Kết nối kinh tế trục cao tốc phía đông: Mở rộng không gian phát triển

Đây là ý kiến của Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Phạm Tấn Công tại diễn đàn "Kết nối kinh tế trục cao tốc phía Đông" do VCCI và các địa phương phối hợp tổ chức chiều 28/7 tại Quảng Ninh.

Liên kết vùng để cộng hưởng lợi thế

Phát biểu tại điễn đàn, Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công cho biết, liên kết kinh tế cấp vùng là một trong những phương hướng chiến lược của Đảng và Nhà nước. Trong nhiều năm qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều quyết sách quan trọng nhằm tăng cường sự liên kết kinh tế của các tỉnh, thành phố trên cả nước. 

Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII, cũng như Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm 2021-2030 của nước ta đều đưa ra định hướng "tăng cường tính liên kết nội vùng và liên vùng để tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu, tạo không gian phát triển mới". Gần đây nhất, ngày 21/4/2022, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 57/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp hoàn thiện thể chế liên kết vùng kinh tế-xã hội, trong đó nhấn mạnh vai trò chủ động liên kết của các tỉnh, thành phố.

Đặc biệt, nước ta đang hội nhập sâu rộng, nền công nghiệp thế giới được xây dựng từ việc kết nối giữa các nhà máy, giữa các khu công nghiệp với cảng biển, sân bay, trong khi sản xuất và thương mại thế giới hiện được hình thành từ sự kết nối các chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu. "Trong giai đoạn tới, sự liên kết lại càng quan trọng hơn để giải quyết những vấn đề chung như bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu và phát triển bền vững trong bối cảnh mới", Chủ tịch VCCI nói.

Ông Phạm Tấn Công phân tích: 4 địa phương cùng nằm trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và hiện nay có lợi thế kết nối về hạ tầng giao thông tốt nhất cả nước khi có trục cao tốc phía đông đi qua cả 4 tỉnh, nối một đầu là Hà Nội, một đầu là cửa khẩu Móng Cái thông với thị trường Trung Quốc khổng lồ. Trục cao tốc này còn kết nối hàng loạt khu công nghiệp, các đô thị...

Quan trọng hơn nữa, cả 4 địa phương đều cho thấy sự năng động trong phát triển kinh tế và môi trường kinh doanh được đánh giá là thuận lợi hàng đầu Việt Nam. Quảng Ninh và Hải Phòng dẫn đầu bảng xếp hạng Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2021, trong khi Hải Dương và Hưng Yên là những địa phương có xếp hạng cao và tiến bộ mạnh mẽ nhất cả nước. Bộ máy chính quyền của cả 4 địa phương đều được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao về sự thân thiện, hỗ trợ doanh nghiệp.

Xây dựng cơ chế điều phối vùng tăng hiệu quả kết nối

Phát biểu tại diễn đàn, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Nguyễn Xuân Ký cho biết, mục tiêu của sáng kiến kết nối kinh tế trục cao tốc phía đông không chỉ thúc đẩy liên kết kinh tế giữa 4 tỉnh, mà còn hướng tới việc xây dựng một mô hình liên kết kinh tế tiểu vùng, thiết lập cơ chế điều phối và triển khai hiệu quả để khơi thông, kết nối các nguồn lực, bổ sung lợi thế cho nhau, tối ưu hóa việc khai thác, sử dụng hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế.

Trong bối cảnh mới với vai trò, vị thế của 4 địa phương ngày càng được nâng lên và trước nhu cầu chính đáng của người dân, doanh nghiệp, nhà đầu tư... đòi hỏi chúng ta phải xích lại gần nhau, tăng cường các hình thức liên kết, hợp tác phù hợp với nhu cầu và thế mạnh của các địa phương gắn với các địa phương khác trong vùng Thủ đô, vùng Đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, tam giác, tứ giác phát triển... 

Từ đó tạo sự thống nhất và sức mạnh tổng hợp về kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh cho cho mỗi địa phương, cho toàn vùng và cả nước, nhất là trên các lĩnh vực phát triển kết cấu hạ tầng giao thông; giáo dục và đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao và lao động có kỹ năng; sản xuất và tiêu thụ sản phẩm; hình thành, phát triển các dịch vụ và chuỗi sản phẩm du lịch, logistics; quản lý, bảo vệ môi trường sinh thái, tài nguyên than, khoáng sản; phát triển kinh tế số, xã hội số, xúc tiến đầu tư và giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội...

Các địa phương cần tận dụng tối đa lợi thế cạnh tranh mang lại nhờ hệ thống kết cấu hạ tầng động lực về kinh tế-xã hội của từng tỉnh, thành phố ngày càng hoàn thiện, đồng bộ, hiện đại để tham gia sâu rộng vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu, phát triển kinh tế tổng hợp, toàn diện, hiện đại với độ mở cao để thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế xanh, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế trên nền tảng nguồn nhân lực chất lượng cao, yếu tố đổi mới sáng tạo, ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ.

Ông Nguyễn Xuân Ký cho hay, thời gian qua, Quảng Ninh luôn chủ động, tích cực, phối hợp chặt chẽ cùng các tỉnh, thành phố lân cận để kết nối, chia sẻ nguồn lực chung, tập trung đầu tư hoàn thiện các công trình hạ tầng giao thông động lực chiến lược, kiến tạo các hành lang phát triển mới, khơi thông, kết nối các nguồn lực phát triển.

Tỉnh đã, đang và kiên trì thực hiện mô hình tổ chức không gian phát triển "một tâm, hai tuyến đa chiều, hai mũi đột phá, ba vùng động lực", kiến tạo các hành lang giao thông (gồm cả đường bộ cao tốc, đường hàng không, đường thủy-hàng hải quốc tế) gắn với các hành lang kinh tế, hành lang đô thị, hướng tới xây dựng thành thành phố trực thuộc Trung ương và thúc đẩy liên kết nội vùng, liên kết vùng..

Được sự ủy quyền của lãnh đạo VCCI, Phó Tổng thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI Đậu Anh Tuấn đã trình bày đề án Kết nối kinh tế trục cao tốc phía đông. Đại diện Ban Pháp chế VCCI cho rằng, tuy chiếm diện tích không lớn, nhưng 4 tỉnh thuộc nhóm địa phương tăng trưởng nhanh hàng đầu (bình quân 9,5%/năm) và có tiềm năng tăng trưởng mạnh.

Trong đó, mỗi địa phương có thế mạnh, lợi thế riêng, như có cảng biển lớn quốc tế (tại Hải Phòng), có cửa khẩu trên bộ và trên biển với thị trường lớn nhất thế giới Trung Quốc (tại Quảng Ninh), có sân bay quốc tế (ở Hải Phòng, Quảng Ninh), có nguồn nhân lực còn dồi dào (tại Hải Dương và Hưng Yên)

"Việc liên kết tạo hiệu ứng lan tỏa tốt hơn, khơi thông, dòng chảy thương mại đầu tư, hoạt động xúc tiến đầu tư sẽ có chất lượng, đẳng cấp hơn. Một nhà đầu tư tại một địa phương có thể dễ dàng tiếp cận các nguyên vật liệu các địa phương lân cận, hay một nhà máy xử lý rác có thể phát huy hiệu suất tối đa nếu có sự kết nối", ông Đậu Anh Tuấn dẫn ví dụ, đồng thời giới thiệu các nhóm hoạt động liên kết vùng quan trọng hàng năm xây các kế hoạch kết nối.

Thứ nhất là liên kết xúc tiến thương mại đầu tư, chẳng hạn xúc tiến đầu tư một cách bài bản các thị trường chiến lược như Hàn Quốc, Nhật Bản.

Thứ hai, liên kết trong giao thông và logistics, tạo ra sự lưu thông thuận lợi, hỗ trợ tốt cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống người dân. Nếu có liên kết, các khu công nghiệp trong vùng có thể kết nối nhanh nhất tới cảng biển, cửa khẩu. Các nhà đầu tư vào 4 tỉnh có thể yên tâm về hạ tầng cứng (đường xá, cơ sở vật chất), cũng như hạ tầng mềm (các trình tự, thủ tục đơn giản gọn nhẹ).

Thứ ba, liên kết về chuỗi cung ứng sản xuất, nhà đầu tư tìm được nhà cung ứng phù hợp, hình thành chuỗi có chất lượng công nghệ cao

Thứ tư, liên kết du lịch dịch vụ, đáp ứng nhiều sản phẩm kết hợp du lịch tự nhiên, tâm linh, sinh thái... kết nối hạ tầng du lịch thuận lợi.

Thứ năm, liên kết trong cải thiện môi trường kinh doanh. Với việc trong vùng có các địa phương dẫn đầu về môi trường kinh doanh, các tỉnh có thể cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm, thiết kế các chương trình cải thiện môi trường kinh doanh chung. Bên cạnh đó, các địa phương còn liên kết trong bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, sàng lọc các dự án, bảo vệ môi trường. 4 tỉnh cũng có thể liên kết trong nông nghiệp, chế biến nông sản và ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao...