Theo quan niệm dân gian, bộ tam sên là một lễ vật quan trọng tượng trưng cho Thổ - Thủy - Thiên và không thể thiếu trong mâm cúng khai trương, Thổ Địa và đặc biệt là cúng ngày vía Thần Tài.
Đáng chú ý, phong tục cúng tam sên chỉ có ở khu vực miền Nam và không có ở hai khu vực miền Bắc và miền Trung.
Tam sên hay còn được gọi là tam sinh, mang nghĩa là 3 loài vật sinh sống ở ba môi trường khác nhau. Trong đó:
- Loài vật sống trên mặt đất (tượng trưng cho Thổ).
- Loài vật sống dưới nước (tượng trưng cho Thủy).
- Loài vật sống trên trời (tượng trưng cho Thiên).
Dựa theo quan niệm trên, mà bộ tam sên cúng ngày vía Thần Tài sẽ bao gồm các lễ vật sau đây:
- 1 miếng thịt ba chỉ luộc - Tượng trưng cho Thổ
- 1 quả trứng luộc (trứng gà hoặc trứng vịt) - Tượng trưng cho Thiên.
- 3 con tôm luộc (hoặc có thể thay thế bằng 1 con cua luộc) - Tượng trưng cho Thủy.
Ý nghĩa của quan trọng của bộ tam sên cúng Thần Tài là:
- Lễ vật tượng trưng cho Thổ - Thủy - Thiên.
- Thể hiện sự thành tâm của gia chủ đối với ông Thần Tài.
- Thể hiện sự am hiểu về lễ nghi, tâm linh.
Ngoài bộ tam sên, khi cúng Thần Tài gia chủ cần chuẩn bị thêm các lễ vật khác như:
- Mâm ngũ quả, 1 lọ hoa cúc kim cương
- Đèn cầy, nhang rồng phụng
- Gạo hũ trắng, muối hũ trắng
- Trầu cau tươi, trà khô bắc
- Rượu nếp trắng, nước trắng
- Giấy cúng động thổ
- Bánh kẹo
- Xôi gấc đậu xanh
- Chè đậu trắng, cháo trắng, bánh hỏi.
Nhiều người vẫn thắc mắc rằng liệu bộ tam sên cúng Thần Tài có ăn được không? Theo các chuyên gia về văn hóa và phong thủy, sau khi hoàn thành xong các thủ tục lễ cúng Thần Tài, chúng ta hoàn toàn có thể “thụ lộc” bộ tam sên và sử dụng bình thường như các lễ vật cúng khác (hoa quả, bánh kẹo, xôi chè...).
Bởi vì, việc ăn những lễ vật đã được cúng khi làm lễ mang một ý nghĩa là thụ lộc, nghĩa là hưởng trọn những thứ tinh túy nhất đã được dâng lên cúng Thần Tài. Hơn thế nữa, đồ ăn dâng lên cúng Thần Tài còn giúp gia chủ gặp được nhiều may mắn, suôn sẻ và thuận lợi hơn trong cuộc sống.