Doanh nghiệp có thể hưởng lợi từ thị trường nhà ở công nhân

Nhà ở công nhân là loại hình nhà ở được xây dựng cho công nhân, phần lớn dành cho công nhân làm việc tại các nhà máy lân cận hoặc trong các khu công nghiệp (KCN). Nhà ở công nhân có vai trò giải quyết vấn đề nhu cầu nhà ở tại một số khu vực, đồng thời cung cấp điều kiện sống an toàn và tiện lợi cho các công nhân.

Theo ghi nhận mới đây của Savills Việt Nam, nguồn cung nhà ở đối với công nhân các khu công nghiệp, khu chế xuất hiện còn khá hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu.

Cụ thể, Việt Nam đang có khoảng 4,5 triệu lao động trong khu công nghiệp, một nửa trong số đó cần chỗ ở tương đương với nhu cầu nhà ở là 12,5 triệu m2 sàn. Dù vậy, nguồn cung hiện hữu chỉ đáp ứng được gần 30% nhu cầu thực tế của công nhân lao động.

“Do sự thiếu hụt này, rất nhiều khu nhà trọ gần các khu công nghiệp được người dân xây dựng để cho thuê. Nhiều khu nhà trọ trong số này đã cũ kỹ, xuống cấp cũng như mật độ người thuê rất đông đúc, tiềm ẩn nhiều rủi ro về sức khỏe và an toàn”, bà Nguyễn Hồng Vân, Phó Giám đốc Dịch vụ Tư vấn & Định giá Savills Hà Nội nhận định.

Mặc dù có các dự án nhà ở công nhân sắp được triển khai trong thời gian tới, nhu cầu về nhà ở cho công nhân hiện vẫn ở mức cao và chưa được đáp ứng. Theo chỉ số giá quý I/2023 của Savills, khu vực sản xuất đã cung cấp thêm 482.000 lao động so với cùng kỳ năm trước, con số này phản ánh nhu cầu về lao động lớn ngay từ quý đầu năm.

Đơn cử, TP Hải Phòng đang có 14 khu công nghiệp, 26 cụm công nghiệp đang hoạt động với trên 200.000 lao động; trong đó khoảng 50.000 người là lao động nhập cư. Địa phương này cũng đã lên kế hoạch phát triển thêm 15 khu công nghiệp trên 6.000 ha đất trong tương lai, dự kiến sẽ cần lực lượng lao động lên tới 300.000 người và nhu cầu nhà ở cho công nhân lên tới 1,5 triệu m2 sàn.

Khảo sát thực tế cho thấy, nhà ở công nhân tại Hải Phòng chủ yếu được xây dựng dưới hình thức các ký túc xá cho thuê. Tại một số khu công nghiệp, tỷ lệ lấp đầy các nhà ở công nhân luôn ở mức cao, lên đến 95%.

Bà Nguyễn Hồng Vân cho biết thêm, trước thực tế trên, các doanh nghiệp tư nhân có thể hưởng lợi khi đầu tư vào phân khúc nhà ở công nhân do thị trường có nhu cầu cao.

Với sự phát triển khu vực công nghiệp liên tục, dòng vốn FDI ổn định, lực lượng lao động sản xuất lớn kết hợp với các chính sách khuyến khích đầu tư, nhà ở công nhân có thể là phân khúc phát triển ngách hấp dẫn trong thời gian tới.

Cũng theo đại diện Savills, hiện Nhà nước đã có những chính sách và ưu đãi áp dụng cho đầu tư và phát triển nhà ở công nhân. Cụ thể, tuy trước đây chưa có khung pháp lý hay định nghĩa rõ ràng về nhà ở công nhân, nhưng Nghị định 33 được thông qua vào đầu năm 2023 đã đưa ra những cam kết quan trọng về nhà ở công nhân và nhà ở xã hội.

Thêm vào đó, Thủ tướng Chính phủ đang chỉ đạo Bộ xây dựng triển khai xây dựng và hoàn thiện dự thảo Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất một triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 – 2030”. Sự quyết tâm phát triển đối với hai loại hình nhà ở này hiện đã được đưa vào quy hoạch chung ở các chính quyền địa phương và cả nước.

Thời gian qua, nhà nước cũng đã cung cấp nhiều chính sách khuyến khích đầu tư phát triển và các gói hỗ trợ để người công nhân tiếp cận được với các sản phẩm nhà ở. Theo luật, đối với một số khu công nghiệp đã có quy định cụ thể, sẽ dành tối thiểu 2% tổng diện tích đất để xây dựng nhà ở công nhân.

Có thể điểm qua một số cơ chế tài chính khác đã được đề xuất cho chủ đầu tư phát triển, chẳng hạn  như việc miễn hoặc giảm thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp.

Đồng thời, chi phí xây dựng cũng có thể được khấu trừ khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp. Các doanh nghiệp phát triển còn có thể tiếp cận những khoản vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách Xã hội và các tổ chức tín dụng khác đang hoạt động tại Việt Nam.

Về phía công nhân, các công nhân lao động trên cả nước cũng được vay vốn từ gói hỗ trợ tín dụng 15.000 tỷ đồng của Chính phủ. Theo Nghị quyết 33, người lao động có nhu cầu mua, thuê nhà giá rẻ có thể được hỗ trợ với lãi suất vay 2%/năm trong hai năm 2022 - 2023.