Chuyên gia ngành giao thông 'bóc mẽ' 5 phương án BOT Cai Lậy của Bộ GTVT

Trạm BOT Cai Lậy. (Ảnh: Zing.vn)

5 phương án cho BOT Cai Lậy... thực ra chỉ còn 4

Mới đây, Bộ GTVT cho biết đã trình Chính phủ 5 phương án xử lý BOT Cai Lậy (Tiền Giang).

Trao đổi với chúng tôi về 5 phương án này, TS Phạm Sanh, chuyên gia ngành giao thông vận tải ở TP HCM cho rằng trên thực tế chỉ có 4 phương án.

Lý do TS Sanh đưa ra là phương án 3 (giữ nguyên trạm, thu 25.000 đồng/phương tiện nhóm 1) đang được thực hiện và bị người dân phản ứng gay gắt do "tính mập mờ đánh lận con đen, làm đường tránh 1.000 tỷ đồng nhưng đặt trạm thu phí trên QL1" với cái cớ bỏ ra 300 tỷ đồng để duy tu 26,5 km QL1.

"Tôi xin miễn trao đổi về phương án này! Với 4 phương án còn lại, 2 phương án đầu không cần sử dụng vốn ngân sách để bù cho nhà đầu tư.

2 phương án sau phải dùng vốn ngân sách từ 1.250 tỷ đến hơn 2.000 tỷ trả cho nhà đầu tư.

Tuy nhiên, khi đưa ra các phương án, Bộ GTVT không không hề xác nhận khoản chi phí nghiệm thu quyết toán khối lượng và chất lượng thực tế của công trình là bao nhiêu, có đúng 1.300 tỷ đồng hay không?

Ngoài ra, các phương án cũng không hề nhắc đến trách nhiệm cá nhân lãnh đạo cũng như của cơ quan quản lý Nhà nước thẩm quyền thay mặt Chính phủ và người dân đứng ra ký kết giám sát hợp đồng BOT Cai Lậy với nhà đầu tư", TS Sanh nói.

Một cuộc tranh cãi nảy lửa giữa nhóm tài xế và nhân viên của trạm đã xảy ra tại khu vực trạm thu phí BOT Cai Lậy. (Ảnh tư liệu: Văn Dũng)

4 phương án còn lại bất cập ra sao?

Đối với phương án 1 là trạm BOT Cai Lậy vẫn đặt chỗ cũ, miễn giảm thu phí thêm cho một số phương tiện và người dân khu vực lân cận, kéo dài thời gian thu phí lên gần 16 năm:

"Phương án này đã được Bộ GTVT sử dụng tại một số trạm BOT xảy ra tranh chấp khiếu nại với người dân địa phương.

Thành công trước mắt nhưng bất cập lâu dài, vì miển giảm giá vé nhưng vẫn kéo dài thời gian thu phí, vẫn tăng chi phí logistic tạo gánh nặng cho xã hội", TS Sanh nói.

Đối với phương án 2, đặt 2 trạm thu phí, thêm 1 trạm trên đường tránh. Theo TS Sanh, thoáng nhìn qua thì thấy có vẻ công bằng, xe đi trên đường nào nộp trên đường đó.

"Tuy nhiên, phương án này phải bỏ thêm chi phí 90 tỷ đồng xây trạm trên đường tránh. Và theo Bộ GTVT, giá vé thu trên QL1 chỉ bằng nửa trên đường tránh, dẫn đến xe tập trung vào QL1, không đạt mục tiêu dự án vì vẫn kẹt xe.

Đối với phương án này, Bộ GTVT vẫn chưa đưa ra các giải pháp tốt và hợp lý hơn. Ví dụ, giá vé bằng nhau trên 2 trạm, hoặc hay nhất là dùng ngân sách trả lại phần duy tu QL1 mà nhà đầu tư đã bỏ ra (khoảng 300 tỷ đồng), trả dần trong vài năm và chỉ đặt 1 trạm trên đường tránh", TS Sanh phân tích.

Đối với phương án 4 là bỏ trạm trên QL1 và đặt trạm mới trên đường tránh, TS Sanh cho rằng "hợp tình hợp lý hơn".

Tuy nhiên, Bộ GTVT lý luận chưa tính chính xác được lưu lượng xe, dự báo quá ít, nên đề nghị ngân sách bù thêm 1.250 tỷ, để làm thử 3 tháng.

"Làm BOT thu phí mà đến giờ này chưa nói được con số phương tiện phải thu, chỉ đếm xe cho có trong vài ngày, tôi không hiểu nổi!

Ngoài ra con số 1.250 tỷ đồng cần Nhà nước hỗ trợ cũng khá tù mù vì không biết Bộ đã tính toán như thế nào khi chưa biết nhà đầu tư đã bỏ ra thực tế bao nhiêu tiền, vay bao nhiêu, lãi bao nhiêu?", ông Sanh cho hay.

Đối với phương án 5 là nhà nước mua lại trạm BOT và trả tiền nhà đầu tư, TS Phạm Sanh cho rằng đây là "phương án đưa ra để mà loại bỏ, vì viển vông thiếu cơ sở khoa học về dòng tiền tài chính".

"Tóm lại, cả 5 phương án mà Bộ GTVT đưa ra đều chưa có các thông số cơ bản đầu vào để luận chứng. Đặc biệt là chi phí quyết toán ứng với khối lượng chất lượng thực tế của các công trình đã đầu tư xây dựng là bao nhiêu?", TS Sanh cho biết thêm.

Vị trí trạm BOT Cai Lậy bị người dân phản đối. (Ảnh: Google)

Bộ GTVT muốn chọn phương án 1

Ngày 16/4, diện Bộ GTVT cho biết trong 5 phương án BOT Cai Lậy, Bộ này kiến nghị áp dụng phương án 1 là giữ nguyên trạm và giảm phí mạnh cho tất cả các phương tiện.

Theo TS Sanh, trong 5 phương án Bộ GTVT đưa ra "ai cũng thấy rõ" quan điểm là Bộ này thiên về phương án 1.

Lý do phương án này có nhiều ưu điểm cơ bản là Nhà nước không bỏ ra ngân sách, giá vé và đối tượng thu giảm; trước mắt hy vọng ít phản ứng từ người dân hơn (kinh nghiệm Bộ GTVT đã giải quyết một số trạm BOT).

"Nhưng thật ra số tiền cả vốn và lãi mà người tham gia giao thông phải trả sẽ không thay đổi, do vậy thời gian thu phí sẽ kéo dài trên 15 năm.

Bất lợi là tăng chi phí logistic, áp lực lên chi phí sản xuất dịch vụ và hạn chế phát triển xã hội bền vững.

Rủi ro nữa là xe vẫn đi qua Thị xã Cai Lậy, đặc biệt ảnh hưởng tiến độ thực hiện dự án cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận - Cần Thơ.

Như vậy phương án này chưa phù hợp", TS Sanh nói.

Hiệp hội vận tải hàng hóa TP HCM: Chi phí vận tải cao, phí BOT chiếm... 25% doanh thu Liên quan đến vấn đề chi phí vận tải cao, Hiệp hội vận tải hàng hóa TP HCM cho biết phí BOT đang chiếm tới ...

Phương án nào tốt nhất cho BOT Cai Lậy?

Theo TS Phạm Sanh, trong 5 phương án mà Bộ GTVT đưa ra chưa có phương án nào tốt, nên không có được phương án tốt nhất.

"Phải làm đúng các quy định pháp luật và tâm tư nguyện vọng người dân. Sai thì phải sửa. Không tránh né trách nhiệm lòng vòng.

Theo tôi dứt khoát phải dời trạm vào đúng đường tránh. Kinh phí duy tu QL1 phải dùng vốn bảo trì đường bộ hoàn trả.

Và đặc biệt phải xác định rõ giá quyết toán đầu tư xây dựng, thẩm định phê duyệt lại phương án tài chính", TS Sanh nêu quan điểm.

Cũng theo ông Sanh, Chính phủ nên chỉ đạo tranh tra thực tế trước khi có quyết định xử lý BOT Cai Lậy.

Đơn vị cung cấp phần mềm gọi xe vi phạm: Ai xử lý? Theo Bộ GTVT, vấn đề xử lý vi phạm của đơn vị cung cấp phần mềm gọi xe được quản lý và xử lý vi ...