Toàn cảnh vụ Lazada bị First News - Trí Việt kiện vì bán sách giả

Sau khi bị Công ty Văn hóa Sáng tạo Trí Việt (First News - Trí Việt) khởi kiện, ngày 4/10 sàn thương mại điện tử Lazada.vn đã gỡ bỏ và xử lí 8 gian hàng bán sách giả.

First News khởi kiện Lazada

Sáng 9/9, ông Nguyễn Văn Phước - giám đốc First News cho biết đã nộp đơn khởi kiện Lazada (thuộc Công ty Recess - Alibaba) lên Tòa án nhân dân quận 1, TP HCM vào ngày 4/9, với cáo buộc sàn thương mại điện tử này tiêu thụ hàng giả, gây ảnh hưởng lớn đến nhà phát hành sách thật, báo Pháp luật TP HCM đưa tin.

Theo cáo buộc, nhiều cuốn sách bị làm giả đang bán trên Lazada.vn bao gồm: Đắc nhân tâm, Hành trình về phương Đông, Hạt giống tâm hồn, Nghĩ giàu và làm giàu, Đánh thức con người phi thường trong bạn, Vị tu sĩ bán chiếc Ferrari, Đi tìm lẽ sống, Muôn kiếp nhân sinh… gây ảnh hưởng lớn đến nhà phát hành sách thật.

Đơn vị yêu cầu Lazada gỡ toàn bộ thông tin liên quan của các gian hàng bán sách giả bị phát hiện, phải có biện pháp quản lí, ngăn chặn tình trạng buôn bán sách giả trên sàn. Đồng thời, các nhà sách, gian hàng phải chứng minh được nguồn gốc hợp pháp của ấn phẩm đang được mua bán.

Trước đó, ngay sau khi phát hiện các nhà in lậu ở Hà Nội làm giả cuốn "Muôn kiếp nhân sinh", công ty đã đặt mua ngẫu nhiên 86 đơn hàng các sách của Trí Việt, các nhà xuất bản khác và cuốn "Muôn kiếp nhân sinh" đang giảm giá hơn 50% trên Lazada.

Khi nhận sách và kiểm tra, họ nhận thấy tất cả đều là sách giả, kém chất lượng và sai sót. Điều này khiến ông Phước kết luận các gian hàng trên sàn Lazada và các tội phạm in lậu có một mối quan hệ mật thiết.

Ngoài ra, "rất nhiều sách giả để giá bìa cao hơn sách thật 30 - 50% để giảm giá bán bằng giá bìa sách thật", ông Phước lập luận.

Đã nhiều lần cảnh báo

Trước khi khởi kiện, First News đã nhiều lần cảnh báo Lazada, trong đó có hai lần họp báo cảnh báo trực tiếp ở TP HCM vào ngày 18/6/2019 và ở Hà Nội vào ngày 20/6/2019.

"Nhưng Lazada vẫn phớt lờ, bất chấp. Suốt trong đại dịch, Lazada là trung tâm bán sách giả nhiều nhất", báo Pháp luật TP HCM dẫn lời ông Phước.

CEO Nguyễn Văn Phước nói rằng hai tuần trước khi khởi kiện, Lazada tiếp tục bán rất nhiều sách "Muôn kiếp nhân Sinh" giả và hơn 600 đầu sách của Trí Việt từ những trùm in lậu ở Hà Nội trên các gian hàng của Lazada.

First News Trí Việt đã gửi công văn tới nhiều sàn thương mại điện tử, và đã nhận cam kết từ Shopee và Sendo, song công ty không nhận phản hồi từ Lazada.

Ngoài ra, ông Phước nhấn mạnh rằng nếu không có sách giả, doanh thu trong 15 năm qua của công ty có thể tăng hàng chục lần.

Đây không phải là lần đầu tiên First News Trí Việt liên quan đến một vụ kiện về bản quyền sách. Năm ngoái, công ty kiện cơ sở gia công Huy Thi ở Hà Nội vì in lậu 10.000 bản, trị giá hơn một tỉ đồng. Tuy nhiên sau đó Huy Thi đã trắng án với lí do 10.000 bản sách đã bị tịch thu trước khi ra thị trường và không gây thiệt hại.

Phản hồi từ phía Lazada

Viết trên trang cá nhân ngày 15/9, ông Phước tiết lộ đại diện Lazada đã liên hệ với ông, đặt câu hỏi tại sao First News Trí Việt không liên hệ với Lazada trước khi khởi kiện, cũng không cho Lazada một cơ hội.

"Chúng tôi khẳng định chúng tôi chỉ gặp cấp cao nhất phụ trách, quản lí Lazada ở Việt Nam vào một thời điểm khi Toà án thụ lí hồ sơ khởi kiện", ông Phước tuyên bố.

Đến ngày 4/10, theo yêu cầu của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), Công ty TNHH Recess đã tiến hành kiểm tra, gỡ bỏ và xử lí 8 gian hàng của 8 nhà sách giới thiệu, tiêu thụ sách lậu trên website Lazada.vn, bao gồm: Nhà sách An Bình, Nhà sách Cao Bằng, Nhà sách Hà Nội Mới, Nhà sách Khai Tâm, Nhà sách Tâm An, Nhà sách Thanh Bình, Sách Anh Dũng, Sachngophuong.

Hiện tại, Lazada.vn đang tiếp tục rà soát lại toàn bộ các gian hàng có sản phẩm vi phạm liên quan đến phản ánh của First News. Đồng thời, công ty này sẽ tiếp tục phối hợp và hỗ trợ First News trong việc bảo vệ bản quyền và xử lí các trường hợp vi phạm theo qui định của pháp luật.

Vấn nạn kinh doanh sách giả, sách lậu

Sách giả là vấn nạn không mới, song gần đây tăng cấp độ cao khi được bán trên nhiều sàn thương mại điện tử. First News thống kê: "Cứ 19 cuốn sách được bán ra thì có 18 cuốn sách giả, kém chất lượng".

Năm 2019, đơn vị này cho biết 686 đầu sách của họ bị in lậu, vi phạm bản quyền trên các sàn thương mại trực tuyến.

Theo Zing, cuốn "Tiếng Nhật cho mọi người" của NXB Trẻ từng xuất hiện bản lậu trên Tiki. Sau khi được phản ánh, website này đã cho dừng tài khoản của chủ gian hàng.

Trong một thư ngỏ gửi tới bạn đọc, NXB Kim Đồng cho biết những cuốn sách của mình liên tục bị làm giả, in lậu với số lượng lớn, chất lượng kém. Từ những sách kinh điển Kính vạn hoa của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, sách 90% trẻ thông minh nhờ cách trò chuyện đúng đắn của cha mẹ, đến các bộ truyện tranh Doraemon, Thám tử lừng danh Conan…

“Những biến tướng của thương mại điện tử đã trở thành mảnh đất màu mỡ để những kẻ làm lậu sách hoành hành”, trích thư ngỏ của NXB Kim Đồng.

Theo Thời báo Kinh tế Sài Gòn, cuộc chiến với sách giả, sách lậu diễn ra dai dẳng đã khiến nhiều NXB, doanh nghiệp phát hành dần chán nản vì chưa thể giải quyết triệt để vấn nạn này. Mặc dù có sự can thiệp và hỗ trợ của cơ quan nhà nước, nhưng khi khung pháp lý đối với vấn đề này chưa thực sự tạo ra hiệu quả, những đơn vị kinh doanh sách giả, sách lậu vẫn sẽ ngang nhiên hoành hành và đẩy các doanh nghiệp làm ăn chân chính vào những tổn thất to lớn. 

Đặc biệt là các tác giả sẽ mất động lực sáng tạo khi những sản phẩm trí tuệ của mình bị làm giả, làm nhái, thu nhập từ bản quyền không tương xứng với công sức và trí tuệ bỏ ra. Điều này sẽ tác động vô cùng tiêu cực tới chất lượng nội dung của sách.

Chính phủ và ban ngành có liên quan đến lĩnh vực xuất bản, in và phát hành sách phải đưa ra mức xử phạt mới có tính răn đe cao hơn, cách thức áp dụng linh hoạt và phù hợp với thực tiễn hơn. Có như vậy mới giúp cá nhân, tổ chức bị thiệt hại bảo vệ được quyền, lợi ích hợp pháp của mình một cách dễ dàng và nhanh chóng.