Tết Nguyên tiêu là dịp Rằm lớn đầu tiên và là một trong những thời điểm quan trọng nhất trong năm, diễn ra ngay sau khi dịp Tết Nguyên đán kết thúc không lâu. Việc chuẩn bị lễ vật hay sửa soạn mâm cúng Tết Nguyên tiêu một cách trọn vẹn và tươm tất để dâng lên ông bà tổ tiên và thần linh sẽ thể hiện ước mong của người dân về một cuộc sống bình an, tốt lành và may mắn cả năm.
Dưới đây là những lễ vật cần thiết mà gia chủ cần chuẩn bị đầy đủ để dâng lên các vị thần linh và gia tiên:
- Tiền giấy âm phủ, vàng mã
- 1 bình hoa tươi
- Trầu, cau
- 1 cặp đèn, nến
- 1 mâm ngũ quả
- Rượu, nước, thuốc lá
- Hương (nhang)
Tùy theo từng phong tục và văn hóa ở mỗi địa phương mà cách chuẩn bị mâm cúng Tết Nguyên tiêu sẽ khác nhau. Thông tường, mâm cỗ cúng dâng lên ông bà tổ tiên và các vị thần linh sẽ bao gồm một mâm cỗ mặn hoặc một mâm cỗ chay với đầy đủ các món ăn dưới đây.
Theo phong tục dân gian, mâm cỗ mặn được chuẩn bị tươm tất nhất sẽ bao gồm 4 bát và 6 đĩa. Tuy nhiên, tùy theo sở thích và điều kiện kinh tế mag các gia đình có thể chuẩn bị các món ăn sao cho hợp lý nhất. Những món ăn phổ biến trong mâm cúng mặn ngày Tết Nguyên tiêu có thể kể đến như:
- 1 đĩa thịt gà luộc hoặc thịt lợn luộc
- 1 đĩa bánh chưng, bánh tét hoặc xôi
- 1 đĩa nem hoặc chả giò rán
- 1 đĩa rau củ xào
- 1 đĩa giò lụa hoặc chả
- 1 đĩa dưa hành, củ kiệu muối
- 1 bát canh măng hoặc canh bóng
- 1 bát canh mọc
- 1 bát canh miến
- 1 bát nước chấm
Khác với mâm cỗ mặn, mâm cỗ chay thường được cúng dâng lên các vị thần Phật nhân dịp đầu Xuân năm mới. Chính vì thế, mâm cúng chay không cần quá cầu kỳ, nhưng vẫn cần phải có các món ăn như sau:
- 1 đĩa xôi
- 1 đĩa rau củ xào chay
- 1 đĩa giò chay
- 1 đĩa nem hoặc chả giò rán chay
- 1 bát canh nấm nấu rau củ
- 1 bát chè trôi nước
Sau đây là bài văn khấn Tết Nguyên tiêu theo sách Văn khấn cổ truyền Việt Nam mà bạn có thể tham khảo và áp dụng:
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lạy)
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn Thần.
Con kính lạy ngài Bản Cảnh Thành Hoàng, ngài Bản Xứ Thổ Địa, ngài Bản Gia Táo Quân cùng chư vị Tôn Thần.
Con kính lạy Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá Đệ Huynh, Cô Di, Tỷ Muội họ nội, họ ngoại.
Tín chủ (chúng) con là: ………………
Ngụ tại: ……………
Hôm nay là ngày rằm tháng Giêng năm 2023 gặp tiết Nguyên Tiêu, tín chủ con lòng thành, sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản Cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương, ngài Bản Xứ Thần Linh Thổ Địa, ngài Bản Gia Táo Quân, Ngũ Phương, Long Mạch, Tài Thần. Cúi xin các ngài linh thiêng nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại họ... nghe lời khẩn cầu, kính mời của con cháu, giáng về chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời ông bà Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này về hưởng lễ vật, chứng giám lòng thành phù hộ độ trì cho gia chung chúng con được vạn sự tôn lành. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng an bình.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lạy)
Dốc lòng kính lễ Phật Pháp Tăng thường ở khắp mười phương
Dốc lòng kính lễ Phật Pháp Tăng thường ở khắp mười phương
Dốc lòng kính lễ Phật Pháp Tăng thường ở khắp mười phương (mỗi lần lạy 1 lạy)
(Cầm 3 nén hương quỳ đọc tiếp)
Nguyện mây hương lành này
Biến khắp mười phương giới
Trong có vô biên Phật
Vô lượng hương trang nghiêm
Viên mãn đạo Bồ Tát
Thành tựu hương Như Lai. (1 lạy và cắm hương vào bát hương)
Dâng hương cúng dàng rồi, dốc lòng kính lễ Phật Pháp Tăng thường ở khắp mười phương. (1 lạy)
(Thành kính chắp tay thành búp sen đọc bài ca tụng công đức của Đức Phật)
Phật thân rực rỡ tựa kim san
Thanh tịnh không gì thể sánh ngang
Vô Thượng Chí Tôn công đức mãn
Cúi đầu con lạy Phật Sơn Vương
Phật đức bao la như đại dương
Bảo châu tàng chứa đủ bên trong
Trí tuệ vô biên vô lượng đức
Đại định uy linh giác vẹn toàn
Phật tại Chân Như pháp giới tàng
Không sắc không hình chẳng bụi mang
Chúng sinh bái vọng muôn hình Phật
Bỗng thấy tai nàn tận hóa tan
Án phạ nhật ra hồng. (3 lần)
Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Tận hư không biến pháp giới quá hiện vị lai thập phương chư Phật, tôn Pháp, Hiền Thánh Tăng thường trụ Tam Bảo. (1 lạy)
Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Sa Bà Giáo Chủ Bản Sư Thích Ca Mâu Ni Phật, Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật, Đại Trí Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát, Đại Hạnh Phổ Hiền Bồ Tát, Hộ Pháp Chư Tôn Bồ Tát, Linh Sơn Hội Thượng Phật Bồ Tát. (1 lạy)
Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Tây phương Cực Lạc thế giới Đại từ Đại bi A Di Đà Phật, Đại bi Quán Thế Âm Bồ Tát, Đại Thế Chí Bồ Tát, Đại Nguyện Địa Tạng Vương Bồ Tát, Thanh Tịnh Đại Hải Chúng Bồ Tát. (1 lạy)
Con nay đều vì bốn ân, ba cõi pháp giới chúng sinh, nguyện xin ba chướng tiêu trừ, dốc lòng sám hối. (1 lạy)
(Quỳ đọc) Chí tâm sám hối:
Xưa kia gây nên bao ác nghiệp
Đều vì ba độc: Tham, sân, si
Bởi thân, miệng, ý phát sinh ra
Hết thảy con nay xin sám hối.
Như vậy tất thảy bao nghiệp chướng
Ắt hẳn tiêu diệt không tàn dư
Niệm niệm âm vang tận pháp giới
Độ khắp chúng sinh nhập Bất Thoái. (1 lạy)
Sám hối phát nguyện rồi, chúng con kính lễ Đức Phật Thích Ca, Phật A Di Đà và chư Phật ở khắp mười phương. (1 lạy)