Vì sao có câu 'Bao giờ cho đến tháng Mười'?

Người ta thường nhắc đến câu "Bao giờ cho đến tháng Mười". Vậy ý nghĩa của câu hỏi đó là gì? 

Tháng Mười - một trong những tháng được "nhắc tên" khá nhiều trong cả văn hoá dân gian lẫn văn hoá đương đại.

Và đến hôm nay - ngày đầu tiên của "tháng Mười" ấy, người ta thắc mắc, tháng này có gì đặc biệt mà người ta mong đợi thế, cứ thỉnh thoảng lại thấy hỏi "Bao giờ cho tới tháng Mười?" mà không phải tháng Tư, tháng Năm, hay tháng Sáu...?

Có thể thấy, dưới góc nhìn văn hóa, mô típ câu hỏi "bao giờ cho đến tháng..." được sử dụng nhiều trong văn hoá dân gian với ý nghĩa mong mỏi sự thay đổi, cải tổ một cách rõ rệt.

Ví dụ:

Bao giờ cho đến tháng Ba

Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng

Hùm nằm cho lợn liếm lông

Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi

Trong ví dụ trên, tháng Ba là thời gian cuối xuân, đầu hạ, thời gian có nhiều thay đổi của thời tiết, khí hậu. Ở đây, tháng Ba mang tính chất ước lệ, tượng trưng cho khao khát đổi những cái gì cũ kĩ của cuộc sống.

Câu hỏi tu từ mở đầu bài đồng dao đã cho thấy được sự mong mỏi ấy và những hình ảnh "bất hợp lý" được sử dụng ngay sau đó như càng tô đậm hơn tâm tư muốn bứt phá của con người.

Không chỉ tháng Ba mà tháng Mười cũng từng được nhắc đến trực tiếp như một sự mong ước về thay đổi một cách tích cực về cuộc sống của người nông dân xưa.

Bao giờ cho đến tháng Mười

Thổi nồi cơm nếp vừa cười vừa ăn

Chưa chịu dừng lại ở văn hoá dân gian, "tháng Mười" còn "lấn sân" sang cả truyện và phim hiện đại với câu chuyện của tác giả, đạo diễn Đặng Nhật Minh - cha đẻ của "Bao giờ cho đến tháng Mười".

Nhờ nội dung cũng như cái duyên dẫn dắt của vị đạo diễn tài ba, bộ phim đã trở thành 1 trong 18 phim châu Á hay nhất mọi thời đại do kênh truyền trình CNN bầu chọn, đứng thứ 4 trong 100 bộ phim xuất sắc nhất Đông Nam Á do Letterboxd.com bình chọn.

vi sao co cau bao gio cho den thang muoi
Bao giờ cho đến tháng Mười là một trong 18 phim châu Á xuất sắc nhất mọi thời đại. (Ảnh cắt từ clip)

Tác giả Lê Hồng Lâm nhận xét về bộ phim này trong cuốn "100 bộ phim điện ảnh Việt Nam nhất" như sau:

"Nếu chọn một bộ phim Việt Nam để giới thiệu với bạn bè quốc tế, một bộ phim hoàn hảo từ nội dung đến nghệ thuật, từ những sáng tạo của đạo diễn đến diễn xuất tinh tế của diễn viên; một bộ phim mang đậm bản sắc và tâm hồn của người Việt Nam, với tôi, Bao giờ cho đến tháng Mười có lẽ là lựa chọn xác đáng nhất.

Một bộ phim về nỗi đau và sự hàn gắn, về sự mất mát của người ở lại và lòng bao dung của người đã ra đi. Một bộ phim về nàng Tô Thị của Việt Nam trong những năm hậu chiến, nhưng ta tin rằng nàng không hóa đá như nàng Tô Thị năm xưa, như những câu thơ của thầy giáo Khang để lại:

Bao giờ cho đến tháng Mười

Lúa chín trên cánh đồng giông bão

Ta để lại sau lưng những ngày dài mong đợi

Những mất mát hi sinh chịu đựng khổ đau

Khi trời thu vẫn xanh mãi trên đầu..."

Tháng Mười và câu hỏi "Bao giờ cho đến tháng Mười?" lại một lần nữa đươc nhấn mạnh trong bài thơ "linh hồn", trong chi tiết "điểm nhãn " của tác phẩm.

Có thể thấy, bộ phim và sự lan toả của nó đã kéo gần khoảng cách của câu hỏi tu từ trên với cuộc sống hiện tại. Người ta không coi tháng Mười như một sự kiện thời gian cố định, cứng nhắc nữa mà đã coi nó như một cột mốc của sự thay đổi.

Thay đổi để "thổi nồi cơm nếp vừa cười vừa ăn", để thấy "lúa chín ngay cả trên cánh đồng giông bão" thấy cả những chuyển mình tuyệt diệu ngay ở sự đắng cay...

Thứ hai, dưới góc nhìn xã hội, tháng 10 là một trong những tháng có nhiều ngày lễ nhất trong năm.

Đơn cử như ngày Quốc tế người cao tuổi (1/10), ngày Giải phóng Thủ đô (10/10, ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10), ngày thành lập Hội Nông dân Việt Nam (14/10), ngày Phụ nữ Việt Nam (20/10) và một ngày lễ mới được du nhập từ nước ngoài: ngày Halloween (31/10).

Chính vì thế, tháng 10 cũng là một tháng được nhiều người mong đợi và thường sử dụng câu nói "Bao giờ cho đến tháng 10?" để nhắc về những ngày lễ đó.

vi sao co cau bao gio cho den thang muoi Tháng 10 có hẹn ở Mộc Châu!

Vào mỗi thời điểm trong năm, Mộc Châu lại chiêu đãi du khách một vẻ đẹp khác. Nếu đến chơi Mộc Châu vào thời gian ...

vi sao co cau bao gio cho den thang muoi Du lịch tháng 10 với những điểm đến đẹp nao lòng

Tháng 10, cả ba miền Bắc - Trung - Nam đều có thời tiết thuận lợi dễ chịu là điều kiện lý tưởng để bạn ...

chọn
Các dự án của Novaland, Nam Long, DIG ở Đồng Nai đón tin mừng
Quy hoạch chung TP Biên Hòa vừa được phê duyệt điều chỉnh cục bộ. MBS đánh giá động thái này sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ phê duyệt quy hoạch 1/500 các phân khu thuộc dự án Aqua City, Izumi và Khu đô thị Long Tân.