Vi phạm tại dự án Nhà máy Phân đạm Hà Bắc có dấu hiệu hình sự

Thông tin từ Thanh tra chính phủ, Đạm Hà Bắc đã vi phạm các qui định về luật Đấu thầu khi chấp nhận cho liên danh nhà thầu WEC-CECO bổ sung giấy ủy quyền tham giam dự thầu và bổ sung giấy đăng kí kinh doanh mặc dù đã mở thầu.

Bên cạnh đó, nhà thầu WEC-CECO cung cấp thiếu các hồ sơ, tài liệu quan trọng làm căn cứ cơ sở để xác định tổng mức đầu tư của dự án nhưng công ty Đạm Hà Bắc vẫn nghiệm thu và thanh toán cho nhà thầu đủ số tiền theo hợp đồng đã kí.

Việc tổng mức đầu tư dự án được xác định không có căn cứ, cơ sở, không thực tế là nguyên nhân chính dẫn đến sau này Đạm Hà Bắc không chọn được nhà thầu EPC, phát sinh chi phí 3,57 tỉ đồng. 

Cụ thể hơn đối với các vi phạm có dấu hiệu hình sự trong đấu thầu, khi thẩm định, phê duyệt dự án năm 2008 (lần 1), Tổng công ty Hóa chất Việt Nam chỉ thẩm định tổng mức đầu tư dự án, không thẩm định các nội dung khác. 

Chưa hết, mặc dù tổng mức đầu tư của dự án thiếu các hồ sơ, tài liệu quan trọng để xác định nhưng vẫn được Tổng công ty Hóa chất thẩm định phê duyệt là 392,4 triệu USD.

Ngoài ra, khi thẩm định tổng mức đầu tư dự án, Tổ thẩm định đã đánh giá dự án sẽ gặp khó khăn khi vốn đầu tư tăng 20% hoặc giá Urê giảm 8%. Tuy nhiên, đến năm 2009, TMĐT dự án này lại được điều chỉnh tăng 44,9% lên khoảng 568,6 triệu USD mặc dù không hề thay đổi mục tiêu, qui mô hay công suất.

Việc điều chỉnh này, Thanh tra Chính phủ kết luận là thiếu căn cứ, cơ sở, không đúng qui định của pháp luật về đầu tư xây dựng.

Cũng theo kết luận thanh tra, Đạm Hà Bắc dù không đủ điều kiện, năng lực nhưng vẫn tự lập dự án điều chỉnh và được Tổng công ty Hóa chất thẩm định, phê duyệt.

Chưa dừng lại ở đó, dự án cũng cho thấy những dấu hiệu hình sự về thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. 

Theo đó, dự án này khởi công khi chưa có giấy phép xây dựng; một số tiêu chuẩn thi công và hạng mục phụ về môi trường chưa hoàn thành; các nhà thầu trong liên danh chưa thực hiện đúng tỉ lệ công việc đã thỏa thuận theo Liên danh nhà thầu.

Đến thời điểm thanh tra, các nội dung tranh chấp của hợp đồng EPC chưa được các bên giải quyết; chi phí đầu tư của dự án chưa được quyết toán.

Đáng chú ý, với tổng mức đầu tư là 568,6 triệu USD, tỉ lệ vốn tự có của công ty tham gia dự án chỉ chiếm 17,9% tổng mức đầu tư. Phần còn lại 82,1% là đi vay, dẫn đến chi phí lãi vay lớn, thua lỗ kéo dài. 

Cùng với đó, việc dự án phải điều chỉnh, đấu thầu lại làm tăng chi phí đầu tư, mất cơ hội khi giá đạm tăng cao, bổ sung 10% thuế giá GTGT thiết bị nhập khẩu, chịu ảnh hưởng từ giá than tăng cao và chênh lệch tỉ giá tăng cũng là những nguyên nhân dẫn đến dự án bị thua lỗ.

Kết quả là, tính đến tháng 6/2019, lỗ lũy kế của Đạm Hà Bắc đã lên đến gần 2.888 tỉ đồng.

Kết luận cũng nêu rõ, dự án đầu tư cải tạo mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc đã có vi phạm qui định pháp luật trong tổ chức đấu thầu chọn Nhà thầu tư vấn lập dự án, trong thẩm định, quyết định phê duyệt dự án, điều chỉnh dự án, tăng tổng mức đầu tư dự án.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị tổ chức kiểm điểm trách nhiệm đối với các đơn vị, cá nhân thuộc từ Bộ Công thương, Ủy ban Quản lí vốn Nhà nước cho đến Tập đoàn Hóa chất và CTCP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc đã có những vi phạm, khuyết điểm liên quan đến những sai phạm nêu trên.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo bộ Công an điều tra, xác minh, xử lí những vi phạm có dấu hiệu hình sự tại dự án đầu tư cải tạo, mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc.