Đề xuất không làm BOT trên đường độc đạo

Tại phiên họp UB Thường vụ QH sáng nay, Chủ nhiệm UB Kinh tế Vũ Hồng Thanh, trưởng đoàn giám sát chuyên đề về BOT cho biết việc thực hiện các dự án giao thông đầu tư theo hình thức BOT đã giúp diện mạo hệ thống giao thông có chuyển biến rõ rệt, giảm bớt gánh nặng của ngân sách nhà nước trong xây dựng cơ sở hạ tầng.

Còn tiêu cực, làm thất thoát doanh thu thu phí

Bên cạnh đó, Chủ nhiệm UB Kinh tế nêu hàng loạt hạn chế, bất cập. Điển hình như tình trạng nhiều dự án BOT là dự án cải tạo, nâng cấp được lập trên các tuyến đường huyết mạch, độc đạo (các tuyến quốc lộ và đường Hồ Chí Minh) hạn chế sự lựa chọn của người dân.

Chủ nhiệm UB Kinh tế của QH Vũ Hồng Thanh. Ảnh: Hoàng Anh

Hay như vị trí đặt trạm thu phí và khoảng cách giữa các trạm chưa bảo đảm tối thiểu 70km, trường hợp nhỏ hơn 70km Bộ GTVT phải thống nhất ý kiến với UBND cấp tỉnh và Bộ Tài chính.

Tuy nhiên, trên thực tế trạm thu phí đặt ngoài phạm vi dự án như dự án BOT tuyến tránh TP Vĩnh Yên lại đặt trạm Bắc Thăng Long - Nội Bài, trạm thu phí tuyến tránh Thanh Hóa đặt tại Bỉm Sơn, trạm thu phí tuyến tránh Hà Tĩnh đặt tài Cầu Rác.

Ngoài ra, các địa phương chưa tham vấn, lấy ý kiến người dân gần trạm, những người thường xuyên sử dụng đường... khiến cho người dân bức xúc, phản đối kéo dài. Sau khi người dân bức xúc, khiếu kiện mới giải quyết bằng cách miễn, giảm phí.

Hầu hết các dự án BOT không phải xây dựng tuyến mới, chỉ có thể áp dụng hình thức thu phí hở (thu theo lượt), không bảo đảm kiểm soát được lưu lượng xe và gây khó khăn cho người dân địa phương nơi gần trạm thu phí khi thường xuyên phải đi qua trạm.

Việc triển khai ứng dụng công nghệ thông tin đồng bộ, kiểm soát việc thu phí, hình thức thu phí không dừng còn chậm, khiến cho người dân còn nghi ngờ về tính minh bạch.

Nhiều trường hợp phí tăng, nhưng chất lượng công trình xuống cấp nghiêm trọng.

Chủ nhiệm UB Kinh tế cho hay, qua báo cáo của Bộ GTVT tại các trạm thu phí BOT, kết quả doanh thu thu phí trong thời gian giám sát có dự án tăng hơn so với thời gian tương đương của các tháng trước đó. Quá trình kiểm tra phát hiện một số hoạt động tiêu cực làm thất thoát doanh thu thu phí.

Điển hình như trạm thu phí Pháp Vân - Cầu Giẽ, khi các cổ đông trong công ty cổ phần BOT kiện nhau vì số thu phí, Tổng cục Đường bộ đã kiểm tra và phát hiện số thu bình quân là 1,97 tỉ đồng/ngày, nhưng theo báo cáo của nhà đầu tư chỉ là 1,2 tỷ.

Quản lý buông lỏng

Một số ngân hàng, chi nhánh ngân hàng cho vay vượt quá 15% vốn tự có (tức là các chủ đầu tư các dự án BOT sử dụng hơn 85% vốn vay ngân hàng - PV), trong khi công tác thẩm định khoản vay chưa đầy đủ theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, vi phạm về thẩm định xét duyệt cho vay và vi phạm về hồ sơ vay vốn.

Hơn nữa, việc cấp tín dụng cho các dự án giao thông được đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT cũng tiềm ẩn rủi ro khi các dự án bị chậm tiến độ. Tính đến nay có 17 dự án bị chậm tiến độ với tổng số tiền cam kết cấp tín dụng là 18.260 tỷ đồng, dư nợ đến 31/12/2016 là 8.603 tỷ đồng.

Việc lựa chọn nhà đầu tư còn nhiều bất cập, năng lực nhà đầu tư còn hạn chế, hầu hết các dự án giao thông đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT thời gian vừa qua đều được chỉ định thầu.

Cụ thể có 47 dự án Thủ tướng cho phép chỉ định thầu, 1 dự án đấu thầu, 1 dự án đấu thầu sau đó chuyển sang hình thức chỉ định, 21 dự án đấu thầu chỉ có 1 nhà đầu tư đăng ký.

Đáng chú ý là nhiều dự án chất lượng còn chưa đáp ứng được yêu cầu, việc quản lý chất lượng công trình thời gian qua bị buông lỏng.

Người dân vẫn phải trả phí cho một số đoạn đường BOT xuống cấp sau một thời gian ngắn đưa vào vận hành khai khác.

UB Thường vụ QH đề nghị nghiên cứu trình QH ban hành luật Đối tác công tư. Có giải pháp tháo gỡ các khó khăn đối với kênh huy động vốn trong nước, mở rộng kênh huy động vốn nước ngoài.

Đồng thời nghiên cứu bổ sung quy định về tiêu chí lựa chọn dự án để đầu tư theo hình thức PPP; quy định về các dự án kết hợp nhiều hình thức hợp đồng.

Cần lựa chọn thứ tự ưu tiên các dự án giao thông đầu tư theo hình thức PPP dựa trên lợi thế, đặc điểm của từng vùng cũng như tính cấp thiết, liên thông trong cả quy hoạch hệ thống giao thông.

“Không đầu tư các dự án nâng cấp, cải tạo các đường độc đạo hiện hữu theo hình thức hợp đồng BOT có thu phí người sử dụng, trường hợp cấp thiết phải tiến hành quy trình tham vấn các đối tượng liên quan, đặc biệt là ý kiến của người dân địa phương tuyến đường đi qua”, đoàn giám sát đề nghị.

Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ chỉ đạo khẩn trương hoàn thiện việc rà soát các vị trí đặt trạm hiện nay để có những giải pháp đồng bộ, kịp thời, thống nhất bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người tham gia giao thông.

Sở GTVT Tiền Giang làm việc với Công an tỉnh về tình hình an ninh ở trạm Cai Lậy Đại diện Sở GTVT tỉnh Tiền Giang cho biết, đơn vị này đã làm việc với Công an tỉnh Tiền Giang và có phương án ...