Hà Tĩnh: Gần 40% ca nhiễm Whitmore tử vong

Bệnh cảnh đa dạng

Chỉ từ một vết xước nhỏ trên chân trong khi làm đồng, chị T.T.D (24 tuổi, trú tại huyện Vũ Quang, Hà Tĩnh) không ngờ rằng mình đã nhiễm một loại vi khuẩn đáng sợ. Do đó, khi thấy người bị nóng sốt, ho nhiều, chị D nghĩ chỉ bị cảm thông thường nên đã tự mua thuốc về uống.

Sau nhiều ngày bệnh không khỏi và có dấu hiệu nặng hơn bị sốt cao và ho ra máu, chị D. được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa tuyến huyện và sau đó được chuyển lên bệnh viện Đa khoa Hà Tĩnh để chẩn đoán. Tại đây, sau khi lấy mẫu bệnh phẩm, tiến hành xét nghiệm các bác sĩ kết luận chị D. đã bị mắc bệnh do nhiễm vi khuẩn Whitmore.

Chị D. không phải là trường hợp duy nhất tại bệnh viện nhiễm căn bệnh này. Trước đó, em B.Đ.S (6 tuổi, ở Cẩm Mỹ, Cẩm Xuyên) bị nổi 2 mụn nhỏ bên mang tai nên được người nhà đưa em đến bác sỹ tư điều trị. Tuy nhiên, sau 2 tuần điều trị vẫn không khỏi nên em được đưa vào điều trị tại Khoa Răng – Hàm – Mặt BVĐK tỉnh. Sau hơn 1 tuần điều trị, em vẫn sốt, tuyến mang tai sưng to, nóng, đỏ, đau có mủ, buộc phải chuyển xuống Khoa Truyền nhiễm và được tiến hành phẫu thuật lấy mủ bên tuyến mang tai.

Các bác sỹ đã lấy mủ, máu, nuôi cấy và phân lập vi khuẩn tìm căn nguyên. Kết quả xét nghiệm, em bị mắc bệnh do vi khuẩn Whitmore gây ra và đang được điều trị theo phác đồ của khuyến cáo của Quốc tế.

Theo một thống kê của bác sĩ Trịnh Thị Vinh, trưởng phòng Xét nghiệm vi sinh, (khoa Xét nghiệm tại bệnh viện Đa khoa Hà Tĩnh), từ tháng 5/2015 đến tháng 4/2016, Hà Tĩnh có 31 ca bệnh Whitmore. Trong đó 11 ca đã tử vong do sốc nhiễm trùng máu. Cẩm Xuyên là huyện có số ca nhiễm cao nhất với 11 ca.

Tỷ lệ trẻ em mắc bệnh chiếm 5-15% tổng số các ca Whitmore. Trong số trẻ mắc bệnh thì có khoảng 35% biểu hiện viêm mủ tuyến nước bọt mang tai.

Tỉ lệ tái nhiễm cao

BS. Nguyễn Xuân Bảo - Trưởng khoa Truyền nhiễm BVĐK tỉnh, cho biết: Whitmore là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây nên. Thời điểm mùa mưa (nhất là vào tháng 9 - tháng 10) là thời điểm dễ bùng phát bệnh. Đó cũng là một trong những nguyên nhân khiến thời gian gần đây, số ca nhiễm nhập viện tăng.

Cách điều trị Whitmore được chia làm 2 pha: Pha điều trị tấn công và pha duy trì uống kháng sinh. Phải dùng kháng sinh (thường là ceftazidime) tiêm tấn công liều cao kéo dài liên tục trong ít nhất khoảng 2 tuần, sau đó tiếp tục dùng kháng sinh duy trì khoảng từ 3 đến 6 tháng nữa. Đối với trẻ nhỏ và phụ nữ có thai sẽ có phác đồ điều trị riêng. Bệnh nhân không được điều trị theo đúng phác đồ trên thì tỷ lệ tái nhiễm sẽ rất cao.

Như trường hợp của chị D.T.T (27 tuổi, trú tại xã Thạch Xuân, huyện Thạch Hà) cũng là một bệnh nhân đang điều trị tại Khoa Truyền nhiễm BVĐK tỉnh. Chị T. cho biết, phát hiện bị bệnh Whitmore từ năm 2015 và đã điều trị tại Bệnh viện Nhiệt đới Trung Ương, Bệnh viện Thủ Đức nhưng do không tuân thủ liệu trình điều trị nên cứ khỏi rồi bị lại. Lần này bị nổi áp xe khắp người, chị đến Bệnh viện Đa khoa Thạch Hà và được điều trị viêm đa khớp.

Qua 11 ngày không đỡ, chị được chuyển vào BVĐK tỉnh. Sau khi xét nghiệm có kết quả bị bệnh do vi khuẩn Whitmore, chị được điều trị theo phác đồ và đã đỡ hơn nhiều.

Bệnh khó phát hiện

Theo bác sỹ Bảo, dấu hiệu nghi ngờ bệnh nhân bị nhiễm bệnh Whitmore rất khó phát hiện. Bởi bệnh nhân thường là sốt, viêm phổi và có ổ áp xe ở nhiều vị trí, nhiễm trùng đường tiết niệu... Biểu hiện này xuất hiện nhiều ở bệnh nhân có tiền sử tiểu đường hoặc các bệnh mạn tính liên quan đến thận hoặc phổi, người nghiện rượu, người làm việc trực tiếp với đất. Do đó, đối với người nhiễm bệnh, nếu có bệnh cảnh và các triệu chứng kể như trên thì phải đến ngay các bệnh viện uy tín, có phòng xét nghiệm vi sinh để được khám và điều trị bệnh.

Hiện bệnh Whitmore chưa có vắc xin phòng ngừa. Vi khuẩn gây bệnh có trong đất và đường lây nhiễm chủ yếu do vùng da tổn thương tiếp xúc với đất nhiễm khuẩn, hoặc mũi hít phải các hạt bụi đất chứa vi khuẩn này. Nông dân thường có tỷ lệ nhiễm bệnh này cao hơn những người làm các nghề khác do thường xuyên tiếp xúc với bùn đất. Cách dự phòng cơ bản nhất vẫn là che chắn tốt đường hô hấp trong môi trường bụi; phòng hộ trong lao động; hạn chế tiếp xúc trực tiếp với đất bẩn.

Điều khó khăn hiện nay là bệnh Whitmore có bệnh cảnh lâm sàng đa dạng phức tạp, bệnh nhân có thể nhập viện ở nhiều chuyên khoa khác nhau như: truyền nhiễm, hô hấp, cơ - xương - khớp, nội tiết, da liễu, ngoại khoa... Do đó có thể khiến bác sĩ chẩn đoán nhầm với các bệnh khác như: viêm phổi, lao phổi, áp xe cơ, nhiễm trùng huyết do các vi khuẩn khác như tụ cầu, liên cầu...

Cách duy nhất phát hiện bệnh là làm xét nghiệm máu, nước tiểu hoặc mủ của bệnh nhân để phân lập tìm vi khuẩn. BVĐK Hà Tĩnh đang làm khá tốt công tác xét nghiệm này góp phần phát hiện, chẩn đoán và điều trị sớm, tránh những biến chứng nguy hiểm cho người bệnh.

Hiện nay, nuôi cấy và định danh vi sinh là phương pháp “vàng” trong xét nghiệm bệnh whitmore. Tuy nhiên, chi phí xét nghiệm bằng những máy đó rất tốn kém (khoảng 250.000 đồng/1 lần xét nghiệm định danh).

Tiến sĩ Trịnh thành Trung Trưởng nhóm nghiên cứu vi khuẩn, Viện Vi sinh vật và Công nghệ Sinh học, ĐH Quốc gia Hà Nội, hướng dẫn phương pháp xét nghiệm nhanh vi khuẩn Whitmore tại bệnh viện Đa khoa Hà Tĩnh

Mới đây nhất, với sự hướng dẫn của tiến sĩ Trịnh Thành Trung - Trưởng nhóm nghiên cứu vi khuẩn, Viện Vi sinh vật và Công nghệ Sinh học, ĐH Quốc gia Hà Nội - người có thâm niên trong nghiên cứu loại bệnh này đã đưa ra một số giải pháp rút ngắn thời gian xét nghiệm, chẩn đoán bệnh.

“Bằng tất cả các kiến thức lĩnh hội trong hơn 10 năm nghiên cứu và sự hỗ trợ từ phía Bộ Khoa học Công nghệ, vừa qua tôi đã phổ biến kiến thức và giúp các anh chị em triển khai phương pháp xét nghiệm định danh vi khuẩn gây bệnh Whitmore mới với giá thành chỉ tốn 7.500 đồng/1 lần xét nghiệm với độ chính xác > 97%. Chính vì vậy, phương pháp này rất dễ dàng triển khai trên những chủng vi khuẩn nghi ngờ là Whitmore mà không cần quan tâm nhiều đến chi phí, từ đó khó có thể bỏ sót ca bệnh nào. Cùng với sự ủng hộ của các nhà khoa học Quốc tế, chúng tôi đang triển khai một số phương pháp xét nghiệm nhanh bệnh chỉ trong vòng 5 phút thay vì 3 đến 4 ngày như phương pháp thường quy. Hơn nữa, chúng tôi cũng đang áp dụng phương pháp xét nghiệm sàng lọc bệnh nhân Whitmore theo quy trình chuẩn Quốc tế để phát hiện ra các ca bệnh mà quy trình thường quy không phát hiện ra được”, Tiến sĩ Trung cho biết.