Đề xuất doanh nghiệp được xây nhà ở cho công nhân trong khu công nghiệp

Trong văn bản góp ý về dự thảo thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội gửi Thủ tướng, Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) đề xuất bổ sung quy định cho phép doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong khu công nghiệp được phép tự đầu tư xây dựng nhà lưu trú công nhân. Các chi phí đầu tư xây dựng nhà ở và thuê nhà lưu trú cho công nhân cũng cần được công nhận là chi phí hợp pháp, hợp lệ và được hạch toán vào chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Đồng thời, HoREA đề xuất mở rộng quy định cho doanh nghiệp trong các khu công nghiệp được thuê nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân của các chủ đầu tư xây dựng ngoài phạm vi khu công nghiệp.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, cho biết hiện nay Luật Nhà ở 2023 chỉ quy định doanh nghiệp được phép thuê nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp để bố trí cho công nhân thuê lại. Không có quy định về trường hợp doanh nghiệp muốn thuê nhà ở xã hội ngoài khu công nghiệp có được phép hay không. Bên cạnh đó cũng chưa quy định cho phép doanh nghiệp trong khu công nghiệp được tự đầu tư xây nhà lưu trú cho người lao động đang làm việc tại doanh nghiệp của mình ở.

Nhu cầu nhà ở của công nhân lao động trong các khu công nghiệp hiện nay rất lớn nhưng nguồn cung nhà ở xã hội, nhà lưu trú quá ít, không phải đối tượng nào cũng được tiếp cận. Nhà ở thương mại lại có giá quá cao. Do đó, Hiệp hội mong muốn Chính phủ nghiên cứu hỗ trợ chính sách để giúp doanh nghiệp sản xuất dù không kinh doanh bất động sản nhưng được phép tự tạo lập chỗ ở cho lao động của mình.

Hiệp hội nhấn mạnh, việc bổ sung các quy định này sẽ tạo cơ sở pháp lý cho doanh nghiệp, hợp tác xã chủ động hơn trong việc giải quyết vấn đề nhà ở cho người lao động. Nếu doanh nghiệp được phép tự xây dựng nhà ở cho lao động sẽ giúp các dự án nhà lưu trú này bán cho đúng người, giúp lao động an tâm gắn bó, góp phần giải quyết được bài toán nhân lực cho doanh nghiệp, góp phần cải thiện điều kiện nhà ở công nhân, thúc đẩy sự phát triển bền vững của các khu công nghiệp.

Bên cạnh đó, HoREA cũng đề nghị cơ chế hỗ trợ tài chính phù hợp để khuyến khích doanh nghiệp tham gia xây dựng nhà lưu trú công nhân, bao gồm các ưu đãi về thuế, tiếp cận vốn vay ưu đãi hoặc cơ chế đối ứng từ nhà nước nhằm giảm gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp.

Trước đó, nhiều doanh nghiệp cũng đã đề xuất được mua đất, xây nhà và bán trả góp cho lao động của mình. Tức là doanh nghiệp bỏ tiền ra xây dựng, người lao động sau khi nhận nhà hàng tháng trích lương trả dần. Cách làm này giúp lao động có nhà nhưng rào cản lớn nhất hiện nay là thủ tục pháp lý.

Hỗ trợ chỗ ở cho lao động cũng là cách mà nhiều doanh nghiệp được tuyên dương trong chương trình thực hiện bên cạnh các chính sách phúc lợi khác để giữ chân người lao động. Một số doanh nghiệp đã chủ động xây dựng nhà lưu trú công nhân như Công ty Nissei Electric Việt Nam (Khu chế xuất Linh Trung 1, TP Thủ Đức) với 285 phòng tập thể, phục vụ chỗ ở cho 2.280 công nhân. Tương tự, Công ty Etemal Prowess Việt Nam (quận 12) cũng đầu tư nhà lưu trú cho công nhân của mình. Hay Công ty Thiên Phát đầu tư xây dựng dự án nhà lưu trú công nhân Khu chế xuất Linh Trung 2, quy mô 368 căn hộ, diện tích 35 m2 mỗi căn, phục vụ nhu cầu của công nhân. Giá thuê hiện tại là 2,2 triệu đồng mỗi căn, trong đó 80% là căn hộ gia đình, 20% là phòng tập thể.

Tính đến quý II/2024, TP HCM hiện có 18 khu công nghiệp với gần 1.700 doanh nghiệp, sử dụng ít nhất 320.000 lao động. Riêng công nhân làm trong các nhà máy, toàn thành phố có hơn 1,3 triệu người. Đến nay, thành phố chỉ có 16 nhà lưu trú dành cho công nhân đáp ứng chỗ ở gần 22.000 người. Số lao động còn lại phải thuê trọ hoặc ở nhờ nhà người quen. Diện tích phòng trọ phổ biến ở mức 12 m2, có 2-3 người sinh sống, mỗi người mất 15-20% thu nhập cho chỗ ở.

Từ năm 2021 đến nay, thành phố đưa vào sử dụng 6 dự án với quy mô 2.700 căn hộ và đang thi công 4 dự án với 3.000 căn hộ. Từ nay đến 30/4, thành phố tập trung tháo gỡ vướng mắc, hoàn tất các thủ tục để khởi công thêm 5-6 dự án nhà ở xã hội quy mô khoảng 8.000 căn.