Nguồn gốc và ý nghĩa đặc biệt của ngày Tết Trung Thu
Trung Thu tức là vào giữa mùa thu vào ngày rằm tháng Tám âm lịch (15/8). Tết Trung Thu ở Việt Nam không biết từ khi nào và cũng không có bất cứ tài liệu nào nói rõ về nguồn gốc của ngày lễ này.
Nguồn gốc Tết Trung Thu
Tích xưa kể lại, Tết Trung Thu bắt nguồn vào thời nhà Đường của vua Duệ Tôn với niên hiệu là Văn Minh. Năm ấy, trong một đêm khuya rằm tháng 8, khi trăng tròn đẹp nhất, nhà vua khi đang ngự chơi ở ngoài thành đã bắt gặp một vị tiên giáng thế trong hình hài của một ông lão tóc trắng bạc phơ.
Vị tiên đã hóa phép và tạo ra một chiếc cầu vồng. Một đầu giáp với cung trăng và một đầu chạm vào mặt đất. Nhà vua đã đi lên chiếc cầu vồng đó đi đến cung trăng và dạo chơi ở chốn cung Quảng. Sau khi trở về nhân thế, nhà vua luyến tiếc khung cảnh đầy thơ mộng ở cung trăng nên đã chọn ngày rằm tháng 8 hàng năm làm Tết Trung Thu.
Tết Trung Thu sau đó cũng bắt đầu du nhập vào Việt Nam. Vào ngày lễ Tết này, người ta thường bày biện bánh trái theo hình mặt trăng. Mọi người cùng tổ chức treo đèn, kết hoa và nhảy múa ca hát, múa lân vô cùng vui vẻ. Ở một số nơi còn có tổ chức những cuộc thi bày cỗ, làm bánh cho các dì, các cô.
Trẻ em trong Tết Trung Thu còn được vui chơi rước đèn vô cùng náo nhiệt. Rất nhiều gia đình còn bày mâm cỗ riêng cho các bạn nhỏ. Ở trong mâm cỗ ngày xưa thường có thêm một ông tiến sĩ giấy được đặt ở nơi cao đẹp nhất và bày trí xung quanh là các loại bánh trái.
Theo những nhà khảo cổ học, Tết Trung Thu ở Việt Nam đã bắt nguồn từ xa xưa và được in ấn ở trên mặt trống đồng Ngọc Lũ. Theo văn bia chùa Đọi vào năm 1121 thì từ thời nhà Lý, Tết Trung Thu cũng đã được chính thức tổ chức ở kinh thành Thăng Long. Trong ngày Tết này, các hội đua thuyền, múa rối nước và hội rước đèn cũng đã được tổ chức cho người dân tham gia vui chơi. Vào thời Lê - Trịnh, Tết Trung Thu được tổ chức vô cùng xa hoa ở trong phủ Chúa.
Theo học giả P.Giran khi nghiên cứu về nguồn gốc của Tết Trung Thu đã chỉ ra, từ thời xa xưa, ở khu vực Á Đông, mọi người đã rất coi mối quan hệ giữa Mặt Trăng và Mặt Trời như một cặp vợ chồng. Họ cũng quan niệm rằng, Mặt Trăng và Mặt Trời sẽ chỉ gặp nhau mỗi tháng một lần vào thời điểm cuối tuần trăng. Sau khi nhận được nguồn sáng của Mặt Trời, Mặt Trăng sẽ mãn nguyện ra đi và trở thành một vầng trăng non, trăng tròn và tạo thành một chu kỳ mới. Và vào ngày Rằm tháng 8 âm lịch hàng năm, khi Mặt Trăng đẹp nhất, lộng lẫy nhất thì nhân gian sẽ làm lễ mở hội để ăn mừng Tết Trung Thu.
Trong ghi chép của “Thái Bình hoàn vũ ký” thì cứ vào mùa Thu của tháng Tám, người dân Lạc Việt sẽ bắt đầu mở hội. Lúc này, trai gái sẽ cùng nhau giao duyên, những người ưng ý với nhau thì sẽ lấy nhau, bên nhau trọn đời. Chính vì vậy, mùa thu còn được xem là mùa của thành hôn.
Việt Nam vốn là một đất nước chuyên về nông nghiệp, vì vậy cứ vào tháng 8 khi mùa vụ đã được gieo trồng, thời tiết mát mẻ hơn cũng là lúc vạn vật trên đời được thảnh thơi. Lúc này, người người bắt đầu mở hội để cầu mùa màng bội thu và cùng nhau ca múa, vui hát để chơi Tết Trung Thu.
Ý nghĩa đặc biệt của Tết Trung Thu
Hàng ngàn năm qua đi, con người luôn cho rằng cuộc đời và Mặt Trăng luôn có một mối quan hệ mật thiết nào đó. Trăng tròn và trăng khuyết, giữa niềm vui và nỗi buồn, là hình ảnh của sự sum họp hay chia tay. Cũng từ lúc đó, trăng tròn được xem là biểu tượng của sự sum họp của các thành viên trong gia đình. Đó cũng là lý do vì sao, Tết Trung Thu còn được gọi là Tết đoàn viên.
Trong dịp đặc biệt này, trong phong tục xưa của người Việt, những thành viên trong gia đình sẽ cùng quây quần bên nhau để làm mâm cỗ cúng ông bà, tổ tiên. Khi màn đêm buông xuống, mặt đất sẽ được bao phủ bằng màu vàng ấm áp của ánh trăng. Mọi người cùng nhau gặp gỡ, ấm áp, cùng nhau uống trà, ăn bánh, ngắm trăng và nhìn ngắm lũ trẻ vui chơi, rước đèn,...
Ngoài ý nghĩa là ngày hội vui chơi cho mọi người, Tết Trung Thu còn là ngày để mọi người ngắm trăng và tiên đoán về mùa màng và vận mệnh của quốc gia. Nếu trăng rằm có màu vàng thì năm đó sẽ được mùa tằm tơ, nếu trăng rằm có màu xanh hoặc màu lục thì năm đó đất nước sẽ có thiên tai, và nếu mặt trăng có màu cam trong - sáng thì năm đó đất nước sẽ rất thịnh trị.
