Báo Anh viết về cuộc sống của trẻ bụi đời ở Hà Nội

Báo Anh ví lái xe trên đường phố Việt Nam như 'cơn ác mộng'

"Bạn phải học cách nhận biết dấu hiệu. Có lúc bạn sẽ thấy các em trông khá nhếch nhác, hoặc mang theo túi quần áo. Đôi khi bạn phải quan sát cách các em ấy ngồi nữa", Vi nói.

Hàng đêm, Vi vẫn tìm kiếm những đứa trẻ lang thang ngủ trên đường phố ở thủ đô Hà Nội. "Các em được coi là tầng lớp bần cùng nhất. Trong tiếng Việt, các em còn bị gọi là trẻ bụi đời", Vi nói với phóng viên Guardian.

Vi, 29 tuổi, là chuyên viên phụ trách tiếp cận cộng đồng của Blue Dragon, một tổ chức phi chính phủ do Australia thành lập nhằm giúp đỡ trẻ em đường phố ở Việt Nam từ năm 2004. Anh đã làm công việc này 7 năm.

"Tôi cũng từng là một đứa trẻ sống lang thang trên phố năm 14, 15 tuổi. Bố mẹ tôi rất nghèo. Chúng tôi sống trong một ngôi làng nhỏ cách Hà Nội khoảng 130 km. Năm 14 tuổi, tôi quyết định kiếm việc làm. Tôi bắt xe buýt và đến thành phố này", Vi kể lại.

Một trẻ vô gia cư đang ngủ trên đường phố Hà Nội. Ảnh: Reuters

Trong hai năm, Vi đã ngủ trên sàn của một nhà nghỉ và làm công việc đánh giày trên phố. Ngày nào may mắn, Vi có thể hy vọng khiến được hơn 20.000. Anh vẫn nhớ những cơn đói và nỗi sợ hãi của ngày tháng ấy khi nhiều lần bị đánh đập.

Không ai biết chính xác có bao nhiêu trẻ em lang thang cơ nhỡ ở Việt Nam. Báo cáo của tổ chức Human Rights Watch năm 2006 ước tính con số này khoảng 23.000. Unicef cho hay con số chính thức của chính phủ năm 2014 đã giảm xuống còn 7.300.

Nhưng các con số thống kê không phản ánh chính xác tỷ lệ trẻ em sống và làm việc trên đường phố, theo Vijaya Ratnam-Raman, phụ trách chương trình bảo vệ trẻ em của Unicef tại Việt Nam.

"Trước đây, các em dễ được nhìn thấy hơn, nhưng điều này không hẳn tương ứng với con số sụt giảm thực tế", Vijaya nói.

Vi hiện đã kết hôn và có một con gái nhỏ. Các đây 14 năm, cơ hội gặp gỡ với một giáo viên đến từ Australia đã thay đổi hoàn toàn cuộc đời anh. Một ngày mùa hè nóng nực, khi đang tìm khách đánh giày, Vi tình cờ gặp Michael Brosowski.

Brosowski có một lớp học miễn phí cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn. Lớp học được tổ chức vào chiều chủ nhật hàng tuần tại một quán cà phê nhỏ.

"Ở Vi có điểm gì đó rất thu hút. Cậu là đứa trẻ sáng dạ và rất tự tin. Vi cười với tôi và nói "Shoeshine" (đánh giày), từ tiếng Anh duy nhất mà cậu biết. Chúng tôi ngồi ở khoảng sân ngoài nhà của tôi. Cậu ấy đánh giày trong lúc chúng tôi trò chuyện", ông kể lại.

Vi bắt đầu đến lớp học miễn phí và một năm sau đó, Brosowski thành lập tổ chức Blue Dragon. Trung tâm cung cấp suất ăn miễn phí, quần áo và phòng học cho hơn 200 trẻ em đường phố trong một năm. Nơi này cũng có khu ký túc xá cho lũ trẻ, với khoảng 30 chiếc giường gần như lúc nào cũng chật kín.

Vi sống trong trung tâm 5 năm, sau đó làm việc Blue Dragon với vai trò một nhân viên công tác xã hội. Anh còn được biết đến với tên gọi "người tạo phép màu" của tổ chức. Brosowski cho biết Vi có thể tiếp cận những đứa trẻ mà nhiều người khác đều "đầu hàng".

"Tôi nghĩ điều đó xuất phát từ điểm chung. Chúng tôi đều trải qua những vấn đề giống nhau", Vi nói.

Blue Dragon hiện có chương trình đào tạo công tác xã hội, giúp những người từng trải qua cuộc sống đường phố trước đây trở thành nhân viên hỗ trợ cộng đồng. Nhiều bạn trẻ khác đã học tập theo Vi và anh cũng thường kết hợp công việc mỗi tối để tư vấn cho họ.

Do Duy Vi nói chuyện với trẻ em trên đường phố Hà Nội. Ảnh: Maeve McClenaghan

Băng qua quảng trường đông người, Vi tiến về phía nhóm trẻ mà anh biết. Minh (tên nhân vật đã thay đổi), 12 tuổi, nhảy về phía trước bằng đôi nạng và ôm lấy Vi. Minh mất một chân vì bị điện giật và gia đình không có điều kiện chữa trị, cánh tay cậu bé vẫn còn chằng chịt những vết sẹo. Vi đang khuyên nhủ Minh không đi ăn xin nữa và đến với Blue Dragon.

"Có nhiều băng nhóm quanh đây. Và tệ hơn, chúng tôi biết có nhiều kẻ ấu dâm ở khu vực này, cả người Việt Nam và người nước ngoài. Những đứa trẻ đang đối mặt với nguy cơ bị lạm dụng", Vi nói. Một đứa trẻ anh từng gặp gần đây đã bị một người đàn ông gạ gẫm 6 lần, chỉ trong đêm đầu tiên ngủ lang thang trên phố.

Vi nhấn mạnh, xây dựng lòng tin là quá trình lâu dài. Anh kể: "Lần đầu tiên gặp những đứa trẻ này, bạn biết đấy, chúng sẽ không kể thật với bạn về chuyện của mình đâu. Vì vậy ngay từ đầu, tôi không hỏi han quá nhiều. Tôi chỉ cố gắng gần gũi và trò chuyện với chúng về các môn thể thao, như bóng đá chẳng hạn, hoặc kể cho chúng nghe về ngày tháng khi tôi còn là trẻ em đường phố".

Vi nhớ lại một trường hợp anh gặp cách đây hai năm. Ở tuổi 14, cậu bé là "con mồi" của những kẻ ấm dâm và đã phải dùng ma túy đá để giảm đau.

"Tôi gặp em ấy nhiều tháng. Tôi nói: 'Nếu em cần tiền, các anh có thể giúp em', nhưng cậu bé từ chối. Cậu bé vẫn đi trên con đường tự hủy hoại bản thân, vẫn quay lại với những kẻ ấu dâm và dùng ma túy", Vi cho biết.

"Mỗi lần gặp, cậu bé đều khóc. Tôi không biết phải làm gì. Sau ba tháng tiếp cận, tôi đã nói mọi điều, làm mọi điều mà tôi nghĩ mình có thể. Mọi người hỏi rằng tại sao tôi vẫn tiếp tục. Tôi chỉ nói: 'Tôi không biết. Tất cả những gì tôi có thể làm là trở thành bạn của cậu ấy'", Vi chia sẻ.

Sự kiên trì của Vi cuối cùng cũng được đền đáp. Một năm trước, đứa trẻ cứng đầu đã chịu đến với tổ chức Blue Dragon, nơi giờ đây trở thành mái nhà của em.

"Cậu ấy không quay lại cuộc sống cũ nữa", Vi nói đầy tự hào.

Rồi anh lại tiếp tục rảo bước trên phố, tìm kiếm những đứa trẻ có hoàn cảnh tương tự để giúp đỡ.