Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Xây dựng hệ thống giao dịch tập trung cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp của Việt Nam đã hình thành, có giai đoạn phát triển mạnh, đóng góp cho sự phát triển của kinh tế đất nước. Đến cuối năm 2022, dư nợ trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đạt khoảng 1,2 triệu tỷ đồng, tương đương 12,6% GDP, chiếm khoảng 10% tổng dư nợ tín dụng.

Về mặt thể chế, Việt Nam đã cơ bản xây dựng được khung khổ pháp lý nhằm khuyến khích, thúc đẩy thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển. Tuy vậy, so với tiềm năng và tương quan thị trường trong khu vực, thì quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn ở mức khiêm tốn. Trong khi tổng dư nợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam chỉ chiếm khoảng 13% GDP, trong khi ở Thái Lan là 25% GDP, Singapore là 38% và Malaysia là 56%.

Chính vì vậy, Chính phủ vẫn định hướng tiếp tục phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp một cách an toàn, minh bạch, bền vững. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, thị trường này cũng đã xuất hiện một số vấn đề bất cập như: cơ cấu giữa trái phiếu doanh  phát hành ra công chúng và trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chưa phù hợp; phần lớn các doanh nghiệp phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ huy động vốn cho những ngành nghề có nhiều rủi ro...

Cá biệt, có hiện tượng lợi dụng các quy định thông thoáng trong thành lập và hoạt động doanh nghiệp để vi phạm các quy định về công bố thông tin, nâng khống vốn điều lệ, huy động và sử dụng vốn không đúng mục đích.

Điều này cho thấy, các cơ quan có thẩm quyền đã dần chấn chỉnh, xử lý rất kiên quyết. Hy vọng sau khi những bất cập, vi phạm được chấn chỉnh, xử lý thì thị trường sẽ tiếp tục thực hiện tốt chức năng huy động vốn trung và dài hạn cho doanh nghiệp, cho nền kinh tế.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho rằng, hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là một giải pháp cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Ngay tại ngày khai trương hệ thống trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ có 19 mã trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được chấp thuận đăng ký và đưa vào giao dịch ngay trong phiên đầu tiên. Trong phiên giao dịch khai trương, 4 mã trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được giao dịch với tổng số 39 lệnh.

Tổng khối lượng giao dịch toàn thị trường đạt trên 5 triệu trái phiếu; trong đó, khối lượng thanh toán ngay gần 4,1 triệu trái phiếu và thanh toán cuối ngày là 0,9 triệu trái phiếu. Tổng giá trị giao dịch toàn thị trường đạt 1.781 tỷ đồng; trong đó, giá trị thanh toán ngay là 1.690 tỷ đồng, giá trị thanh toán cuối ngày xấp xỉ 91 tỉ đồng.

“Có thể nói, đây là những tín hiệu tốt, cho thấy nếu được công khai, minh bạch và bảo đảm an toàn thì trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ hoàn toàn có thể phát huy được vai trò trong việc huy động vốn cho doanh nghiệp”, Bộ trưởng nói.

Song Bộ trưởng cũng thừa nhận, ở bất cứ thị trường nào thì đều có các rủi ro và cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành của sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất và phối hợp với các cơ quan liên quan để có giải pháp, phương pháp phù hợp nhất.

Mục tiêu là vừa triển khai vừa hoàn thiện dần và vì mục tiêu chung là phát triển an toàn, bền vững hơn, phục vụ cho phát triển kinh tế đất nước. Vì vậy, cần tiếp tục nghiên cứu các giải pháp để tháo gỡ khó khăn, gỡ vướng và giám sát doanh nghiệp phát hành trái phiếu trong việc thanh toán nợ, gốc cho nhà đầu tư trên thị trường sơ cấp.

Bên cạnh đó, việc giám sát chặt chẽ và xử lý nghiêm nếu xảy ra tiêu cực trong việc chấp thuận tư cách nhà đầu tư chuyên nghiệp của các công ty chứng khoán cũng là rất cần thiết. Đặc biệt cần phải có giải pháp để phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra công chúng và trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ ở tỷ lệ phù hợp.

Bộ trưởng cũng khẳng định: việc ra đời thị trường thứ cấp là trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chỉ là cung cấp thêm nơi để nhà đầu tư chuyên nghiệp có thể giao dịch thuận tiện hơn và một phần hỗ trợ nhà đầu tư tiếp cận thông tin liên quan về sản phẩm trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đó dễ dàng hơn.

Trong trường hợp xảy ra các vấn đề tranh chấp dân sự đối với trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ thì trách nhiệm, quyền lợi và nghĩa vụ (đặc biệt là nghĩa vụ trả gốc, lãi) vẫn thuộc về doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư theo pháp luật dân sự. Đương nhiên, trách nhiệm giám sát của các cơ quan, tổ chức liên quan vẫn được đề cao và tiến hành thường xuyên.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho rằng, hoàn thiện thể chế, chính sách cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ luôn là một ưu tiên để thị trường này hoạt động ổn định, an toàn, thông suốt. Bộ Tài chính xác định nhiệm vụ quan trọng là tiếp tục cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính tạo điều kiện tối đa cho các doanh nghiệp huy động trái phiếu ở cả hai phương thức phát hành ra công chúng và riêng lẻ.

Cùng với đó là các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ của các tổ chức trung gian, nhất là các công ty chứng khoán và cả ngân hàng thương mại từ khâu tư vấn, phân phối, kiểm soát quá trình giam gia đầu tư, nâng cao đạo đức nghề nghiệp của nhân viên các công ty chứng khoán… sẽ được tiến hành.

Đồng thời, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục tăng cường giám sát nhằm chấn chỉnh và xử lý nghiêm các vi phạm trong hoạt động phát hành, đầu tư và cung cấp dịch vụ trái phiếu doanh  nhằm bảo đảm tính công khai, minh bạch cho thị trường.