Nhức nhối cảnh trẻ lê lết ăn xin ở TP HCM

"Cháy máy" các cuộc gọi báo có trẻ ăn xin

Chị Thanh, một người dân phường Phạm Ngũ Lão, cho biết chị đã nhiều lần thấy bọn trẻ ăn xin bị người trông coi chúng ngược đãi, bỏ đói nên hễ thấy chỗ nào thường tập kết trẻ ăn xin, chị đều gọi cho tổng đài 111 để báo tin.

Tuy nhiên, theo chị Thanh, nạn trẻ em ăn xin chưa có biến chuyển nhiều: "Có thời gian chị gặp bọn trẻ ở Công viên 23-9, chị đã gọi báo cho tổng đài. Rồi mấy ngày không thấy, tưởng chúng đã về nhà rồi thì hôm có công chuyện chị đi qua quận khác lại gặp mấy em bé đó".

Chị Phạm Việt Hồng, nhân viên tư vấn tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em 111, cho biết hằng ngày chị nhận được rất nhiều cuộc điện thoại báo có trẻ em ăn xin, trẻ lang thang. Trong đó, các cuộc điện thoại từ TP HCM là nhiều nhất. Chị nói: "Khi nhận được điện thoại, chúng tôi liên hệ ngay với địa phương để họ kết hợp với lực lượng chức năng xác minh, gom đưa trẻ về trung tâm bảo trợ xã hội. Nhưng rồi cũng những người dân đó lại gọi cho chúng tôi nhiều lần, cho biết bọn trẻ lại quay lại nghề ăn xin nữa rồi".

Chị Việt Hồng cũng cho biết các phường thường phản hồi là người ăn xin thường xuyên di chuyển giữa các địa phương nên rất khó để gom về. Gom được các em đưa về trung tâm bảo trợ xã hội thì người nhà đến bảo lãnh là phải cho về.

Cách nào để dẹp nạn trẻ lang thang ăn xin

Quận 1: Hầu hết trẻ ăn xin từ nơi khác đến

Các trường hợp trẻ lang thang ăn xin trên địa bàn quận 1 hầu hết là người nước ngoài hoặc người địa phương khác chuyển đến.

Ở địa bàn quận, các hoàn cảnh trẻ em mồ côi, trẻ sống trong hộ nghèo và cận nghèo, trẻ có người thân nhiễm HIV, trẻ có hoàn cảnh gia đình phức tạp… đều được theo dõi và có nhiều chính sách chăm sóc phù hợp. Các phường đều chủ động chăm sóc trẻ khó khăn trên địa bàn, tuyệt đối không có tình trạng trẻ ở địa phương đi ăn xin.

Quận 1 đã có nhiều nỗ lực chăm sóc các đối tượng trẻ em lưu trú trên địa bàn, bao gồm cả những gia đình thuê trọ. Tuy nhiên, riêng nhóm đối tượng đưa trẻ đi ăn xin rất khó theo dõi vì họ di chuyển liên tục. Chúng tôi thường xuyên nhận được tin báo từ người dân. Nhưng hễ thấy xe chuyên chở của lực lượng chức năng đến là trẻ bỏ chạy, chúng tôi không dám đuổi theo vì sợ gây tai nạn. Còn đưa được trẻ về trung tâm bảo trợ xã hội thì cha mẹ các em bảo lãnh. Có khi họ còn ra trước khi chúng tôi về tới cơ quan.

Với đối tượng ăn xin là người nước ngoài thì chỉ có biện pháp là đưa họ hồi hương nhưng một thời gian họ sẽ quay lại. Còn với người ở tỉnh khác, cơ quan chức năng đã yêu cầu người giám hộ khi đến bảo lãnh trẻ phải viết cam kết không tái phạm, lần sau họ lại đến… viết cam kết tiếp.

Những khó khăn, bất cập này đã được lãnh đạo quận 1 báo cáo với Đoàn đại biểu Quốc hội TP trong cuộc họp tuần qua.

Bà Phạm Thu Giang, Trưởng phòng LĐ-TB&XH quận 1, TP HCM

Chế tài mạnh chưa chắc giải quyết được nạn ăn xin

Tôi đi qua nhiều nước và thấy là nước nào cũng có người ăn xin cả, kể cả các nước phát triển.

Người nghèo ăn xin là một mảng tối nhưng nó có trong mọi xã hội, tuy nhiên họ có hai cái khác với nạn ăn xin ở mình. Thứ nhất, họ không có trẻ em ăn xin. Thứ hai, họ không quấy rầy hay dùng cách tỏ ra tội nghiệp để được cho tiền. Những người ăn xin ở đó chủ yếu là người khuyết tật, người già…

Tôi đã thấy nhiều người lớn lành lặn chăn dắt trẻ em ăn xin. Họ đã tước mất tuổi thơ của bọn trẻ và bóc lột sức lao động của chúng. Đây thực sự là một điều rất tồi tệ. Cần có biện pháp xử lí những kẻ chăn dắt trẻ em, cái gốc vấn đề là ở đây chứ chỉ đưa các em về trung tâm bảo trợ xã hội rồi thì lại như bắt cóc bỏ dĩa.

Nhưng tôi cũng cho rằng chỉ thế thôi là chưa đủ. Chế tài chưa chắc giải quyết được các vấn đề vì cần phải thay đổi nhận thức cho người dân thông qua giáo dục. Bởi thực tế là có nhiều nơi, nhiều gia đình họ xem đây là một nghề mà nghề này có thể kiếm khá hơn các nghề khác. Họ đi ăn xin về xây nhà cũng bình thường. Đấy là lựa chọn của họ nên có đưa họ hồi hương thì họ lại quay lại nghề ăn xin thôi.

Giải quyết điều này thì có nhiều cách nhưng trước hết là địa phương phải quản lí, phải tạo điều kiện để đưa bọn trẻ ra trường học. Nơi nào tạo ra được truyền thống văn hóa tốt, tương thân tương ái, nó sẽ khích lệ các thành viên trong cộng đồng đó sống lành mạnh, tốt đẹp. Ví dụ như nhiều xã, huyện ở Nam Định, họ có truyền thống hiếu học mạnh mẽ, người dân ở đó dù nghèo khó tới đâu cũng không bao giờ đi ăn xin mà quyết tâm đi học.

Vì vậy, ăn xin chắc chắn là một câu chuyện dài nhiều tập mà các biện pháp hành chính trước mắt khó mà giải quyết ngay được.

PGS-TS Đinh Ngọc Vượng, Học viện Khoa học xã hội

Khuyến khích không cho tiền trẻ ăn xin

Sở LĐ-TB&XH TP HCM vừa có văn bản gửi UBND các quận, huyện về việc tập trung thực hiện công tác quản lí người ăn xin, người sinh sống nơi công cộng không có nơi cư trú ổn định.

Theo đó, Sở LĐ-TB&XH đề nghị các quận, huyện tăng cường công tác kiểm tra, rà soát địa bàn để kịp thời phát hiện các trường hợp xin ăn, sinh sống nơi công cộng, phối hợp với các địa phương giáp ranh để xử lí. Đặc biệt là phải rà soát, theo dõi để xử lí các đối tượng chăn dắt.

Sở LĐ-TB&XH TP khuyến khích người dân TP không trực tiếp cho tiền người xin ăn trên đường phố. Thay vào đó, người dân TP muốn giúp đỡ người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn, trẻ mồ côi, người cao tuổi nên thông qua các tổ chức, đoàn thể chính trị-xã hội, các tổ chức từ thiện của TP.

(Văn bản của Sở LĐ-TB&XH TP HCM)

Quản lí người ăn xin ở một số nước trên thế giới

Thái Lan: Từ phạt tiền đến đi tù

Từ năm 2016, chính quyền Thái Lan đã ban hành một đạo luật mới nhằm kiểm soát tình trạng ăn xin. Tuy nhiên, chỉ khi đến đầu năm 2019 nước này mới đưa ra những quy định và hướng dẫn rõ ràng hơn để lực lượng hành pháp có thể thực hiện công việc của mình.

Cụ thể, người ăn xin có thể sẽ phải đối mặt với án tù một tháng cùng với/hoặc mức phạt từ 500 baht (khoảng 17 USD) cho lần vi phạm đầu tiên và tối đa 10.000 baht (khoảng 312 USD) cho lần vi phạm thứ ba trở đi. Những người ăn xin nếu bị bắt sẽ bị buộc ngưng hoạt động ăn xin hoặc vào các trung tâm bảo trợ xã hội.

Đối với những người tiếp tay hoặc kiếm lợi từ ăn xin, sẽ bị phạt tối đa hai năm tù cùng với/hoặc 20.000 baht (khoảng 660 USD). Còn những kẻ chăn dắt ăn xin có thể đối mặt với án tù ba năm và/hoặc tiền phạt 30.000 baht (khoảng 990 USD).

Singapore: Ăn xin hai lần trở lên bị phạt 3.000 USD

Đạo luật quản lí ăn xin ra đời năm 1989 và mới được sửa đổi năm 2013 ở đảo quốc sư tử Singapore cũng cho phép chính phủ nước này có những biện pháp chế tài đối với ăn xin.

Bất kỳ người nào có hành vi ăn xin ở nơi công cộng từ hai lần trở lên mà hành vi đó gây ra hoặc có thể gây phiền toái cho những người khác ở đó có thể bị phạt tối đa 3.000 USD hoặc tối đa hai năm tù.

Thụy Điển: Phải đăng ký, nếu không bị phạt đẹp

Khác với các quốc gia Đông Nam Á trên, đất nước Bắc Âu Thụy Điển có cách tiếp cận khác đối với việc quản lí ăn xin. Mới đây, ngày 1-8, thị trấn Eskilstuna tại Thụy Điển là nơi đầu tiên yêu cầu người ăn xin phải có giấy phép mới được "hành nghề".

Người ăn xin phải xin giấy phép với mức lệ phí 250 krona Thụy Điển (khoảng 26 USD) và giấy phép này có hiệu lực trong ba tháng. Những người ăn xin đang "hành nghề" và bị phát hiện không có giấy phép sẽ bị phạt tới 4.000 krona (khoảng 416 USD).

Quỳnh Như