Ngôi trường trên đồi cao, không áp lực điểm số, chẳng bài tập về nhà

Thứ tư là ngày trải nghiệm hàng tuần, thầy Nguyễn Đức Quang - người sáng lập và điều hành trường đồi - mặc áo phông, quần ngố, đi dép crocs.

Vẻ ngoài của thầy giáo này thật khác với hình ảnh người quản lý cơ sở giáo dục. Ở trường, còn rất nhiều điều "lạ" khác. Lớp học không mở điều hòa. Học sinh cũng không có đồng phục. Trường thuận theo tự nhiên, ngoài đồi có gì học đó, đồ ăn mùa nào thức ấy.

Trải nghiệm như trẻ em Mường, học home shool của Mỹ

7h sáng mỗi ngày, xe buýt dừng ở điểm Keangnam, đưa học sinh, giáo viên từ nội thành lên ngôi trường trên đồi thuộc xã Đông Xuân, Quốc Oai, Hà Nội. Tới mỗi điểm đón, giáo viên xuống tận nơi dắt học sinh lên xe.

Anna Bell, 6 tuổi, mang hai dòng máu Việt Nam - Canada, dựa vào thành ghế để ngủ. Trong khi đó, Đức Minh, lớp 3, mở cặp sách khoe với bạn về chú khỉ bông. Cặp em chỉ có một bộ quần áo, không sách vở. Không có bài tập về nhà, Minh để tất cả sách vở ở lớp.

Xe buýt đi về phía đại lộ Thăng Long, rẽ vào quốc lộ 21A, băng qua rừng cây, cánh đồng và dừng trước cổng trường lúc 7h45. Học sinh leo dốc lên lớp giữa lưng chừng đồi. Từng nhóm đùa nghịch, vang tiếng cười hồn nhiên của tuổi học trò. Một số bạn khác vẫn còn ngái ngủ.

Với học sinh trường đồi, dốc không chỉ là con đường quen thuộc, mà là nơi các em phải bắt buộc đi 3 vòng lên xuống mỗi chiều. Hiện tại, trường có 250 học sinh từ lớp 1 đến lớp 7, với 30 giáo viên.

Học sinh từ 2 đến 13 tuổi, phải đi xe buýt ít nhất 80 km mỗi ngày để đến lớp. Trong 5 ngày ở trường, một ngày, các em không học kiến thức trong sách vở, mà trải nghiệm cuộc sống.

Buổi sáng, trường dạy theo chương trình của Bộ GD&ĐT. Chiều, trẻ từ 4 tuổi học tiếng Anh và các môn phổ thông theo chương trình home school của Mỹ.

Thầy Quang cho biết hết cấp hai, học sinh được phân theo hai luồng, học tiếp chương trình Việt Nam bổ sung home shool hoặc hoàn toàn theo home shool để lấy bằng cấp ba của Mỹ.

“Sống và trải nghiệm như trẻ em người Mường và học chương trình home school như học sinh Mỹ”, thầy Nguyễn Đức Quang ví von khi nói về học trò trường đồi. Ông bảo dù ở đâu, học trò được bồi đắp và yêu văn hóa Việt Nam thì vẫn hướng về đất nước.

Mỗi tuần một ngày học ngoài cuộc sống

Đầu buổi sáng, thầy Quang dạy thiền cho các bạn nhỏ từ 3 đến 7 tuổi. Giọng thầy tan giữa lưng chừng đồi: “Hơi thở là điều quý giá nhất, đẹp đẽ nhất. Tập thiền là tập cho tâm trí mình tập trung vào hơi thở. Các con nghĩ đến hơi thở là nghĩ đến những điều tốt đẹp và quý giá”.

Hoạt động này còn diễn ra đều đặn vào buổi trưa với tất cả giáo viên, học sinh từ lớp 1 đến lớp 7. Là người ảnh hưởng bởi tư tưởng thiền của bậc thầy tâm linh Ấn Độ Osho, người sáng lập trường đồi nói trẻ ngồi thiền khoảng 10 phút mỗi lần sẽ giúp điềm tĩnh hơn, học tỉnh táo hơn.

Nhóm học sinh từ lớp 4 đến lớp 7 hoạt động ngoài trời thông qua dự án trồng rau, phân biệt các loại rau từ khu nông trại cách trường 2 km và chơi thể thao theo đội.

Trên nền sân đất bốn bề nhìn ra núi đồi, đám con gái túm tụm nhảy dây, kéo co, hái hoa. Hà Kiều Trang (lớp 6) chỉ cách phân biệt cào cào xanh và cào cào ma. Trang bảo mùa hè vừa rồi, em học trên đồi, thích đến nỗi đã chia tay nhiều bạn bè ở Vĩnh Phúc để lên đây nội trú.

12 tuổi sống xa nhà, nhắc lại những ngày đầu tiên, Trang kể: “Em khóc vì nhớ bố mẹ nhưng bây giờ lại thích ở trường hơn về nhà”.

Thời kỳ đầu, Trang có phần nhút nhát vì giao tiếp tiếng Anh kém so với các bạn. Được vui chơi, gần gũi thiên nhiên, cô bé nhanh chóng hòa nhập. Em bảo các bài tập ở lớp đều rất khác biệt như viết về cái ôm, đo diện tích mặt bàn, lập bảng thống kê món ăn yêu thích của các thành viên trong gia đình, học làm thơ, kết thúc truyện theo lối sáng tạo.

Trang lấy tay gỡ hoa cỏ may vương trên ống quần, thì thầm: "Ở trường cũ của em, các bạn nhà giàu chơi một nhóm, ai có đồ trang sức tụ tập riêng, còn ở đây, học sinh cả trường biết tên nhau cả".

Cô bạn nhỏ học lớp dưới Trang là Nam Phương, sau nửa ngày thu hoạch ngoài trời, được 10 loại hoa dại. Em tự nhận học kém môn Toán nhưng không phải lo nhiều bài tập về nhà như trường cũ.

Ở phía bên kia sân, đám con trai đá bóng giữa sân cỏ. Xung quanh, đàn bò thong dong gặm cỏ. Đình Vinh ngồi buộc lại dây giày trước khi đi bộ 2 km về trường. Vinh kể trước khi lên... đồi, em từng bị đánh hội đồng ở trường cũ.

Vinh là cậu bé nói nhiều và khá nghịch. Điều đó có thể gây phiền phức cho người khác. Thầy Quang nói cậu bé sáng dạ, có trí tuệ cảm xúc nổi trội như Vinh, giúp em thêm kỷ luật nội tại sẽ tốt.

Nói về ngôi trường của mình, Vinh say sưa kể tuần trước, cậu và các bạn vừa đi bộ 7 km khám phá rừng phòng hộ. Thành quả các em mang về là những chai nhựa lớn chứa đầy giun, dế. Ở trường, em còn có nhiều buổi xuống ruộng đi cấy, gặt, lội bùn đất, đánh bắt cá trong ao.

Trở về trường, học sinh tiếp tục hoạt động thể thao và giáo viên thu hoạch chuối chín. Đây là cây chuối do chính thầy Quang trồng, sau khi chặt xuống khỏi cây, học sinh có thể thưởng thức tại chỗ, sau đó chia nhau bê lên khu vực nhà bếp để tráng miệng sau bữa ăn trưa.

Trừ cá biển, thực phẩm trong trường đều được nuôi, trồng quanh đồi và từ lấy từ nông trại do trường quản lý. Trẻ ăn uống thuận tự nhiên, không dùng sữa công thức, thay vào đó là sữa hạt và nước ép từ hoa quả tươi.

Giờ ăn đều tập trung ở nhà lá với nguyên tắc tự phục vụ và không nói chuyện, gây ồn ào. Người vi phạm bị phạt đứng, rời khỏi bàn ăn. Bữa trưa hôm nay có cá hoặc thịt rán, măng xào, rau rừng chua và đu đủ tráng miệng. Học sinh ăn ngon miệng, không ai để thừa.

Mỗi học sinh là một "Totto-chan"

Chiều thứ tư bắt đầu với giờ học yoga của học sinh lớp 1 với cô Paty người Mỹ. Ở trường trên đồi, trẻ học yoga từ 2 tuổi. Năm ngoái, cô Paty từng ở trên đồi hai tháng làm giáo viên tình nguyện. Cô quyết định ở lại thêm với các em ít nhất một năm vì yêu mến đám nhỏ và cuộc sống thanh bình.

Trong lớp, Đức Khang và Anh Kiệt bị phạt đeo củ khoai tây trên tay vì mắc các lỗi xô bạn ngã, mất trật tự. Lần đầu tiên bị phạt, Khang tò mò, nét mặt hài hước khi nhìn thấy củ khoai. Hình phạt này được thống nhất trong toàn trường.

Nếu tiến bộ, củ khoai sẽ được tháo bỏ. Tái phạm, học sinh sẽ bị tăng thêm số khoai, đeo mọi lúc mọi nơi đến khi bị hỏng. Khi vứt bỏ củ khoai, các em phải nói lại lỗi lầm của mình với giáo viên chủ nhiệm.

Thời gian còn lại của buổi chiều, học sinh lớp mẫu giáo đan thảm từ vải vụn, sau đó được bán và làm từ thiện, rồi tiếp tục mua vải vụn để tái đầu tư. Thảo Nguyên (4 tuổi) nói cách làm hệt như tết mái tóc của công chúa Elsa.

Bên kia góc sân, nhóm học sinh lớp 7 khác đang thực hành về đốt cháy lá cây khi sử dụng gương cầu lõm. Trong lớp học, từng nhóm làm dự án đang thảo luận các vấn đề khác nhau như: Trồng rau hữu cơ, làm thuốc trừ sâu sinh học, làm phim về tiếng Mường, trồng cây để thấy rõ sự khác nhau khi tiếp nhận lời tốt đẹp và không tốt đẹp, công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) giúp máy tính nhận ra các loại hoa trên đồi.

15h45, học sinh kéo nhau ra xe xếp hàng về nội thành. Tiếng nói cười râm ran nhường chỗ lại cho sự tĩnh lặng hơn khi chỉ còn giáo viên và học sinh nội trú.

Từ trên cao nhìn dòng xe buýt cua qua những con dốc, thầy cô thấy lòng nhẹ nhõm. Khi học tiến sĩ tại Nhật, thầy Quang mong muốn mình có ngôi trường Tomoe (thuộc tiểu thuyết "Totto-chan cô bé bên cửa sổ" của Kuroyanagi Tetsuko). Mỗi học sinh của thầy là một “Totto-chan” đáng yêu, hạnh phúc.

“Hãy lắng nghe và tôn trọng để trẻ phát triển thuận tự nhiên. Giúp trẻ có đam mê, các em sẽ trở thành người sáng tạo, nhân văn”, người sáng lập trường đồi nói.

TS Vũ Thu Hương, nguyên giảng viên khoa Giáo dục Tiểu học, ĐH Sư phạm Hà Nội, cho rằng mô hình của trường đồi tập hợp nhiều điểm mạnh. Điều khiến nữ tiến sĩ và cũng là một phụ huynh này băn khoăn là khi học xong, tất cả học sinh sẽ đều du học?

Chị Như Hoa - phụ huynh có con học lớp 1 ở trường đồi - bày tỏ chị cũng mong muốn cho con du học và quay trở về Việt Nam giống thầy Quang để đóng góp cho cộng đồng. Người mẹ mong con học không áp lực quá lớn về học tập, sức khỏe tốt và có tư duy của nền giáo dục hiện đại, nên đã chọn cho con đến trường đồi.

Học sinh TP HCM có thể nghỉ học do ảnh hưởng áp thấp nhiệt đới Trước diễn biến phức tạp của áp thấp nhiệt đới trên biển Đông, các trường ở TP HCM có thể cho phép học sinh nghỉ ...