Xâm phạm mồ mả bị xử lý như thế nào?

Mới đây, 2 thanh niên trong làng đã đào trộm mộ ông nội tôi lên và bị công an bắt được. Vậy, 2 thanh niên này sẽ bị xử lý thế nào? Gia đình tôi có được bồi thường không?

Độc giả: Ngọc Thắng

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến VietNamMoi. Vấn đề này xin được đưa ra ý kiến như sau:

Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do xâm phạm thi thể, mồ mả đều thuộc nhóm trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Là một loại trách nhiệm pháp lý phát sinh dựa trên các điều kiện do pháp luật quy định khi một chủ thể có hành vi gây thiệt hại cho khách thể mà pháp luật bảo vệ, theo đó người gây thiệt hại sẽ phải bồi thường thiệt hại mà mình gây ra cho người khác.

Bồi thường thiệt hại do xâm phạm mồ mả là việc yêu cầu chủ thể xâm phạm mồ mả phải thực hiện nghĩa vụ nhất định. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do xâm phạm mồ mả là một loại trách nhiệm pháp lý, theo đó người có hành vi trái pháp luật xâm phạm tới mồ mả phải bồi thường thiệt hại do hành vi của mình gây ra. Trách nhiệm của người có hành vi xâm phạm mồ mả bao gồm:

- Trách nhiệm về tài sản: “Thiệt hại do xâm phạm mồ mả gồm chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại.” (Điều 607 Bộ luật dân sự năm 2015). Tính hợp lý khi xác định thiệt hại về tài sản liên quan đến mồ mả của người bị xâm phạm được xác định trên cơ sở những thiệt hại thực tế. Những loại thiệt hại này có thể tính toán thành một số tiền nhất định. Thiệt hại do mồ mả bị xâm phạm gồm những khoản như: chi phí mua vật liệu xây dựng; chi phí thuê nhân công xây dựng, sửa chữa lại những hư hỏng, thiệt hại mà người gây thiệt hại đã gây ra…

Ngoài những chi phí trên thì người gây thiệt hại còn phải bồi thường chi phí do việc xâm phạm mồ mả của mình trong trường hợp mồ mả bị hư hỏng, không thể sử dụng đúng mục đích. Đó là những chi phí để bảo quản thi thể, hài cốt, chi phí đó có thể là thuê địa điểm trong nhà xác để bảo quản, chi phí thuê người vận chuyển thi thể, hài cốt…

Bồi thường thiệt hại do xâm phạm mồ mả theo nguyên tắc gây thiệt hại bao nhiêu thì người gây thiệt hại phải bồi thường bấy nhiêu. Những chi phí cho thầy bói, cô đồng và những chi phí khác liên quan đến điều cấm của pháp luật như gọi hồn người chết, yểm bùa… thì người xâm phạm mồ mả không phải bồi thường.

- Trách nhiệm bù đắp tổn thất về tinh thần: Thi thể hay hài cốt của người chết không phải là tài sản, do vậy người xâm phạm mồ mả của người khác thì ngoài trách nhiệm bồi thường thiệt hại về tài sản thì còn phải bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần cho những người thân thích của người có mồ mả bị xâm phạm. Vì hành vi xâm phạm mồ mả không những đã gây thiệt hại về phần tài sản như xác định trên đây mà còn xâm phạm đến quyền nhân thân của chính người có mồ mả đó. Đồng thời cũng gây ra những tổn thất về tinh thần cho những người thân thích của cá nhân có mồ mả bị xâm phạm.

Điều 607 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về bồi thường thiệt hại do xâm phạm mồ mả như sau:

- Cá nhân, pháp nhân xâm phạm đến mồ mả của người khác phải bồi thường thiệt hại.

- Thiệt hại do xâm phạm mồ mả gồm chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại.

- Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp mồ mả của người khác bị xâm phạm phải bồi thường theo quy định tại khoản 2 Điều 607 Bộ luật dân sự 2015 và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần cho những người thân thích theo thứ tự hàng thừa kế của người chết; nếu không có những người này thì người trực tiếp nuôi dưỡng người chết được hưởng khoản tiền này. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thoả thuận; nếu không thoả thuận được thì mức tối đa đối với mỗi mồ mả bị xâm phạm không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.

Bộ luật dân sự năm 2015 còn có điểm mới khi buộc cá nhân, pháp nhân xâm phạm đến mồ mả của người khác phải bù đắp tổn thất về tinh thần cho người thân thích của người chết theo thứ tự hàng thừa kế. Những quy định này đã tạo cơ sở pháp lý cho việc giải quyết trách nhiệm dân sự trong các vụ việc về xâm phạm mồ mả.

Ngoài ra, theo quy định tại điều 246 Bộ luật Hình sự người có hành vi xâm phạm mồ mả của người khác sẽ bị xử lý như sau: Người nào đào, phá mồ mả, chiếm đoạt những đồ vật để ở trong mộ, trên mộ hoặc có hành vi khác xâm phạm thi thể, mồ mả, hài cốt, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến một năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm. Phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng thì bị phạt tù từ một năm đến năm năm.

Luật gia Đồng Xuân Thuận