Lễ rước lợn La Phù: Dùng kim khâu trang trí ‘ông lợn’ cho oai nghiêm và hiền từ

Hàng năm, cứ vào ngày 13 tháng Giêng, lễ rước lợn La Phù (huyện Hoài Đức, Hà Nội) lại tổ chức để tưởng nhớ công ơn thành hoàng làng Tĩnh Quốc Tam Lang thời Hùng Duệ Vương thứ 6.

"Ông lợn" được người dân thôn Tiền Phong đưa từ nhà ông Nguyễn Phú Sơn (56 tuổi, ở xóm Tiền Phong, xã La Phù) - người nuôi về nhà ông Nguyễn Công Hưng - trưởng thôn làm thịt để làm lễ. (Ảnh: Phi Hùng).

Sáng 17/2 (tức 13 tháng Giêng Âm lịch) chúng tôi đã có mặt tại thôn Tiền Phong (xã La Phù, huyện Hoài Đức, Hà Nội) để ghi nhận về tình hình lễ hội năm nay.

Theo đó, chúng tôi đã tìm về nhà ông Nguyễn Công Hưng, trưởng thôn Tiền Phong. Tại đây, ông Hưng cho biết, ngay từ sớm, người dân thôn Tiền Phong đã sang nhà ông Nguyễn Phú Sơn (56 tuổi, ở xóm Tiền Phong, xã La Phù) để rước “ông lợn” về nhà ông làm thịt.

"Ông lợn" của thôn Tiền Phong năm nay có trọng lượng khoảng 240kg. (Ảnh: Phi Hùng).

Đang cặm cụi cắt giấy để chuẩn bị trang trí “ông lợn” vào buổi chiều, ông Phùng Xuân Hiệp (SN 1944, thôn Tiền Phong) – người có thâm niên hơn 10 năm trang trí “ông lợn” cho biết, ông và anh Chiến đã chuẩn bị gần xong những vật trang trí cho “ông lợn” trước khi rước lên đình làng làm lễ.

“Trong nhiều năm qua, chúng tôi chủ yếu trang trí “ông lợn” bằng giấy bởi vừa dễ cắt, dán lại có nhiều màu sắc để lựa chọn”, ông Hiệp chia sẻ.

Theo ông Hiệp, trang trí “ông lợn” gồm nhiều vị trí như mũi, mắt, tai, đầu, đuôi và 4 chi,… Trong đó, trang trí màu đỏ sẽ rất đẹp nhưng ở đình làng kị màu đỏ nên sẽ làm màu khác thay thế. Do vậy, màu đỏ chỉ pha chút cho đẹp như ở mũi, tai.

Ông Hiệp cho biết, điểm đặc biệt trong trang trí "ông lợn" là không được dùng nhiều màu đỏ và phải dùng kim để khâu vào da "ông lợn". (Ảnh: Phi Hùng).

Vị trí mắt phải dán màu đen, trên đỉnh đầu và trên phần đuôi để hoa màu tím, nền xanh, 4 chi của “ông lợn” được tô điểm bởi màu tím.

Ông Hiệp cho biết thêm, trang trí “ông lợn” phải đảm bảo oai nghiêm nhưng lại phải hiền từ, không được trang trí khi nhìn “ông lợn” dữ tợn.

“Để làm được điều đó thì điều quan trọng nhất là phải trang trí vị trí mắt của “ông lợn”. Nếu trang trí mắt lệch, lác thì “ông lợn” sẽ trông ác nhưng nếu trang trí mắt “ông lợn” cân đối thì trông sẽ hiền từ.

Để cắt được mắt “ông lợn” cân đối, thì người trang trí phải cắt nền trắng của mắt cân và vẽ lòng đen mắt ở chính giữa. Sau đó, lắp mi đen vào thì mới cân đối, đẹp.

Tôi cho rằng, trang trí mắt “ông lợn” là khó nhất bởi chỉ cần lệch một chút thôi là trông “ông lợn” rất dữ”, ông Hiệp thông tin.

Ông Phùng Xuân Hiệp và anh Chiến có 20 năm thực hiện nhiệm vụ trang trí lợn. (Ảnh: Phi Hùng).

Ông Hiệp thông tin thêm, về cơ bản, không thể đo mắt, tai, mũi “ông lợn” trước khi cắt được nên người trang trí phải dùng kinh nghiệm của mình để ướm kích thước vẽ trước. Khi nào “ông lợn” được đưa lên giá trưng bày thì người trang trí thực hiện nhiệm vụ của mình.

Lễ rước “ông lợn” ở xã La Phù không chỉ đặc biệt bởi tế lễ “ông lợn” mà còn đặc biệt bởi việc trang trí lên “ông lợn”. Tất cả những vật trang trí lên “ông lợn” đều phải dùng kim khâu vào da, không thể dùng hồ dán hay keo dán.

“Da lợn ướt nên dùng hồ gì dán lên “ông lợn” cũng bị bong ra, không dính được. Do vậy, chúng tôi đã dùng kim khâu để khâu các vật trang trí lên “ông lợn”.

Kĩ thuật khâu cũng đòi hỏi hết sức khéo léo, nhẹ nhàng bởi chỉ cần sơ xảy tí là giấy trang trí vào “ông lợn” sẽ bị rách, hư hỏng,…”, ông Hiệp nhấn mạnh.

Mắt, mũi, tai đã được hoàn thành để chờ trang trí cho "ông lợn". (Ảnh: Phi Hùng).

Ngoài ra, khi đưa “ông lợn” ra đình làm lễ, mỗi thôn, xóm còn phải ghi biển tên vào xe rước lễ để mọi người có thể biết “ông lợn” đó thuộc thôn nào, xóm nào.

Kể lại kỉ niệm đáng nhớ trong việc trang trí “ông lợn” của mình, ông Hiệp cho hay, ngày trước, ở nơi đây đã từng có “ông lợn” khi được trang trí ở nhà rất đẹp nhưng trong quá trình di chuyển, đường sóc,… nên đã rơi một bên mắt khi đến làm lễ.

Khi bị mất như vậy sẽ khiến “ông lợn” không được oai nghiêm và gặp tình huống này rất khó làm lại được bởi người dân tham gia rất đông, rất khó chen đi lại.

Ông Hiệp chia sẻ thêm, tục lệ ở đây từ ngày xưa là cúng tế phải nguyên “ông lợn”, các bộ phận nội tạng được làm sạch rồi đưa ra cùng “ông lợn” để đi cúng tế.

Độc đáo lễ hội rước 'ông lợn' làng La Phù Ngày 13 tháng Giêng hằng năm, người dân làng La Phù (Huyện Hoài Đức, Hà Nội) lại mở hội rước “ông lợn” thu hút hàng ...