Xe hư hỏng do 'ngâm nước' trong bãi giữ có được bồi thường?

Sau trận mưa lớn ngày 26/9, hàng ngàn xe máy bị chết đuối dưới hầm gửi xe.

Mưa ngập không phải sự kiện bất khả kháng

Khi nhận lại những chiếc xe máy bị ngâm nước, nhiều người đã yêu cầu người giữ xe bồi thường tiền sửa xe nhưng hầu hết chủ bãi cho rằng không chịu trách nhiệm vì mưa to quá, nước ngập là tình huống "bất khả kháng". Có chủ bãi xe thì nói chỉ có thể hỗ trợ.

Đối với ôtô, do nhiều chủ xe mua bảo hiểm vật chất nên khi ôtô hư hỏng do ngập, họ được các công ty bảo hiểm bồi thường. Thống kê sơ bộ trong trận mưa lịch sử ngày 26/9 vừa qua tại TP HCM có hàng ngàn xe máy bị ngập trong nước khi gửi trong các bãi giữ xe, trong đó nặng nhất là bãi giữ xe đường Nguyễn Siêu, quận 1 (khoảng 1.000 chiếc) và tầng hầm Đại học Quốc gia TP HCM (hơn 800 xe của sinh viên).

Liên quan đến việc chủ xe có được bồi thường khi xe hư hỏng do ngập nước thời điểm gửi tại các bãi, tầng hầm giữ xe, luật sư Trần Thị Ngọc Nữ (Đoàn luật sư TP HCM cho rằng theo quy định của pháp luật, khi đã nhận giữ xe, nếu xe bị hư hỏng thì người giữ xe phải bồi thường, trừ trường hợp bất khả kháng.

Có thể thấy, khi gửi xe giữa chủ xe và chủ bãi đã hình thành một hợp đồng gửi giữ (dù hình thức không phải là giao kết hợp đồng) nhưng có thể thông qua vé tháng, vé ngày hoặc không có vé nhưng có hợp đồng bằng miệng thì cũng được xem đã có một hợp đồng gửi giữ giữa hai bên.

Theo khoản 1 Điều 161 BLDS 2005 (hiện đang có hiệu lực) và cả Điều 156 BLDS 2015 (ngày 1/1/2017) cũng đều nêu rõ: "Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép".

Để một sự kiện được coi là bất khả kháng thì sự kiện đó phải xảy ra một cách khách quan, ngoài ý chí con người, không thể biết và dự đoán trước được, đã áp dụng các biện pháp cần thiết nhưng không thể khắc phục được. Trong khi mưa là một hiện tượng tự nhiên, chủ các bãi xe đã lường trước là nơi mình giữ xe vẫn có khả năng bị ngập và gây thiệt hại cho xe đang giữ chưa? Vị trí các bãi giữ xe bị ngập nằm ở nơi cao hay thấp trong thành phố? Đã có phương án hay kế hoạch gì để hạn chế hay giảm thiểu thiệt hại nếu có ngập lụt xảy ra chưa?

Từ những phân tích trên cho thấy sự kiện mưa lớn gây ngập ngày 26/9 làm hỏng hàng ngàn xe máy tại các bãi xe không phải là sự kiện bất khả kháng như theo luật quy định.

Có thể khởi kiện

Có thể khởi kiện để đòi bồi thường.

Luật sư Trần Thị Ngọc Nữ khẳng định các chủ xe có thể khởi kiện khi phương tiện bị hư hỏng trong khi gửi xe tại bãi. "Nếu xét về mối quan hệ giữa chủ bãi giữ xe và người gửi xe máy, hai bên đang thực hiện hợp đồng gửi giữ tài sản, trong đó bên gửi xe trả tiền, bên giữ xe có trách nhiệm bảo quản và trả lại chính tài sản đó cho chủ xe. Mặc dù thực tế, các bãi giữ xe và người gửi không tiến hành ký kết hợp đồng bằng văn bản mà chủ yếu là giao kết bằng miệng hoặc ngầm hiểu người có xe có đến bãi là để gửi xe, bằng chứng của giao kết gửi giữ là phiếu giữ xe nên theo quy định của pháp luật đây là hợp đồng gửi giữ tài sản hợp pháp”, luật sư Nữ phân tích.

Luật sư Nữ viện dẫn, Điều 559 BLDS 2005 (hay Điều 554 BLDS 2015) cũng đều quy định: “Hợp đồng gửi giữ tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên giữ nhận tài sản của bên gửi để bảo quản và trả lại chính tài sản đó cho bên gửi khi hết thời hạn hợp đồng, còn bên gửi phải trả tiền công cho bên giữ, trừ trường hợp gửi giữ không phải trả tiền công”.

Trong trường hợp này chủ bãi xe đã không hoàn thành nghĩa vụ của mình là bảo quản giữ gìn, mà đã để tài sản được gửi bị hư hại một số bộ phận do để xe ngập trong nước mưa, lỗi của bên giữ là lỗi vô ý, đã không có phương án xử lý, dự phòng mà để mặc kệ cho nó xảy ra.

Điều 302 BLDS 2005 và Điều 360 BLDS 2015 quy định về trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ: “Trường hợp có thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ gây ra thì bên có nghĩa vụ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác”.

Như vậy, mức bồi thường sẽ dựa trên mức thiệt hại thực tế phát sinh, tuy nhiên các bên vẫn có thể tự thỏa thuận mức phù hợp, hai bên chấp nhận được.