Nhà khoa học biến đổi gene bị gọi là 'thiên tài điên'

Ông Hạ Kiến Khuê và cộng sự ở phòng thí nghiệm. (Ảnh: SCMP).

Hạ Kiến Khuê, người đàn ông gây sốc cho thế giới với tuyên bố đã tạo ra những em bé biến đổi gene đầu tiên trên thế giới, hai bé gái sinh đôi mang gene kháng nhiễm HIV, có biệt danh "Frankenstein của Trung Quốc". Khi còn đi học, ông từng mơ ước trở thành Einstein thứ hai, South China Morning Post hôm qua đưa tin.

Ông Hạ, người được đồng nghiệp gọi là "thiên tài điên", sớm nuôi dưỡng niềm đam mê với vật lý. Khi còn là học sinh trung học, ông từng điều hành một phòng thí nghiệm nhỏ ở nhà.

Ông Hạ sinh ở huyện Tân Hóa, tỉnh Hồ Nam, một trong những vùng nghèo nhất ở miền nam Trung Quốc, trong gia đình thuần nông.

Dù có xuất thân khiêm tốn, ông vẫn đỗ vào trường trung học tốt nhất huyện. Tiến sĩ Hạ tốt nghiệp Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc chuyên ngành vật lý và lên đường tới Mỹ để theo đuổi ước mơ với học bổng từ chính phủ.

Nhưng tại đó, tham vọng trở thành Einstein thứ hai của ông tan biến. Ông Hạ nhận ra "kỷ nguyên vàng của vật lý đã qua".

Thay vào đó, ông chuyển ngành học, nghiên cứu lý sinh ở Đại học Rice tại Houston. Đây là nơi ông Hạ lần đầu tiên tiếp xúc với kỹ thuật CRISPR - kỹ thuật chỉnh sửa gene được dùng để tạo ra cặp song sinh kháng nhiễm HIV.

Sau đó, ông Hạ chuyển tới Đại học Stanford và hợp tác nghiên cứu cùng với Stephen Quake, giáo sư kỹ thuật sinh học và vật lý ứng dụng, chuyên gia về sắp trình tự ADN.

Theo Beijing News, Quake là người đã truyền cảm hứng cho ông Hạ với công nghệ sắp trình tự ADN đơn phân tử đầu tiên. Công nghệ này là nền tảng để ông Hạ thành lập công ty thử nghiệm di truyền.

Ông quay trở về Thẩm Quyến, Trung Quốc, năm 2012 và tiếp nhận vị trí nghiên cứu ở Đại học Khoa học và Công nghệ miền Nam, đồng thời nảy ra nhiều ý tưởng kinh doanh.

Ba năm sau, ông mở hai công ty thử nghiệm di truyền, Direct Genomics và Vienomics, hướng tới sử dụng kỹ thuật sắp trình tự gene cho mục đích y học.

Quake được nêu danh là cố vấn khoa học của Direct Genomics, nhưng ông này khẳng định không có bất kỳ mối liên hệ nào với công ty, theo New York Times.

Direct Genomics quảng bá sản phẩm "GenoCare". Trên website công ty, GenoCare được mô tả là bộ sắp trình tự ADN đơn phân tử thế hệ thứ ba, đồng thời là hệ thống sắp trình tự đơn phân tử đầu tiên trên thế giới phục vụ sử dụng lâm sàng.

Ông Hạ cũng là cổ đông chính trong vài công ty khác, chủ yếu là chi nhánh của hai công ty mà ông thành lập.

Các đồng nghiệp thường so sánh ông Hạ với tỷ phú người Mỹ Elon Musk. "Thông minh, điên rồ, tài trí là những từ phù hợp nhất để mô tả về ông ấy", trang Jiemian.com dẫn lời một đồng nghiệp của ông Hạ.

Nhà nghiên cứu cũng tỏ ra táo bạo trong việc lựa chọn đối tác kinh doanh, đó là các bệnh viện tư nhân của tập đoàn y tế Putian Group, nổi tiếng chuyên cung cấp dịch vụ cho các bệnh nhân bị bệnh lây truyền qua đường tình dục và bệnh ngoài da.

Ông Hạ cho biết đã tiến hành thử nghiệm dự án biến đổi gene ở Bệnh viện Phụ nữ và Trẻ em HarMoniCare Thẩm Quyến của tập đoàn Putian, dù bệnh viện này phủ nhận bất kỳ sự liên quan nào.

Năm 2017, ông Hạ từng nhận định kỹ thuật chỉnh sửa gene chưa đủ an toàn để thử nghiệm ở người. Nhà nghiên cứu này sắp tới sẽ phát biểu tại một hội nghị thượng đỉnh về biến đổi gene người tại Hong Kong.

Trong video đăng trên YouTube, ông Hạ tuyên bố hai bé gái song sinh khỏe mạnh tên Lulu và Nana chào đời ở Trung Quốc hồi đầu tháng từ phôi thai đã vô hiệu hóa gene lây nhiễm HIV.

Nhà nghiên cứu vẫn chưa cung cấp bất kỳ bằng chứng nào để chứng minh cho những tuyên bố trên.

Công trình của ông cũng chưa được xuất bản hay kiểm chứng bởi đồng nghiệp. Theo AP, ông Hạ chưa có kinh nghiệm về thí nghiệm ở người.

Tuyên bố gây tranh cãi của ông Hạ đang bị lên án kịch liệt bởi các nhà khoa học và di truyền học ở trong và ngoài nước do xâm phạm đạo đức.

Hơn 120 nhà khoa học Trung Quốc đã ký thư ngỏ mô tả thí nghiệm của ông Hạ là "điên rồ".

Direct Genomics, công ty của ông Hạ, cũng phủ nhận liên quan tới thí nghiệm, theo Beijing News.

Tranh cãi về em bé biến đổi gene đầu tiên trên thế giới Hạ Kiến Khuê, một nhà nghiên cứu tại thành phố Thâm Quyến, Trung Quốc đã tạo hai bé gái song sinh chỉnh sửa gene đầu ...

Gene của bạn được giải mã như thế nào để phát hiện sớm ung thư Con người có hai dạng gene là BRCA1 và BRCA chịu trách nhiệm sửa chữa, phục hồi cơ thể; nếu gene này đột biến sẽ ...

12 triệu người Việt mang gene bệnh Thalassemia dễ truyền sang con Thalassemia là bệnh lý di truyền phổ biến hơn cả Down, cứ 1.000 người thì có 100 người mang gene mà không biết.