Doanh số trái chiều của xe Toyota tại Việt Nam

Vị thế của ông lớn giữ vị trí số một về thị phần ôtô tại Việt Nam trong nhiều năm qua cho phép Toyota có quyền dẫn dắt cuộc chơi ở nhiều phân khúc. Tuy nhiên, những biến động lớn về chính sách quản lí trong ngành, sự vươn lên gần đây của TC Motor phân phối xe Hyundai hay Trường Hải với Mazda, Kia khiến cán cân cạnh tranh với Toyota trở nên cân bằng hơn.

Trong cuộc đua thị phần ngày càng cho thấy những yếu tố bất ngờ. Toyota buộc phải có những toan tính riêng. Một mặt giữ được sức hút từ những mẫu xe trọng điểm, liên doanh Nhật còn phải chuẩn bị kế hoạch cho những sản phẩm mới mà những Avanza, Rush hay hoán đổi hình thức phân phối của Camry, Fortuner là một ví dụ.

Toan tính bao giờ cũng có hai mặt: đúng hướng hoặc chệnh đường ray. Với Toyota, năm 2019 gần như đã hoàn thành mục tiêu tăng trưởng doanh số nhưng chưa thể trọn vẹn bởi một vài mẫu xe vốn là thế mạnh không còn giữ được phong độ vốn có.

Bức tranh doanh số chung của Toyota đem đến nhiều mảng màu đối lập. Một trong số đó là Altis và Innova, hai mẫu xe suy giảm sức hút trước sự cạnh tranh quyết liệt từ nhiều đối thủ.

Mazda3 đã soán ngôi số một phân khúc sedan hạng C của Toyota Altis từ 2014, đẩy "ngôi sao một thời" xuống chiếu dưới. Altis đại diện cho một Toyota trẻ hóa, thay vì kiểu dáng trung tính có phần bảo thủ. Sự thay đổi hoặc được đón nhận hoặc ngược bị khách hàng thờ ơ trước những lựa chọn khác, mới và hợp với thị hiếu tiêu dùng hơn. Altis nằm ở vế thứ hai và nay thậm chí còn xếp dưới những đối thủ Hàn Quốc như Kia Cerato, Hyundai Elantra.

Ngôi vương phân khúc MPV của Toyota Innova nhiều khả năng không còn trước sự vươn lên đầy bất ngờ của Mitsubishi Xpander. 11 tháng 2019, Innova bán 10.748 xe, con số của Xpander là 17.306 xe. Tháng 12 còn lại khó giúp Innova tạo ra bất ngờ bởi con số gần 7.000 xe là khoảng cách không thể san lấp.

Vios, mẫu xe bán chạy nhất của Toyota, lăn bánh tại Việt Nam. (Ảnh: Toyota).

Nét mới mẻ trên Altis có thể không mang lại điều tích cực về doanh số nhưng Camry ngược lại. Thế hệ thứ 8 Camry được Toyota đặt nhiều kì vọng và quyết định đồng bộ hóa thiết kế trên các phiên bản được phân phối toàn cầu.

Mẫu sedan hạng D đổi từ lắp ráp sang nhập khẩp. Doanh số Camry tăng trưởng nhẹ chứ không đột biến. Hộp số tự động 6 cấp và động cơ cũ vẫn được sử dụng trên phiên bản mới là điểm trừ còn đọng lại, nhưng với nhiều người, nó còn phù hợp với điều kiện giao thông tại Việt Nam. Trong khi loại hybrid nếu đưa về nước có thể khiến giá xe tăng lên vì Việt Nam chưa có chính sách ưu đãi loại động cơ này.

Vios không ít lần để các đối thủ vượt mặt về doanh số, ví như Mitsubishi Xpander trong hai tháng gần đây, nhưng bứt lên ở những thời điểm khác và duy trì sự ổn định trong chặng đường dài. Mẫu sedan hạng B vẫn là gà đẻ trứng vàng của Toyota và nhiều khả năng tiếp tục kết thúc năm 2019 với ngôi vương bán chạy nhất thị trường.

Tương tự Vios, Toyota Fortuner gần có một năm kinh doanh trọn vẹn khi bán hơn 11.000 xe, bỏ xa đối thủ Hyundai Santa Fe gần 3.000 xe và Ford Everest hơn 4.000 xe. 

Quyết định chuyển sang lắp ráp Fortuner trong nước từ nửa sau 2019 nhằm tạo nguồn hàng ổn định là sự chuẩn bị cho kế hoạch lâu dài về sau, khi những chính sách trong ngành đang ủng hộ sản xuất trong nước và nhập khẩu "tưởng dễ mà khó" dù với thuế 0%.

Fortuner bản lắp ráp trong nước tại nhà máy của hãng. (Ảnh: Toyota).

Doanh số Toyota giảm 11% trong tháng 11/2019 so với cùng kỳ năm ngoái. Với riêng phân khúc xe CKD, chiếm hơn 68% doanh số bán hàng của hãng trong tháng, các mẫu xe như Innova, Vios, Fortuner, Altis đều sụt giảm sức mua. Bốn cái tên vốn là thế mạnh của hãng, doanh số sụt giảm là điều đáng báo động. Tháng 11, Toyota chỉ còn đóng góp hai cái tên trong top 10 xe bán chạy, trong khi trước đó thường xuyên là bốn.

Tuy vậy, về tổng thể, Toyota vẫn đang thắng. 

Hết tháng 11, hãng bán 70.633 xe, tăng 24% so với cùng kỳ năm ngoái. Doanh số đi xuống của những Altis, Innova được bù đắp bởi sức bán hàng ổn định của Vios và đặc biệt Fortuner. Những mẫu xe mới như Rush, Avanza cũng đóng góp phần nào, bên cạnh sự vươn lên đầy bất ngờ của Hilux, mẫu bán tải vốn không được ưa chuộng nhiều tại Việt Nam trong những năm qua dù là xe bán chạy hàng đầu tại Thái Lan và khu vực Đông Nam Á nói chung.

Lượng tiêu thụ hơn 70.000 xe không giúp Toyota giữ số một về thị phần. Vị trí này thuộc về Trường Hải với hơn 82.800 xe trong khi TC Motor thuộc tập đoàn Thành Công bán 70.802. Tuy nhiên, hai tập đoàn trong nước xếp trên liên doanh Nhật chủ yếu nhờ vào mảng xe thương mại. Xét riêng mảng xe du lịch, Toyota vẫn là cái tên dẫn đầu.