Mô hình chính quyền đô thị tại Hà Nội, TP HCM có thể kết thúc

Tại dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi đang lấy ý kiến, Bộ Nội vụ đề xuất từ 1/7 sẽ bãi bỏ chương 2 Luật Thủ đô quy định về tổ chức chính quyền đô thị tại Hà Nội. Nghị quyết của Quốc hội năm 2024 về tổ chức chính quyền đô thị tại TP Hải Phòng cũng được đề xuất bãi bỏ cùng thời gian trên.

Từ 1/5/2026, khi nghị quyết của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại TP HCM hết hiệu lực thi hành, cũng có thể được bãi bỏ. Mô hình chính quyền đô thị tại Đà Nẵng được đề xuất dừng hoạt động từ thời điểm này.

Tổ chức chính quyền địa phương ở phường thuộc TP HCM và Đà Nẵng nhiệm kỳ 2021-2026 tiếp tục hoạt động cho đến khi UBND phường nhiệm kỳ mới được bầu ra. Việc chuyển nhiệm vụ, quyền hạn của cấp quận (trước khi giải thể) ở TP HCM và Đà Nẵng lên chính quyền thành phố sẽ do Quốc hội quy định tại nghị quyết về sáp nhập hai thành phố với đơn vị hành chính có liên quan và thực hiện đến khi UBND thành phố, phường mới được bầu ra.

Đồng thời, các quy định đặc thù về số phó chủ tịch UBND huyện, xã, phường, thị trấn vượt định mức theo quy mô dân số tại TP HCM cũng có thể được bãi bỏ.

Quy định phân quyền tại TP Thủ Đức cũng như bộ máy, số lượng, chức năng, nhiệm vụ của phòng, ban chuyên môn tại đây cũng được đề xuất bãi bỏ.

Ngoài ra, Bộ Nội vụ đề xuất bỏ cơ chế đặc thù cho phép tỉnh Nghệ An không có quá 5 phó chủ tịch tỉnh; HĐND TP Vinh được lập ba ban gồm Pháp chế, Kinh tế - Ngân sách, Văn hóa - Xã hội; HĐND TP Vinh có không quá 8 đại biểu chuyên trách; UBND TP Vinh có không quá 4 phó chủ tịch.

Những đề xuất nêu trên nhằm đảm bảo tương thích với chủ trương sáp nhập các tỉnh thành và xã phường, bỏ cấp huyện, xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang được triển khai trên toàn quốc.

Mô hình tổ chức chính quyền đô thị lần đầu được thí điểm tại Hà Nội năm 2019, sau đó được đưa vào Luật Thủ đô 2024. Theo đó, Hà Nội không tổ chức HĐND tại các phường.

Từ năm 2020, Quốc hội cho phép TP HCM và Đà Nẵng thực hiện mô hình chính quyền đô thị, không tổ chức HĐND quận và phường. Hải Phòng được áp dụng từ tháng 12/2024.

Hồi tháng 2, Bộ Nội vụ đề xuất không tổ chức HĐND cấp quận, phường và xã thuộc đô thị trên cả nước, chỉ tổ chức UBND, hoạt động theo cơ chế thủ trưởng hành chính và trực thuộc UBND cấp trên. Chủ tịch và các phó chủ tịch UBND sẽ do chủ tịch UBND cấp trên trực tiếp bổ nhiệm. Tuy nhiên, đề xuất này được rút khỏi dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương trước khi trình Quốc hội.

Tại dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương mới nhất này, Bộ Nội vụ cũng đề xuất chuyển 85% nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền cấp huyện về xã, 15% chuyển lên tỉnh khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp. Cấp tỉnh tập trung ban hành cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, quản lý vĩ mô, các vấn đề có tính chất liên vùng, liên cơ sở, vượt quá năng lực giải quyết của cơ sở, đòi hỏi chuyên môn sâu và đảm bảo tính thống nhất.

Cấp cơ sở sẽ thực hiện chính sách từ trung ương và cấp tỉnh, trong đó tập trung vào nhiệm vụ phục vụ người dân, trực tiếp giải quyết vấn đề của cộng đồng dân cư, cung cấp dịch vụ công cơ bản, thiết yếu cho người dân trên địa bàn; nhiệm vụ cần sự tham gia của cộng đồng, phát huy tính chủ động, sáng tạo của cấp cơ sở.