'Hậu quả nâng điểm thi không thể đo, tội của người gian lận rất nặng'

Bên lề Hội nghị phản biện về Luật Giáo dục (sửa đổi) ngày 22/4, tiến sĩ Nguyễn Viết Chức, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, chia sẻ về những lùm xùm quanh việc gian lận điểm thi ở một số địa phương như Sơn La, Hòa Bình...

Phải có tiền hoặc có quyền

- Thưa tiến sĩ, với hàng chục năm gắn bó với ngành giáo dục, ông nghĩ sao khi những thí sinh được nâng điểm được phát hiện, như ở Sơn La, đều là con của cán bộ, lãnh đạo?

 - Về mặt suy diễn, tôi không phản đối quan điểm của dư luận xã hội. Thậm chí có người đã hỏi tôi: "Một người nông dân bình thường thì con họ có thể được nâng điểm không? Chắc phải có tiền, có quyền, chứ người bình thường không thể nâng được".

Tôi trả lời rằng, họ nói có lý, nhưng xét về pháp luật phải chờ cơ quan điều tra làm rõ.

Tiến sĩ Nguyễn Viết Chức cho rằng rất khó tính được hậu quả của gian lận điểm thi. Ảnh: Hoài Thu.

Cá nhân tôi cho rằng với người lãnh đạo, dù không phải ông tác động nâng điểm cho con, nhưng rơi vào con ông thì ông phải chấp nhận danh tính của ông công khai. Còn “cây ngay không sợ chết đứng”, cứ để công khai rằng con tôi được nâng điểm nhưng tôi không làm việc ấy, mọi việc cơ quan điều tra sẽ làm rõ. Như vậy, dư luận cũng đỡ bức xúc hơn.

Nhân dân có lý lẽ của mình, ai cũng muốn con mình được điểm cao nhưng người bình thường rõ ràng khó mà làm chuyện đó. Một phải có tiền, hai phải có quyền, hoặc phải thân quen.

Nhiều người cũng cho rằng có sự trốn tránh trách nhiệm khi một số người có con được nâng điểm lên tiếng phủ nhận, nhưng về căn cứ pháp lý, chưa thể quy chụp người đó là trốn tránh hay không được. Vấn đề đặt ra là đã có chuyện nâng điểm thì phải làm rõ nâng điểm cho ai, ai tác động để nâng điểm.

Người dân đòi hỏi việc công khai danh tính như vậy là chính đáng.

Tội của những người gian lận nặng lắm!

- Một nữ thí sinh ở Thanh Hoá đã chia sẻ tiếc nuối khi là nạn nhân của gian lận thi cử, bởi em chỉ thiếu 0,25 điểm nhưng không có cơ hội vào Học viện Quân y. Việc khắc phục hậu quả của gian lận thi cử sẽ thế nào khi nhiều thí sinh đã bị tước đi cơ hội và không thể lấy lại?

- Thực sự không thể tính, không đo đếm được. Cho nên cái “tội” của những người gian lận nặng lắm, đó là tội triệt tiêu cơ hội của những người tài giỏi đích thực có thể phát triển. Chỉ cần một việc làm sơ suất, chưa nói đến mưu đồ, trong giáo dục, hoặc chỉ cần pha một chút giả dối thôi cũng có thể làm nền giáo dục sụp đổ.

Rõ ràng việc gian lận đã làm mất đi nhiều cơ hội của con em công nhân, nông dân, những gia đình bình thường, thậm chí khó khăn đã nỗ lực vượt khó để học. Vậy nên, giáo dục cần lắm sự minh bạch và công khai.

Đại diện Cơ quan an ninh điều tra Công an tỉnh Sơn La đọc lệnh khởi tố bị can Trần Xuân Yến - Phó giám đốc Sở GD&ĐT Sơn La, Phó chủ tịch Hội đồng thi, Phó trưởng ban thường trực Ban chấm thi, Tổ trưởng Tổ chấm thi trắc nghiệm. Ảnh: Minh Hoàng.

- Với những bức xúc vừa qua, nhiều người cho rằng những quan chức, lãnh đạo có con được nâng điểm không xứng đáng ngồi ở cương vị đó nữa. Ông nghĩ sao về ý kiến đòi họ thực hiện văn hóa từ chức?

- Văn hoá từ chức được hình thành trên cơ sở những giá trị của văn hoá. Một người thấy mình không thể hoàn thành được việc được giao, hoàn thành được trách nhiệm cần làm thì từ bỏ. Còn khi có lỗi, có tội thì phải chịu kiểm điểm, phê bình, phải bị pháp luật xử lý

Chỉ cần một việc làm sơ suất, chưa nói đến mưu đồ, trong giáo dục, hoặc chỉ cần pha một chút giả dối thôi cũng có thể làm nền giáo dục sụp đổ

Giữa những bức xúc vừa qua thì cảm xúc của dư luận là dễ hiểu. Nhiều người đặt vấn đề cách chức, nhưng cách chức một ai đó cần căn cứ vào hành vi và quy định thế nào là phù hợp. Chúng ta cũng không nên vì bức xúc mà đòi cách chức hết tất cả.

Việc này có nhiều điểm tinh tế như tôi nghe thông tin là có ông này ông kia vì muốn nâng điểm cho con mình nên nâng luôn đồng loạt cho một vài người khác để bảo vệ, chống đỡ. Liệu có vấn đề đó hay không thì cần phải chờ cơ quan điều tra. Đây là việc không đơn giản vì liên quan đến sinh mạng chính trị của một con người.

Có sai phạm nên tự rút lui để giữ danh dự

- Trong số những trường hợp đã được xác định có con được nâng điểm, có 7 người là cán bộ ngành giáo dục. Việc xử lý có kiểm điểm, phê bình mà vẫn để người đó đứng trong ngành, theo ông, có thuyết phục?

- Khi góp ý Luật Giáo dục sửa đổi, tôi nói phải ghi rất rõ quyền hạn, trách nhiệm của người làm quản lý giáo dục đến đâu thì mới xử lý được.Nhưng cái khó của ta là luật quy định không cụ thể, phụ thuộc vào ý chí người lãnh đạo.

Còn về cá nhân, tôi cho rằng đã dính vào việc này thì nên tự mình rút lui khỏi vị trí, khỏi ngành, xin làm việc khác thì tốt hơn và giữ được danh dự của mình.

- Là người gắn bó với giáo dục, ông có hài lòng với tiến độ giải quyết vụ việc gian lận thi cử vừa qua?

- Không. Tôi hoàn toàn không hài lòng. Giải quyết như vậy là quá chậm, không có lợi về cả mặt dư luận xã hội. Sự việc cũng không phải quá phức tạp, khó khăn. Khi xử lý, ta đừng nên đặt vấn đề phải bảo vệ cái này, phải bảo vệ cái kia vì mình có công khai cũng không phải mình cố tình làm khổ những người liên quan mà là đang giúp cho họ.

Giải quyết như vậy là quá chậm, không có lợi về cả mặt dư luận xã hội. Sự việc cũng không phải quá phức tạp, khó khăn.

Tôi khuyến cáo các cơ quan chức năng nên xử lý sớm, hợp tình hợp lý. Nguyên tắc của chúng ta cũng không phải là kỷ luật để vùi dập mà để chỉ ra được những khiếm khuyết và tạo điều kiện cho người ta sửa khuyết điểm để người đó làm tốt hơn.

Với vụ gian lận này, tôi nghĩ những người trong cuộc giờ cũng đã rất “ngấm” rồi. Họ sẽ nhận ra việc nâng điểm không đơn thuần là nâng điểm, mà còn là cướp đi cơ hội của nhiều con em của người khác. Như vậy là tội lớn lắm. Hơn nữa, họ còn làm cho những điều tốt đẹp trong giáo dục của chúng ta bị lu mờ.