Với diện tích là 4,92 km², dân số là 190.375 người (khảo sát năm 2019) và mật độ dân số đạt 38.694 người/km², Quận 3 vẫn đang là một trong những khu vực có tốc độ phát triển nhanh chóng nhất của TPHCM. Vị trí địa lý của Quận 3 chính là một trong những yếu tố giúp khu vực này trở thành của TP Hồ Chí Minh. Vậy Quận 3 tiếp giáp quận nào? Cụ thể:
- Phía Bắc Quận 3 giáp Quận Quận Phú Nhuận và Quận Tân Bình
- Phía Đông và Phía Nam Quận 3 giáp Quận 1
- Phía Tây Quận 3 giáp Quận 10
Vì sở hữu sở hữu một vị trí địa lý “vàng” như trên mà Quận 3 đã trở thành một trong những địa phương có giá trị bất động sản không kém phần đắt đỏ hiện nay.
Quận 3 là một quận nội thành nằm ngay trung tâm thành phố Hồ Chí Minh, bao gồm 12 phường, gồm:
- Phường 1: Diện tích 0,15 km², dân số năm 1999 là 16.211 người, mật độ dân số đạt 108.073 người/km².
- Phường 2: có diện tích 0,15 km², dân số năm 1999 là 12.415 người, mật độ dân số đạt 82.767 người/km².
- Phường 3: có diện tích 0,15 km², dân số năm 1999 là 12.385 người, mật độ dân số đạt 82.567 người/km².
- Phường 4: Diện tích 0,31 km², dân số năm 1999 là 21.364 người, mật độ dân số đạt 68.916 người/km².
- Phường 5: Diện tích 0,25 km², dân số năm 1999 là 16.888 người, mật độ dân số đạt 67.552 người/km².
- Phường 9: Diện tích 0,44 km², dân số năm 1999 là 2.121 người, mật độ dân số đạt 4.820 người/km².
- Phường 10: Diện tích 0,16 km², dân số năm 1999 là 10.261 người, mật độ dân số đạt 64.131 người/km².
- Phường 11: Diện tích 0,48 km², dân số năm 1999 là 2.566 người, mật độ dân số đạt 5.346 người/km².
- Phường 12: Diện tích 0,16 km², dân số năm 1999 là 1.124 người, mật độ dân số đạt 7.025 người/km².
- Phường 13: Diện tích 0,16 km², dân số năm 1999 là 8.851 người, mật độ dân số đạt 55.319 người/km².
- Phường 14: Diện tích 0,31 km², dân số năm 1999 là 18.533 người, mật độ dân số đạt 59.784 người/km².
- Phường Võ Thị Sáu: Diện tích 2,20 km², dân số năm 2019 là 36.735 người, mật độ dân số đạt 16.698 người/km²
Quận 3 được thành lập vào năm 1920, là một trong những khu vực trung tâm của thủ phủ Sài Gòn – Bến Nghé trước đây. Hiện nay, Quận 3 tiếp tục là một trong các khu vực trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, được biết là nơi có nhiều địa điểm du lịch và vui chơi nổi tiếng.
Trong 46 năm xây dựng và phát triển kể từ sau ngày 30/4/1975, tuy trải qua những bước thăng trầm nhưng Quận 3 đã từng bước đi lên vững chắc và có những bước chuyển biến lớn lao trong công cuộc xây dựng kinh tế và phát triển văn hóa xã hội về các mặt:
- Về mặt tổ chức hành chính: Quận 3 có 12 phường gồm Phường 1, 2, 3, 4, 5, 9, 10, 11, 12, 13, 14 và phường Võ Thị Sáu. Trụ sở Ủy ban nhân dân quận 3 được đặt tại tòa nhà 185 Cách Mạng Tháng 8.
- Về mặt kinh tế: Khi tiếp quản vào năm 1975, Quận 3 chỉ có 30 cơ sở công nghiệp nhỏ, 10 cơ sở tiểu thủ công nghiệp và khoảng 3000 hộ kinh doanh cá thể, đến năm 2005 đã phát triển lên đến 1.119 cơ sở công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp sản xuất nhiều ngành hàng với giá trị sản lượng là 1.146 tỷ đồng. Tổng thu ngân sách quận năm 2007 là 757,5 tỷ đồng và năm 2008 là 1.147,6 tỷ đồng, chủ yếu thu thuế từ các khu vực kinh tế tại địa bàn.
- Về mặt giao thông đường bộ và đường sắt: Quận 3 có mật độ đường sá dày đặc, có nhiều trục đường giao thông quan trọng chạy ngang qua như: đường Cách Mạng Tháng 8 nối với Quốc lộ 22 đi Tây Ninh sang Campuchia; đường Điện Biên Phủ nối với Quốc lộ 1 xuyên Việt; d0ường Nam Kỳ Khởi Nghĩa đi sân bay Tân Sơn Nhất. Ngoài ra, Ga Sài Gòn nằm trên địa bàn quận 3 là ga đầu mối giao thông của thành phố và các tỉnh phía Nam đi cả nước trên tuyến đường sắt Bắc - Nam.
- Về mặt văn hóa tôn giáo: Quận 3 là nơi tập trung nhiều đình, chùa, nhà thờ lớn như chùa Vĩnh Nghiêm, chùa Xá Lợi, Trung tâm Phật giáo Thích Quảng Đức. Nhà thờ Tân Định, Dòng Chúa Cứu Thế, Nhà thờ Bùi Phát, Đình Xuân Hoà, Đình Phú Thạnh, Đình Ông Súng,… Ngoài ra còn có tháp tưởng niệm nơi Hòa thượng Thích Quảng Đức tự thiêu nổi tiếng trong lịch sử dân tộc.
- Về mặt văn hóa cộng đồng: Quận 3 hội tụ nhiều trung tâm sinh hoạt văn hóa như : Nhà văn hóa Thiếu nhi Thành phố, Nhà Truyền thống Phụ nữ Nam bộ, Nhà Trưng bày tội ác chiến tranh xâm lược,… Ngoài ra, Quận 3 cũng đã đầu tư xây dựng một số cơ sở văn hóa như Trung tâm Văn hóa quận 3, Trung tâm sinh hoạt thanh thiếu niên Quận 3. Câu lạc bộ Lao động, câu lạc bộ Hưu Trí Quận 3,... Và Câu lạc bộ âm nhạc Cầu Vồng tại số 126 Cách Mạng Tháng 8 thuộc Trung tâm Văn hóa Quận đã trở thành một trong những tụ điểm phục vụ văn nghệ cho đông đảo thanh thiếu niên và nhân dân lao động trong Thành phố.
- Về mặt Y tế: Quận 3 cũng là nơi tập trung nhiều bệnh viện, chuyên khoa lớn của thành phố, trung ương như : bệnh viện Bình Dân, bệnh viện Da Liễu, bệnh viện Y học Dân tộc, bệnh viện Mắt, Trung tâm Tai - Mũi - Họng, Viện Pasteur,… Ngoài ra tại khu vực còn có hai bệnh viện tư nhân đầu tiên của TP HCM được thành lập là bệnh viện Hoàn Mỹ (trên đường Trần Quốc Thảo) và bệnh viện Hồng Đức (trên đường Pasteur).
- Về mặt giáo dục: Mạng lưới giáo dục Quận 3 có 30 cơ sở giáo dục mầm non 24 trường tiểu học, 12 trường phổ thông, trung học cơ sở. Hàng năm, Quận tiếp nhận khoảng 45.000 học sinh. Qua các kỳ thi hết cấp, tỷ lệ học sinh luôn đạt trên 95%. Nhiều trường trên địa bàn quận trở thành những trường điểm của thành phố.