Tết Đoan Ngọ Là Ngày Như Thế Nào? Ý Nghĩa Ngày 5/5 Âm Lịch
Tết Đoan Ngọ ở các quốc gia sẽ có những câu chuyện riêng biệt và đều có giá trị ý nghĩa nhất định.
Tết đoan ngọ năm nay là thứ năm ngày 25/6/2020
Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ tại các nước châu Á
Không chỉ riêng Trung Quốc hay Việt Nam, Tết Đoan Ngọ còn được tổ chức tại nhiều quốc gia châu Á khác như Triều Tiên, Hàn Quốc, Nhật Bản,...
Mỗi quốc gia lại có một sự tích về nguồn gốc của dịp lễ này, tùy theo văn hóa và thông điệp muốn truyền tải đến người dân của mình.
Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ tại Việt Nam
Khi về đến Việt Nam, Tết Đoan Ngọ đã được Việt hóa thành cái tên rất gần gũi là ngày Lễ diệt sâu bọ. Tương tự như người Hàn, người Việt Nam gắn ngày lễ này với quan điểm về sự tuần hoàn thời tiết trong năm.
Nhiều câu chuyện đã lưu truyền lại rằng, vào tháng 5 Âm lịch, do thời tiết mà sâu bọ sinh sôi ăn mất cây trái, làm ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người nông dân,
Giữa lúc người nông dân đang đau đầu tìm cách chống lại sâu bọ, một ông lão tên Đôi Truân từ phương xa tới đã bày cho người dân đàn cúng để giết loài côn trùng gây hại này.
Cách thức cúng vô cùng đơn giản, người dân chỉ cần bày một mâm có bánh tro, trái cây và sau đó ra trước nhà mình để tập thể dục.
Sau khi làm theo, người dân nhận thấy dàn sâu bọ đã chết hàng loạt. Cảm kích tấm lòng và công lao của Đôi Truân, người dân đã gọi dịp Lễ này là dịp giết sâu bọ, cũng là một dịp để người dân nâng cao sức khỏe hơn.
Xem thêm: Ăn bánh ú tro có béo không? Lợi ích của việc ăn loại bánh này vào ngày Tết Đoan Ngọ
Như vậy, hiện nay ngày Tết Đoan Ngọ 5/5 Âm lịch là dịp lễ lớn của văn hóa Á Đông với nhiều nguồn gốc và ý nghĩa khác nhau.
Văn cúng Tết Đoan Ngọ chuẩn để gia đình khỏe mạnh, bình an:
Tết Đoan Ngọ hay còn được Việt hóa với cái tên rất dân dã là Tết Diệt sâu bọ. Đây là dịp lễ quan trọng và phổ biến trong văn hóa Việt Nam chỉ xếp sau Tết Nguyên đán.
Vì vậy, một nội dung văn tế cúng Tết Đoan Ngọ đúng chuẩn được nhiều người quan tâm để có thể đem hạnh phúc, bình an và sức khỏe cho gia đình mình.
Dưới đây là nội dung văn khấn chuẩn:
"Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ khảo, Tổ Tỷ)
Tín chủ chúng con là:…………
Ngụ tại:…………………………..
Hôm nay là ngày mồng 5/5 âm lịch, nhằm ngày Tết Đoan Ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần, cúi xin các Ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ…………………, cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!"
Mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ rất đa dạng và phong phú tùy theo từng văn hóa vùng miền. Tuy nhiên, hai món ăn kinh điển và không thể thiếu chính là cơm rượu và bánh ú (bánh tro).
Tết Đoan Ngọ năm nay nên ăn gì để 'rước' may mắn và mạnh khỏe?
Tết Đoan Ngọ có nguồn gốc từ Trung Quốc, được Việt hóa thành ngày Tết "giết sâu bọ" và thờ cúng tổ tiên. Từ xưa người Trung Quốc dùng ngày này để tưởng nhớ vị đại trung thần thần nước Sở là Khuất Nguyên khi ông bị gian thần hãm hại, uất ức gieo mình xuống sông Mịch La tự vẫn ngày mùng 5/5.
Về mặt ngữ nghĩa, Đoan nghĩa là mở đầu, Ngọ là giữa trưa và ăn Tết Đoan Ngọ là ăn vào giữa trưa. Đoan Ngọ lúc mặt trời bắt đầu ngắn nhất, ở gần trời đất nhất. Thời gian này khí dương đang thịnh nhất trong năm.
Người Việt dùng hoa quả đầu mùa vừa chín dâng lên tổ tiên ngày mùng 5 tháng 5 với mong muốn sẽ có một mùa bội thu. Ngoài ra, vào ngày này mọi người phát động bắt sâu bọ, tiêu diệt bớt các loài gây hại cho cây trồng trên cánh đồng, trong đó nhiều loài sâu có thể ăn được và chúng được coi như là chất bổ dưỡng.
Người ta tin rằng khi ăn món ăn đầu tiên trong ngày này thì sâu bọ, giun sán trong người sẽ bị chết hết.
Tết Đoan Ngọ và phong tục "giết sâu bọ" đã trở thành truyền thống và phong tục của người Việt hàng năm. Cứ đến dịp này, nhà nhà lại chuẩn bị những món ăn, hoa quả, bánh trái để dâng lên tổ tiên và "giết sâu bọ". Dưới đây là những món ăn được cho là không thể thiếu trong ngày đặc biệt này.
Cơm rượu nếp
Cơm rượu nếp được bán rất nhiều trong Tết Đoan Ngọ tại các hàng quán ngoài chợ và trên cả những gánh hàng rong. Món cơm rượu vừa ngọt, vừa cay cay, tê nồng nơi đầu lưỡi khi ăn vào theo nhiều người sẽ rất tốt cho hệ tiêu hóa.
Tùy vào mỗi miền mà cơm rượu cũng sẽ khác nhau. Cơm rượu ở miền Trung được ép thành từng khối và cơm rượu miền Nam được viên tròn lại khác hoàn toàn với thứ cơm rượu rời của người Bắc. Nhưng tựu chung lại, hương vị thơm ngon và hấp dẫn của món cơm rượu theo từng miền chẳng khác nhau là mấy.
Món bánh tro ngày Tết
Bánh tro là món ăn truyền thống trong dịp Tết Đoan Ngọ ở Nam Trung Bộ và Nam Bộ cũng như một số nơi của Miền Bắc. Bánh tro có nhiều tên và hình dáng khác nhau như bánh ú, bánh gio, bánh âm và còn vài biến thể khác theo địa phương.
Bánh tro được bán nhiều nhất trong ngày Tết Đoan Ngọ bởi người ta luôn tin rằng khi ăn bánh tro, cũng như hoa quả và rượu nếp vào ngày này, bệnh tật trong người sẽ tiêu tan hết. Ông bà xưa quan niệm rằng, tháng 5 âm lịch là lúc "độc trời" nhất trong năm, vì hè oi bức, dễ sinh bệnh dịch nên các món ăn chế biến cần có sự hấp thụ đặc tính từ cây cỏ, giúp dễ tiêu, giải nhiệt.
Loại bánh này tưởng đơn giản nhưng không hề dễ làm, chưa kể còn có đủ loại có nhân (ngọt và mặn) hoặc không nhân. Người làm bánh phải rất tỉ mỉ, kĩ càng từ khâu chọn nếp đến cách gạn nước tro được đốt từ những cây rơm nếp vàng óng, đã được rửa sạch và gói, luộc, rồi cuối cùng mới có thứ bánh thơm nồng để thưởng thức.
Vị thanh mát của bánh tro hòa quyện với vị ngọt ngào của đường mật khiến bất kì ai ăn một lần cũng phải luyến lưu thứ bánh giản dị mà dân dã này.
Thưởng thức hoa quả đầu mùa
Cùng với bánh tro, cơm rượu thì hoa quả đầu mùa là thứ không thể thiếu để đem cúng cũng như thưởng thức. Nếu thiếu đi những thứ hoa quả này thì Tết Đoan Ngọ sẽ mất đi ý nghĩa "giết sâu bọ" của nó.
Hoa quả được chọn dùng trong Tết Đoan Ngọ chủ yếu là các loại quả mùa hè, tươi ngon và có vị chua chua, thơm nức. Đó là mận, đào, vải, chôm chôm, xoài, dưa hấu,… mà phổ biến nhất vẫn là mận và vải.
Thịt vịt – món ăn phổ biến tại miền Trung ngày 'giết sâu bọ'
So với các nơi khác thì miền Trung khá phổ biến tục ăn thịt vịt vào ngày Tết này. Họ quan niệm, bắt đầu từ mùng 5/5 trở đi, vịt bắt đầu vào mùa. Những con vịt béo hơn, thịt ngon và không có mùi hôi nữa.
Vì thế, trong Tết Đoan Ngọ, ở hầu hết các gia đình, họ đều mua vịt và chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Trong đó tiết canh vịt là phổ biến nhất.
Những ngày trước và trong Tết Đoan Ngọ, các chợ của miền này thường rất rộn rã việc mua bán vịt sống. Có một số địa phương ở các vùng khác, tục ăn vịt cũng được lưu truyền.
Chè trôi nước
Người miền Bắc ăn bánh trôi vào Tết Hàn thực nhưng người miền Nam lại ăn món chè trôi nước có cách làm tương tự vào mùng 5 tháng 5 Âm lịch. Bánh trôi được làm từ bột nếp, nhân đậu xanh ăn kèm với nước cốt dừa. Theo dân gian quan niệm thì món này được làm từ gạo nếp – nguyên liệu được người xưa quan niệm là có khả năng giết sâu bọ rất tốt.
Như vậy, cứ đến Tết Đoan Ngọ, ở Việt Nam, những món ăn để "giết sâu bọ" rất phong phú, đa dạng theo mỗi vùng miền. Nhưng dù là món ăn nào, trái cây gì, người Việt vẫn luôn hướng tới và duy trì một nét đẹp văn hóa, nét đẹp tâm linh đã trở thành truyền thống tự bao đời vào mùng 5 tháng 5 Âm lịch.
