Phi vụ sang tay đất công chớp nhoáng của CEO Quốc Cường Gia Lai

Hành vi của bà Nguyễn Thị Như Loan, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Quốc Cường Gia Lai cùng 21 bị can khác được Cơ quan Cảnh sát điều tra (C03) Bộ Công an nêu trong kết luận điều tra, chuyển VKSND Tối cao đề nghị truy tố về 5 nhóm tội danh. Vụ án xảy ra tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam và các đơn vị liên quan.

Khu đất 39-39B Bến Vân Đồn (quận 4 cũ) có diện tích hơn 6.200 m2, vốn là công sản do Tổng cục Cao su (nay là Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam) quản lý từ năm 1976. Sau nhiều lần chia tách, quyền quản lý thuộc về hai đơn vị thành viên là Cao su Đồng Nai và Cao su Bà Rịa.

Hồ sơ vụ án đã phơi bày toàn cảnh hành trình "tư nhân hóa" khu đất vàng trên, từ những thỏa thuận ngầm của lãnh đạo doanh nghiệp nhà nước đến cú "lướt sóng" của nữ doanh nhân phố núi Nguyễn Thị Như Loan. 

Từ ân tình 'cứu con' đến thỏa thuận 3 triệu USD

Nguồn cơn của sai phạm bắt đầu từ mối quan hệ đặc biệt giữa ông Lê Quang Thung (Quyền Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam) và bà Lê Y Linh (Giám đốc Công ty TNHH Việt Tín).

Tại cơ quan điều tra, ông Thung khai, tháng 12/2009, sau khi thành phố không giao đất cho đối tác cũ, ông đã chủ động đề nghị bán khu đất này cho Lê Y Linh. Lý do là ông được Linh giúp trong việc đưa con trai đi chữa bệnh ở Singapore.

Tuy nhiên, sự ưu ái này đi kèm một thỏa thuận tài chính ngầm. Ông Thung tự khảo sát và chốt giá đất là 1.200 USD/m2, nhưng đặt điều kiện Linh phải có trách nhiệm "chi lại" cho phía Tập đoàn Cao su 3 triệu USD.

Khoản tiền này được ông Thung bóc tách cụ thể: khoản một là 1,2 triệu USD (tương đương 200 USD/m2) là tiền chi riêng cho cá nhân ông Thung; còn lại khoảng 1,8 triệu USD được thực hiện dưới hình thức Linh phải bán lại giá gốc 18 suất căn hộ của dự án cho các cá nhân phía Tập đoàn. Nếu họ không mua, Linh phải mua lại các suất này với giá chênh lệch khoảng 100.000 USD/căn.

Thực hiện thỏa thuận, ông Thung đã nhận của Linh 200.000 SGD (thông qua việc trả viện phí cho con) và 300.000 USD tiền mặt tại nhà hàng Palace (quận 1, TP HCM).

Để hợp thức hóa, ông Thung chỉ đạo miệng cho cấp dưới tại Cao su Đồng Nai và Cao su Bà Rịa ký các thủ tục góp vốn thành lập Công ty Phú Việt Tín, sau đó chuyển nhượng vốn góp cho nhóm của Linh (núp bóng công ty nước ngoài Retro Harvest Finance) mà không qua đấu giá, thậm chí ký xác nhận khống việc nhận tiền.

Để thâu tóm dự án trót lọt, Lê Y Linh đã bắt tay với Đặng Phước Dừa (Chủ tịch Công ty Việt Tín) theo tỷ lệ ăn chia: Linh hưởng 80% lợi nhuận (lo phía Tập đoàn Cao su), Dừa hưởng 20% lợi nhuận (lo chạy thủ tục với cơ quan chức năng).

Lời khai của Đặng Phước Dừa hé lộ chi tiết về quá trình "bôi trơn" hàng loạt quan chức TP HCM thời điểm đó. Dừa đã nhờ ông Hồ Thanh Mẫn (chồng bà Nguyễn Thị Hồng - Phó Chủ tịch UBND TP HCM) để tiếp cận bà Hồng. Sau những bữa cơm thân mật tại nhà riêng, Dừa đã đưa cho bà Hồng 10.000 USD trong túi quà và 50.000 USD dịp tân gia để "cảm ơn" việc ký văn bản giao đất.

Ngoài ra, Dừa còn khai nhận đã đưa tiền và hứa hẹn tặng các suất Penthouse, căn hộ cho nhiều lãnh đạo khác như ông Nguyễn Thành Tài và Nguyễn Hữu Tín (cùng là Phó Chủ tịch UBND TP), lãnh đạo các Sở Quy hoạch Kiến trúc, Tài chính, Tài nguyên Môi trường....

CEO Quốc Cường Gia Lai nhập cuộc

Năm 2013, dự án đình trệ do nhóm Linh - Dừa mâu thuẫn và cạn vốn. Đây là lúc bà Loan, Tổng giám đốc Quốc Cường Gia Lai xuất hiện.

Lời khai tại C03 cho thấy bà Loan hoàn toàn nắm rõ tình trạng pháp lý "nhạy cảm" của dự án. Khoảng tháng 10/2013, khi tiếp cận hồ sơ, bà biết khu đất có nguồn gốc công sản, việc chuyển nhượng trước đó không qua đấu giá, doanh nghiệp dự án chưa nộp tiền sử dụng đất, chưa trả hết tiền mua vốn góp và chưa có giấy chứng nhận đầu tư.

Dù biết rõ rủi ro, nhưng trước tiềm năng lợi nhuận, ngày 6/12/2013, bà Loan vẫn ký hợp đồng hứa chuyển nhượng 100% vốn góp tại Phú Việt Tín với giá 460,9 tỷ đồng (đã bao gồm tiền sử dụng đất nộp thay).

Đáng chú ý nhất trong lời khai của bà Loan là chi tiết về khoản tiền "đặt cọc" 50 tỷ đồng. Theo bà, Linh và Dừa đề nghị bà chuyển trước 50 tỷ đồng để Dừa đi "chi ngoại giao" cho phía Cao su (lúc này là Tổng giám đốc Trần Ngọc Thuận) nhằm hoàn tất thủ tục. Bà Loan đã đồng ý và chuyển tiền.

Cú sang tay siêu tốc và khoản lợi nhuận gần 300 tỷ đồng

Điểm mấu chốt khiến cơ quan điều tra xác định tính chất vụ việc nằm ở tốc độ "thoát hàng" của Quốc Cường Gia Lai.

Tháng 8/2014, Quốc Cường Gia Lai mới chính thức được ghi nhận sở hữu 99% vốn điều lệ Phú Việt Tín trên giấy phép kinh doanh. Thế nhưng, ngay từ ngày 5/9/2014 - trước khi thâu tóm nốt 1% còn lại - bà Loan đã ký thỏa thuận cam kết bán lại toàn bộ dự án cho Công ty CP Bất động sản Thịnh Vượng (thuộc Tập đoàn Novaland).

Đến ngày 17/11/2014, hợp đồng chuyển nhượng chính thức được ký kết. Tổng giá trị thương vụ lúc này đã vọt lên hơn 846 tỷ đồng.

Như vậy, chỉ bằng việc thâu tóm tài sản nguồn gốc công sản giá rẻ và bán lại theo giá thị trường trong thời gian ngắn, Quốc Cường Gia Lai đã ghi nhận mức chênh lệch gần gấp đôi giá vốn.

Theo lời khai của bà Loan, sau khi trừ đi các chi phí đầu tư (tiền mua vốn góp, lãi vay, thiết kế...) tổng cộng khoảng 464 tỷ đồng, Công ty Quốc Cường Gia Lai thực hưởng lợi nhuận hơn 381,8 tỷ đồng. Số tiền này đã được đưa vào dòng tiền kinh doanh chung, nộp thuế và chia cổ tức. Trong đó, cá nhân bà Loan được xác định hưởng lợi hơn 201,9 tỷ đồng và bà đã xin nộp lại số tiền này để khắc phục hậu quả.

159 căn hộ tái định cư bị bán thương mại

Không chỉ gây thất thoát qua việc chuyển nhượng đất, dự án còn bị "biến tướng" nghĩa vụ tái định cư. Theo quy hoạch, chủ đầu tư phải bán 159 căn hộ cho quận 4 phục vụ tái định cư. Tuy nhiên, năm 2015, UBND quận 4 đã chấp thuận cho Phú Việt Tín bán thương mại số căn hộ này, chỉ phải nộp lại một khoản tiền chênh lệch khiêm tốn là 14,31 tỷ đồng (do quận tự ước lượng 1,5 triệu đồng/m2 sàn).

C03 kết luận, hành vi của các bị can đã gây thất thoát, thiệt hại cho tài sản Nhà nước tổng cộng hơn 542 tỷ đồng.

Về trách nhiệm cá nhân, bà Loan bị cáo buộc hưởng lợi và chịu trách nhiệm hơn 297 tỷ đồng; ông Thung chịu trách nhiệm về thiệt hại chung và số tiền nhận hối lộ hơn 11,4 tỷ đồng (đã nộp lại khắc phục).

Ông Thuận chịu trách nhiệm về khoản nhận hối lộ 45 tỷ đồng (hưởng lợi cá nhân 37,5 tỷ đồng) riêng bà Hồng phải chịu trách nhiệm về khoản hưởng lợi cá nhân 1,17 tỷ đồng.

Quá trình điều tra, các bị can và gia đình đã nộp khắc phục hậu quả tổng cộng hơn 223 tỷ đồng và 64.000 USD. Cơ quan chức năng cũng kê biên 9 tài sản là quyền sử dụng đất trị giá khoảng 413,2 tỷ đồng của các bị can Nguyễn Thị Như Loan, Lê Y Linh và Đặng Phước Dừa.

Đến nay, dự án 39-39B Bến Vân Đồn đã hoàn thiện và cư dân đã vào ở. Chủ đầu tư Phú Việt Tín ghi nhận lợi nhuận sau thuế hơn 334 tỷ đồng. Tuy nhiên, hệ lụy pháp lý từ những sai phạm trong quá khứ khiến người mua nhà vẫn chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu (sổ hồng).

Cơ quan điều tra đã kiến nghị TAND TP HCM xem xét giải quyết quyền lợi cho người dân trong quá trình xét xử.