Đặc sắc lễ cúng sức khỏe của người M’nông

Sau khi hoàn tất công tác chuẩn bị, già làng với bộ quần áo truyền thống cùng chiếc M’buốt bước ra thổi những tiếng dài, vang vọng cả làng để kêu gọi con cháu tụ họp quanh cây nêu và trong hàng rào. (Ảnh: Trang Anh).

Người dân tộc thiểu số M’nông đã có một quá trình lâu dài sinh sống tại Đắk Nông với sức sáng tạo văn hóa không ngừng được bồi đắp qua bao thế hệ cha ông.

Nhiều di sản văn hóa dù đã trải qua bao biến cố và sự thăng trầm của lịch sử nhưng cho đến nay vẫn còn giữ được giá trị văn hóa.

Những nghi lễ đó, có nhiều nghi lễ và lễ hội của các dân tộc thiểu số nói chung và của đồng bào M’nông nói riêng có rất nhiều nghi lễ thể hiện tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của con người trong cuộc sống.

Trong đó, nghi lễ cúng sức khỏe theo tiếng M’nông gọi là Ôp Brah Broh Srê là lễ cúng diễn ra thường niên tại các bon làng, thường được tổ chức trong những ngày đầu năm mới để cầu các đấng thần linh, ông bà tổ tiên phù hộ cho con cháu không bị ốm đau bệnh tật, người đang bị ốm thì nhanh chóng phục hồi sức khỏe, cuộc sống của dân làng bình yên và hạnh phúc.

Già làng làm nghi lễ cầu mong ông bà tổ tiên và các đấng thần linh phù hộ. (Ảnh: Trang Anh).

Trước khi làm lễ cúng sức khỏe, già làng kêu gọi con cháu chuẩn bị các công đoạn chuẩn bị cho lễ cúng như: Khoanh vùng, dựng hàng rào, làm bàn cúng, dựng cây nêu, chuẩn bị vật tể lễ, giã gạo, nẩu cơm...

Một đíều đặc biệt là bao quanh khu vực diễn ra lễ cúng là một hàng rào được làm bằng những cây có gai do dân làng đi chặt ở trong rừng sâu, ở cửa truớc có 7 cây chông.

Quan niệm của người xưa cho rằng, những cây gai, chông này sẽ cản, không cho con ruồi, con muỗi, những con vật gây hại đền sức khỏe con ngưởi xâm nhập vào bon làng, để cho dàn làng luôn được khỏe mạnh, bình an.

Đây là một khâu chuẩn bị rất quan trọng, không thể thiếu trong lễ cúng sức khỏe của người M'nông.

Sau khi hoàn tất công tác chuẩn bị, già làng với bộ quần áo truyền thống cùng chiếc M’buốt bước ra thổi những tiếng dài, vang vọng cả làng để kêu gọi con cháu tụ họp quanh cây nêu và trong hàng rào.

“Hỡi tất cả bon làng. Hỡi các con các cháu. Hôm nay, ta làm lễ cúng sức khỏe cho mọi người để xua đuổi bệnh tật.

Cầu mong các đấng thần linh phù hộ cho mọi người, cho bon làng ta luôn có một sức khỏe thật tốt, không ốm đau bệnh tật để làm cái nương, cái rẫy thu được thật nhiều bắp, nhiều mì, cà phê tươi tốt, bon làng ta ngày càng ấm no, giàu có.

Nào! Gái đảm đang thì mau mau giã gạo nấu cơm. Trai giỏi thì mau mau cột rượu, dựng nêu, bắt dê, bắt vịt. Bà khéo, ông tài thì mau mau lấy chiêng, soạn gong mừng hôm nay ta làm lễ cúng sức khỏe. Hỡi… bon làng…”, già làng nói vang vọng.

Những người phụ nữ phụ giúp những công việc bên ngoài để buổi lễ được thực hiện một cách nhanh và hoàn hảo nhất. (Ảnh: Trang Anh).

Sau khi bà con trong làng tụ họp đông đủ, quây quần bên nhau, già làng dùng huyết dê và vịt để cầu mong sức khỏe cho người dân.

“Ta bôi huyết này lên người của các con, các cháu để trừ xóa chất độc, xua đuổi bệnh dịch để hết đau ốm, để mọi người phục hồi sức khỏe trở lại, người dân làng có cuộc sống khỏe mạnh, bình an”, già làng cầu chúc.

“Ơ thần linh núi rừng, cây đa khổng lồ. Ơi các thần tốt bụng khác. Hôm nay bon làng chúng tôi tổ chức lễ cúng bằng nước rượu cần, kèm theo máu dê, máu vịt và bột củ nghệ.

Cầu mong các thần linh giúp đỡ, không cho ruồi, muỗi mang độc phun người gây ra sự đau đớn với người.

Xin thần linh lấy chất độc bỏ ra người và đốt phá sớm. Xin thần tốt bụng hãy phù hộ cho bon làng có sức khỏe tốt, mạnh khỏe đời đời. Làm cái rẫy đồi có lúa đầy kho. Cho bon làng được sống bình an, hạnh phúc.”

Già làng cùng con cháu thưởng thức rượu cần, quây quần bên nhau. (Ảnh: Trang Anh).

Sau khi kết thúc phần lễ, già làng mời các thần linh, các thần tốt bụng khác cùng dân làng uống bình rượu cần ngon, ăn thịt dê, thịt vịt, cùng nhau đánh chiêng, múa hát…

Để cầu mong cho già làng có thật nhiều sức khỏe để sống đời đời cùng con cháu đại diện con cháu trong làng đeo chiếc vòng bằng đồng cho già làng.

Sau khi nhận vòng sức khỏe từ con cháu, già làng lại trao cho con cháu mỗi người một chiếc vòng sức khỏe với ước muốn con cháu luôn được khỏe mạnh, bình an…

Khi đã hoàn thành nghi thức cầu sức khỏe, già làng cùng con cháu quây quần bên nhau uống rượu cần, ca hát, nhảy múa…

Theo quan niệm vạn vật hữu linh của con người M’nông, bên cạnh thế giới con người và tự nhiên thì thế giới thần linh, thần sông, thần cây, thần lửa…Các thần luôn phù hộ cho dân làng được khỏe mạnh, bình an.

Lễ cúng sức khỏe được diễn ra với nghi thức huyền ảo, giữa mơ và thực, giữa ước nguyện và hiện hữu đã được trường tồn trong tâm linh của người M’nông bao đời này.

Lễ cúng sức khỏe để khẩn cầu thần linh giúp đỡ cho cộng đồng hay dòng họ, cá nhân tránh khỏi những tai họa, trở ngại, gặp an lành, may mắn, cầu mong cho mọi người sức khỏe.

Thông qua các lễ cúng, làm tăng thêm mối quan hệ gắn bó, sự đồng cảm, mối ràng buộc chia sẽ giữa các thành viên trong cộng đồng. (Ảnh: Trang Anh).

NSƯT Quế Trân khóc nghẹn trong lễ mừng thọ kép độc Nam Hùng Chào mừng kỉ niệm 100 năm sân khấu cải lương, hòa vào không khí nhớ ơn những bậc tiền nhân đi trước, các nghệ sĩ ...

5 điều cần biết về lễ cúng ông Táo ngày 23 tháng Chạp Ngày 23 tháng Chạp hàng năm, các gia đình thường chuẩn bị lễ cúng ông Công, ông Táo. Dưới đây là tất cả những điều ...