Nhà sáng lập Lotte qua đời: Kết thúc kỉ nguyên chaebol ở Hàn Quốc?

Shin Kyuk Ho, được biết đến ở Nhật Bản với tên Takeo Shigemitsu, là một tỉ phú, doanh nhân người Hàn Quốc, và là người sáng lập ra tập đoàn Lotte. Ông đã qua đời vào ngày 19/1.

Shin Kyuk Ho qua đời, một kỉ nguyên đối với người Hàn kết thúc

Shin là người cuối cùng trong số những người sáng lập giàu có của các tập đoàn gia đình lớn của Hàn Quốc, hay còn gọi là chaebol. Cái chết của ông được Thời Báo New Yorrk nhận xét là "đại diện cho sự kết thúc của một kỉ nguyên đối với người Hàn Quốc. Các ông trùm chaebol như ông Shin, đã được ghi nhận với kĩ thuật công nghiệp hóa mạnh mẽ, biến đất nước này thành một trong những nền kinh tế hàng đầu châu Á sau khi Chiến tranh Triều Tiên chấm dứt vào những năm 1950".

Trước ông Shin, tất cả những người sáng lập các chaebol như người sáng lập Tập đoàn Hyundai Chung Ju Yung, người sáng lập Tập đoàn Samsung Lee Byung Chul, người sáng lập Tập đoàn LG Koo In Hwoi, và người sáng lập Tập đoàn SK Chey Jong Gun, đều đã qua đời.

Giống như những người sáng lập chaebol khác, khởi đầu của ông Shin rất khiêm tốn. Ông sinh ra ở một ngôi làng nông thôn ở Ulsan, phía Đông Nam của Hàn Quốc, vào năm 1921, là con trai cả trong một gia đình có 10 người con.

Ông Shin thời trẻ tuổi có một khuynh hướng văn học, và khao khát trở thành một tiểu thuyết gia. Ông đang nuôi heo trong làng sau khi tốt nghiệp một trường trung học về nông nghiệp. Sau đó, ông quyết định đi theo một con tàu đến Nhật Bản vào năm 1941 để theo đuổi sự nghiệp văn chương ở đó.

Ở Tokyo, ông giao sữa và báo vào ban ngày khi học đại học vào ban đêm. Ông lấy tên tiếng Nhật là Takeo Shigemitsu, và mở một nhà máy sản xuất dầu cắt, chất bôi trơn dùng trong gia công kim loại. Sau khi nhà máy bị phá hủy trong một cuộc tấn công ném bom của quân Đồng minh vào Thế chiến II, Shin đã thành lập Lotte vào năm 1948, phát triển từ việc bán kẹo cao su để trở thành một tập đoàn đa quốc gia lớn.

Và như thế, ông Shin chưa bao giờ trở thành tiểu thuyết gia, nhưng ông đặt tên cho doanh nghiệp tcủa mình lại là Lotte, lấy vế sau của Charlotte, nhân vật nữ trong tiểu thuyết của Wolfgang von Goethe: Nỗi đau của chàng Werther. 

Về cái tên Lotte, ông tự hào gọi nó là "sự lựa chọn tốt nhất trong cuộc đời tôi".

Ông Shin bắt đầu nảy ra ý định bán kẹo cao su bong bóng Lotte vào năm 1948, sau khi trông thấy những người lính Mỹ ở Nhật Bản thời hậu chiến đang nhai kẹo cao su cho trẻ em. Thành công ngay lập tức, Lotte sớm mở rộng sang chocolate và các loại bánh kẹo khác, cũng như giao dịch bất động sản.

Giờ đây, Lotte là một tên một tập đoàn gia đình từ Hàn Quốc, điều hành 90 chi nhánh và tạo ra 100.000 tỉ won, tương đương 86 tỉ USD doanh thu hàng năm. Danh mục kinh doanh của tập đoàn này bao gồm các khách sạn, cửa hàng bách hóa, các tòa nhà chung cư, cũng như các chuỗi trung tâm mua sắm, công viên giải trí, rạp chiếu phim, cửa hàng miễn thuế, quán cà phê và nhà hàng thức ăn nhanh đa quốc gia.

Danh tiếng cả đời mất trong nhất thời

Mặc dù thịnh vượng ở Nhật Bản, ông Shin không bao giờ quên gốc rễ của mình. Ông vẫn giữ quốc tịch Hàn Quốc và sống ở cả hai nước. Ngay khi Hàn Quốc và Nhật Bản thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1965, ông bắt đầu đầu tư vào quê nhà, xây dựng khách sạn và cửa hàng bách hóa ở Seoul.

Năm 2006, Shin và gia đình ông được xếp hạng 136 trong danh sách tỉ phú của tạp chí Forbes. Trong năm 2009, ông Shin được xếp hạng 38 trong danh sách người giàu nhất Hàn Quốc của một tạp chí tại nước này. Bản thân Lotte đã là tập đoàn lớn thứ năm của Hàn Quốc kể từ năm 2017.

Shin có 4 người con từ 3 cuộc hôn nhân. 

Người vợ đầu tiên của ông là Noh Soon Hwa, mất năm 1951. Họ có một cô con gái là Shin Young Ja. Sau đó, ông kết hôn với một phụ nữ người Nhật tên Hatsuko Shigemitsu, có hai người con trai là Shin Dong Joo và Shin Dong Bin.

Về sau, ông Shin kết hôn với Seo Mi Kyung ở Hàn Quốc và họ có với nhau một người con gái là Shin Yu Mi.

Hai người con trai của ông chia nhau quản lí gia sản của cha. 

Anh cả Shin Dong Joo tiếp quản trụ sở tại Nhật Bản, cơ quan đầu não của tập đoàn này. Trong khi đó, em trai Shin Dong Bin điều hành khoảng 74 chi nhánh của Lotte Hàn Quốc (chiếm 4/5 hoạt động kinh doanh của tập đoàn), và hoạt động của Lotte tại các quốc gia khác.

Mặc dù thành công vang dội nhưng danh tiếng của ông Shin đã bị xoá nhoà trong những năm cuối đời. Về già, ông vẫn nắm giữ quyền kiểm soát như vua tại Lotte, và không bao giờ thiết lập một người thừa kế rõ ràng. 

Vào tháng 6/2017, ông Shin đã nghỉ hưu sau khi giữ chức vụ Giám đốc điều hành của Lotte Holdings trong gần 70 năm.

Khi ông rơi vào chứng mất trí, hai người con trai bắt đầu đấu đá để tranh chức lãnh đạo đế chế Lotte. Họ cáo buộc lẫn nhau về những sai phạm tài chính. Cuối cùng, em trai Shin Dong Bin giành được ghế Chủ tịch của Tập đoàn Lotte, sau một cuộc đảo chính truất ngôi cha mình và lật đổ quyền lực của người anh.

Nhưng cuộc đấu đá của anh em nhà Shin đã dẫn đến một cuộc điều tra từ chính phủ Hàn Quốc. Từ đó dẫn đến bản cáo trạng năm 2016 của ông Shin, hai con trai và các thành viên khác trong gia đình về tham ô, trốn thuế và các cáo buộc khác.

Chỉ 6 tháng sau, ông bị kết án 4 năm tù vì tội tham ô 128,6 tỉ won (119 triệu USD) từ Lotte. Tuy nhiên, vì sức khỏe yếu nên ông Shin được tòa án cho phép được tự do. Còn người con trai Shin Dong Bin bị kết tội tham ô nhưng được phép điều hành Lotte, sau khi án tù 20 tháng của ông bị đình chỉ.