Xu hướng phát triển mô hình khu công nghiệp xanh

Ông Lê Huy Đông - Quản lý Bộ phận Dịch vụ công nghiệp, Savills Hà Nội nhận xét, Việt Nam đang ở cửa ngõ của sự phát triển, với nhiều tiềm năng để vươn xa hơn trong bản đồ thế giới. Tuy nhiên, ngành công nghiệp cần nhìn vào bài học từ những nước khác trong khu vực và trên thế giới để tránh đi vào vết xe đổ. Việt Nam cần coi yếu tố "xanh" như là một điều kiện cần thiết trong phát triển công nghiệp.

Để đạt được kết quả bền vững trong ngành công nghiệp, phần nhiều nỗ lực sẽ đến từ chủ trương và quyết định của Chính phủ - ông Đông chia sẻ. Hiện tại, tất cả các công ty niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam đều phải báo cáo về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) hàng năm. Yêu cầu này bắt buộc các công ty công bố hiệu quả sử dụng năng lượng cũng như đo lường chính sách lao động và nhân quyền của nguồn nhân lực.

Bên cạnh đó, ngành công nghiệp đang chuyển hướng, ưu tiên vốn đầu tư vào lĩnh vực chế tạo, sản xuất công nghệ cao và "sạch" hơn. Theo ông Đông, đây là những ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao, có thể kể đến sản xuất, lắp ráp thiết bị, linh kiện điện tử. Đồng thời, cần hạn chế các ngành nghề truyền thống như dệt may nhuộm, gia công giày da, sản xuất pin, ắc quy đang sử dụng công nghệ lạc hậu và lỗi thời. Đây là những lĩnh vực sử dụng nhiều hóa chất và thải ra nhiều độc hại cho công nhân cũng như môi trường xung quanh. Ngoài ra, Chính phủ cũng đưa ra những chính sách khuyến khích việc đầu tư và sử dụng năng lượng tái tạo, năng lượng thay thế, như điện gió, điện mặt trời, nhiệt điện hay thủy điện.

Các chuyên gia của Savills cũng cho rằng, hiện ngày càng nhiều đơn vị phát triển bất động sản công nghiệp chú trọng vào yếu tố môi trường. Mô hình xanh sẽ giúp họ kiểm soát và duy trì được hế thống kỹ thuật trong khu công nghiệp. Ví dụ một khu công nghiệp với quy mô khoảng 150 - 200 ha sẽ có công suất của hệ thống xử lý nước thải vào khoảng 4.000 m3/ngày đêm. Hệ thống này phục vụ cho toàn bộ các nhà máy trong khu công nghiệp. Trong khi đó, một nhà máy sản xuất linh kiện ô tô với quy mô khoảng 30.000 m2 đã có yêu cầu xử lý từ 300 - 500 tấn rác thải mỗi ngày. Lượng rác thải này chiếm đến hơn 10% công suất của hệ thống.

Để tránh việc tắc nghẽn hệ thống do quá tải, nhà vận hành tại khu công nghiệp thường yêu cầu các doanh nghiệp chia sẻ về quy trình sản xuất và nguyên vật liệu đầu vào. Từ đó, chủ đầu tư có thể đánh giá mức độ phù hợp của ngành sản xuất đó tại khu công nghiệp của mình. Bên cạnh đó, họ cũng khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào hệ thống xử lý riêng trước khi hoà vào hệ thống chung. Việc quả tải sẽ dẫn đến tình trạng tồn đọng rác thải, gây ô nhiễm nguồn nước, đặc biệt nguồn nước sinh hoạt của các khu vực dân cư lân cận cũng như dẫn đến việc sự đình trệ quá trình sản xuất của toàn khu.

Một khu công nghiệp sạch và hiện đại là một trong những phương án nhằm thu hút nguồn lao động chất lượng cao. Nhiều doanh nghiệp đang chú ý hơn đến việc phát triển đồng bộ hạ tầng nội khu và cải thiện môi trường làm việc nhằm giữ chân người lao động. Đầu tư vào hệ thống xử lý chất thải, cùng việc xanh hoá cảnh quan khu công nghiệp sẽ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống trong dự án. Đây cũng là yếu tố thuyết phục các chuyên gia nước ngoài đến và làm việc tại Việt Nam.

Mô hình khu công nghiệp xanh đem lại lợi ích cho nhiều phía. Từ góc độ của khách thuê, nhà máy đạt chứng chỉ "xanh" sẽ giúp họ đạt được những yêu cầu từ Chính phủ và mục tiêu phát triển bền vững của bản thân doanh nghiệp. Bởi vậy, các dự án đáp ứng được tiêu chuẩn môi trường đang được nhiều bên quan tâm và tìm kiếm, không chỉ nhà đầu tư trong nước mà cả ngoài nước. Đây sẽ là lợi thế cạnh tranh dành cho những đơn vị phát triển bất động sản có khả năng đáp ứng được các điều kiện "sạch" vốn dĩ rất ngặt nghèo này.

Tại Việt Nam, đã có nhiều nhà đầu tư sở hữu dự án đạt chứng chỉ công trình xanh. Tiêu biểu có thể kể đến VSIP hoặc DEEP C. Những đơn vị này đang sử dụng hệ thống năng lượng điện mặt trời áp mái để cung cấp điện cho một phần khu công nghiệp. Bên cạnh đó, nhiều dự án trong tương lai cũng được định hướng xanh và thông minh. 

Savills Việt Nam dẫn chứng, mới đây, dự án khu công nghiệp Green Park Nam Bình Xuyên tại tỉnh Vĩnh Phúc cũng được rót vốn. Theo đó, dự án sở hữu hệ thống cấp thoát nước khoa học và xử lý nước thải công nghệ cao bao quanh, giúp đảm bảo nguồn nước sạch cho người lao động cũng như nhu cầu tiêu dùng của nhà máy.

Trên thực tế, đi kèm với những lợi ích về kỹ thuật, môi trường và nguồn lao động, khách thuê tại những khu công nghiệp này sẽ đối mặt với một số thách thức. Khó khăn nằm ở việc đầu tư máy móc và công nghệ để có thể đáp ứng các tiểu chuẩn thân thiện với môi trường. Điều này sẽ nâng mức chi phí đầu vào của doanh nghiệp. 

Bởi vậy, đối với doanh nghiệp nước ngoài, quyết định đầu tư sẽ nằm ở việc cân đối giữa lợi nhuận từ môi trường kinh doanh tại Việt Nam và chi phí chênh lệch để đảm bảo quy tắc công nghiệp xanh.