Thứ trưởng Bộ GTVT: Đường sắt 58,7 tỉ USD không làm vượt trần nợ công

Ngày 18/7, Ủy ban Khoa học, Công nghệ & Môi trường của Quốc hội tổ chức hội thảo khoa học “Giải pháp công nghệ cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam”.

Đây là dự án đang được dư luận quan tâm, nhất là sau khi hai Bộ GTVT và KH&ĐT trình Chính phủ hai phương án đầu tư khác nhau với mức vốn chênh nhau hơn 32 tỉ USD.

"Không làm vượt trần nợ công"

Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Anh Tuấn cho biết Bộ đưa ra 3 kịch bản để nghiên cứu, so sánh và đề xuất theo hướng nâng cấp tối ưu hóa năng lực đường đơn của tuyến đường sắt hiện tại, nhằm khai thác vận tải hàng hóa và hành khách địa phương.

Đồng thời, xây dựng đường sắt mới phục vụ tàu khách với định hướng về lâu dài khai thác với tốc độ tối đa 320 km/h (tốc độ thiết kế 350 km/h).

Bộ GTVT đề xuất xây dựng đường sắt mới phục vụ tàu khách với định hướng về lâu dài khai thác với tốc độ tối đa 320 km/h (tốc độ thiết kế 350 km/h). (Ảnh minh họa: Acprail).

Thứ trưởng Bộ GTVT cho biết tổng mức đầu tư dự án khoảng 58,71 tỉ USD, suất đầu tư 38 triệu USD/km. Trong đó, vốn nhà nước khoảng 80%, tư nhân 20%, bình quân đầu tư hàng năm chiếm 0,7% GDP.

Về lộ trình đầu tư, theo ông Tuấn, giai đoạn 1 của dự án (2020 đến 2032) dự kiến đầu tư đoạn Hà Nội - Vinh dài 295 km với tổng vốn 12,022 tỉ USD và đoạn TP.HCM - Nha Trang dài 370 km với tổng mức đầu tư khoảng 12,691 tỉ USD.

Giai đoạn 2 thực hiện từ 2032 đến 2050 xây dựng tuyến Vinh - Nha Trang dài 894 km với tổng đầu tư 33,998 tỉ USD để nối liên thông toàn tuyến.

“Với tình hình sử dụng và trả nợ công hiện nay của Chính phủ, dự án không làm vượt trần nợ công 65% GDP”, Thứ trưởng Bộ GTVT khẳng định.

Tốc độ tàu 200 km/h để vừa chở khách, vừa vận tải hàng hóa

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Vũ Đại Thắng cho biết dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đã có báo cáo tiền khả thi để chuẩn bị trình ra Quốc hội.

“Đây là dự án đặc biệt quan trọng của quốc gia nên phải trình Quốc hội. Thông thường khi chúng tôi báo cáo đúng quy trình pháp luật thì Thủ tướng ký quyết định ngay, nhưng trường hợp này Thủ tướng rất thận trọng giao lại Bộ KH&ĐT và Bộ GTVT để xem xét kỹ hơn, rà soát lại để báo cáo phương án thực hiện”, ông Thắng nói.

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Vũ Đại Thắng. (Ảnh: Bộ KH&ĐT).

Cho biết Bộ GTVT đưa ra 3 phương án và thông thường Bộ KH&ĐT sẽ thẩm định trong các phương án đó nhưng ở trường hợp này, ông Thắng nói Bộ KH&ĐT đã tham khảo một số dự án khác, thấy cần làm rõ kịch bản phát triển chứ không thể làm ngay phương án phát triển cao.

"Phương án có tổng vốn thấp hơn thì khả thi hơn về nguồn vốn và trần nợ công”, Thứ trưởng Thắng nói.

Theo ông, nếu lựa chọn phương án có tốc độ cao 350 km/h thì chi phí rất lớn và chỉ phục vụ được vận tải hành khách. Còn nếu chọn phương án 200 km/h thì có thể kết hợp chở khách và chở hàng.

“Ở đây không có chuyện Bộ KH&ĐT đưa phương án cắt giảm tổng mức đầu tư so với Bộ GTVT mà hoàn toàn dựa trên các kịch bản phương án đầu tư khác nhau nên có tổng mức đầu tư khác nhau”, ông Thắng giải thích.

Ông cho biết Thủ tướng đã quyết định thành lập Hội đồng thẩm định Nhà nước về dự án gồm rất nhiều lãnh đạo các bộ, ngành và 20 địa phương - nơi có đường sắt chạy qua. Chính phủ cũng cho phép tuyển chọn các nhà tư vấn độc lập, tổ chức xin ý kiến tham vấn chuyên môn để kiến nghị với Chính phủ, Quốc hội một phương án tối ưu.

Chia sẻ mong muốn có đường sắt cao tốc sạch sẽ, văn minh, ông Thắng kỳ vọng Quốc hội tới đây sẽ thông qua chủ trương này. Song Thứ trưởng Bộ KH&ĐT cũng cảnh báo việc chúng ta đang phải nhập khẩu công nghệ, chỉ có sắt thép, xi măng, con người là có sẵn.

Nêu thực tế TP.HCM và Hà Nội đang phát triển hệ thống đường sắt đô thị và đã quy hoạch 8 tuyến, nhưng ông Thắng băn khoăn khi mỗi dự án là một loại công nghệ.

“Hà Nội có tuyến Cát Linh - Hà Đông dùng công nghệ Trung Quốc, dự án Nam Thăng Long dùng công nghệ Nhật Bản, tuyến Nhổn lại dùng của Pháp... Ba tuyến độc lập hoàn toàn, tàu tuyến này không chạy tuyến kia được, bảo dưỡng cũng khác nhau”, ông dẫn chứng.

Theo ông, với sự khác nhau như thế sẽ không sử dụng chung được hạ tầng. Vì vậy khi làm đường sắt tốc độ cao thì phải xem xét công nghệ rất nghiêm túc và kỹ lưỡng.

Dự kiến trình Quốc hội vào tháng 5/2020

Theo Bộ KH&ĐT, sau khi việc thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam hoàn tất, dự án này sẽ được Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư vào kỳ họp tháng 5/2020.

Bộ KH&ĐT nhận định đây là dự án phức tạp, có nhiều ý kiến khác nhau và Hội đồng phải thuê tư vấn nước ngoài thẩm tra nên thời gian thẩm định sẽ kéo dài hơn.

Vào đầu năm 2019, Bộ GTVT đã báo cáo Thủ tướng nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Theo đề xuất, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam dài 1.559 km chạy dọc hành lang Bắc - Nam, nối Hà Nội và TP.HCM. Tốc độ thiết kế đoàn tàu 350 km/h, tốc độ khai thác 320 km/h; được xây dựng để khai thác riêng tàu chở khách.

Thời gian chạy tàu Hà Nội - TP.HCM là 5 giờ 20 phút (nếu không dừng ở một số ga) và 6 giờ 55 phút nếu dừng ở tất cả ga. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 1,3 triệu tỉ đồng (58,7 tỉ USD).

Tuy nhiên, mới đây, trong văn bản gửi Thủ tướng, Bộ KH&ĐT đề xuất xây dựng đường sắt cao tốc Bắc - Nam theo phương án có tổng vốn đầu tư 26 tỉ USD; tốc độ 200 km/h.