Theo báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải (Bộ GTVT), đến nay, cả nước đã đưa vào khai thác khoảng 21 đoạn tuyến, tương đương với 1.163 km đường cao tốc, đồng thời đang triển khai xây dựng khoảng 17 tuyến với chiều dài khoảng 916 km.
Về kế hoạch giai đoạn tới, Bộ GTVT đề ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 sẽ có khoảng 5.000 km và năm 2050 đạt khoảng 9.014km.
Trong dự thảo Tờ trình phê duyệt Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021- 2030, Bộ GTVT cho biết cần đầu tư hàng loạt tuyến đường cao tốc để có thể đạt mục tiêu có 5.000 km vào năm 2030 và 9.000 km vào năm 2050.
Theo dự thảo Tờ trình phê duyệt Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021- 2030, giai đoạn 10 năm tới, Vùng Trung du và miền núi phía Bắc sẽ đầu tư 5 tuyến cao tốc bao gồm Chợ Mới - Bắc Kạn; tuyến nối TP Hà Giang với Nội Bài - Lào Cai; Hòa Bình - Mộc Châu - Sơn La; Đồng Đăng - Trà Lĩnh; Phú Thọ - Chợ Bến.
Vùng đồng bằng sông Hồng đầu tư đường vành đai 4, 5 - vùng Thủ đô.
Vùng bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung sẽ làm tuyến cao tốc Vinh - Thanh Thủy.
Vùng Tây Nguyên đầu tư 4 tuyến cao tốc bao gồm Tân Phú - Bảo Lộc; Bảo Lộc -Liên Khương, Buôn Ma Thuột - Vân Phong; Quy Nhơn - Pleiku.
Bên cạnh đó, vùng Đông Nam Bộ làm 8 tuyến đường bộ cao tốc bao gồm Dầu Giây - Tân Phú, Biên Hòa - Vũng Tàu, Chơn Thành - Đức Hòa, TP HCM - Chơn Thành, TP HCM - Mộc Bài, Gò Dầu - Xa Mát, Vành đai 3, 4 - vùng TP HCM.
Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đầu tư 8 tuyến đường bộ cao tốc bao gồm Cần Thơ -Sóc Trăng - Trần Đề; Sóc Trăng - Bạc Liêu - Cà Mau; Châu Đốc - Cần Thơ; Mỹ An - Cao Lãnh; An Hữu - Cao Lãnh; Cao Lãnh - Lộ Tẻ - Rạch Sỏi; Hà Tiên - Rạch Giá, Hồng Ngự - Trà Vinh.
Với quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, Bộ GTVT hy vọng sẽ cơ bản kết nối thuận lợi, từng bước xóa bỏ các hạn chế về điều kiện địa lý giữa các vùng, miền, khu vực, cho phép rút ngắn thời gian đi lại cũng như thay đổi khái niệm về không gian giữa các địa phương.
Đồng thời, Bộ cũng kỳ vọng các tuyến đường cao tốc sẽ tạo động lực thúc đẩy nhanh quá trình đô thị hóa tại các khu vực kém phát triển, góp phần mở rộng không gian, chia sẻ và giảm áp lực cho các đô thị lớn.
Phía Bộ GTVT cũng đưa ra tính toán về nhu cầu vốn đầu tư các tuyến cao tốc trong 10 năm tới.
Cụ thể, giai đoạn giai đoạn 2021 - 2025 sẽ cần khoảng 350.936 tỷ đồng (Ngân sách Nhà nước khoảng 219.523 tỷ đồng, vốn huy động ngoài ngân sách khoảng 131.413 tỷ đồng.
Giai đoạn 2026 - 2030 khoảng 395.670 tỷ đồng (Ngân sách Nhà nước 209.164 tỷ đồng, huy động ngoài ngân sách 186.506 tỷ đồng).
Để huy động đủ nguồn vốn đáp ứng yêu cầu thực hiện quy hoạch, Bộ GTVT kiến nghị Chính phủ tập trung nguồn lực để đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông bằng ngân sách Nhà nước hàng năm đạt 3,5 - 4,5% GDP.
Trong đó ưu tiên hỗ trợ tham gia các dự án PPP kém hấp dẫn nhưng đem lại hiệu quả kinh tế-xã hội cho các khu vực khó khăn; tiếp tục thu hút và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn ODA, nguồn vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ quốc tế.
Nguồn vốn ngân sách sẽ sử dụng nguồn lực Nhà nước phân bổ theo đầu tư công trung hạn, cân đối bổ sung từ nguồn vượt thu, nguồn dự phòng đầu tư công, nguồn vốn cân đối từ ngân sách địa phương đồng thời cần sử dụng nguồn thu phí trên các tuyến đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư.