Độc đáo nghi lễ cấp sắc của người Dao

Thầy cúng vào người thụ lễ thực hiện nghi lễ cấp sắc.

Thôn 3, xã Cư Suê (huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk) là khu vực tập trung đông đảo đồng bào người Dao sinh sống. Thôn có 171 hộ, 855 khẩu nhưng người Dao chiếm đến 95%. Từ ngàn xưa, lễ cấp sắc được người dân nơi đây bảo tồn, gìn giữ và duy trì đến tận bây giờ.

Theo phong tục của người Dao, nghi lễ cấp sắc chỉ được thực hiện đối với người đàn ông từ 18 tuổi, không quan trọng là có gia đình hay chưa. Nghi lễ được thực hiện tuần tự trong dòng họ, tuân thủ từ trên xuống dưới, từ cha đến con, từ anh đến em.

Người Dao quan niệm, đàn ông nếu chưa trải qua lễ cấp sắc thì dù già vẫn coi là trẻ con vì chưa có thầy cấp sắc, chưa được cấp đạo sắc, chưa có tên âm. Người đã qua cấp sắc được tham gia vào các công việc hệ trọng của làng. Họ cũng quan niệm rằng có trải qua lễ cấp sắc mới biết lễ phải trái ở đời, mới đích thực là con cháu Bàn Vương.

Để thực hiện lễ cấp sắc, người thụ lễ phải được coi ngày kỹ càng, chọn ngày lành tháng tốt, hợp với tuổi mới có thể làm lễ.

Bà Bàn Thị Lan (SN 1968, thôn 3, xã Cư Suê) cho biết, trước đây lễ cấp sắc được thực hiện 3 ngày 3 đêm, nhưng nay đã được rút ngắn lại thành 1 ngày, 1 đêm.

“Để thực hiện nghi lễ, gia đình người thụ lễ phải chuẩn bị 3 con heo (mỗi con hơn 100kg), 20 con gà, rượu, hoa, trái cây, gạo nếp, bánh chưng, bánh dày, mè... Đặc biệt, trong mâm cúng của lễ cấp sắc không thể thiếu được bánh dày, vì bánh dày tượng trưng cho trời đất. Tại đây, thần linh sẽ chứng giám cho người thụ lễ đã thực sự trưởng thành”, bà Lan cho biết.

Theo ông Triệu Văn Qúy (thầy cúng), người thụ lễ cấp sắc phải trải qua 2 lần làm lễ mới được công nhận trưởng thành, được làm người lớn.

“Mỗi lễ cấp sắc phải có 7 thầy cúng hành lễ. Trong một lễ thường có 2 người được cấp sắc, 1 người chính và 1 người phụ. Người chính cầm 7 đèn và người phụ cầm 3 đèn. Người đàn ông có vợ thường được chọn để làm lễ cấp sắc trước”, ông Qúy giải thích.

Sách đọc trong nghi lễ cấp sắc.

Người cấp sắc phải ăn chay trong vòng 2 ngày trước khi làm lễ, không được nói tục, chửi bậy, quan hệ vợ chồng hay để ý đến phụ nữ... Thầy thực hiện lễ cấp sắc cũng được chọn lựa, nếu thực hiện lễ cho người cấp sắc chính thì thầy cúng phải có vợ.

Trong lễ trình diện, gia chủ mổ lợn để tế lễ tổ tiên. Các thầy cúng phải tẩy uế xong mới đánh trống mời tổ tiên về dự, sau đó, thầy cúng làm lễ khai đàn để báo cho tổ tiên biết. Trong lúc làm lễ, phụ nữ bị cấm ra vào khu vực làm lễ, chỉ được đứng nhìn từ bên ngoài.

Theo ông Qúy, điều quan trọng nhất trong buổi lễ là cấp pháp danh cho người thụ lễ. “Người thụ lễ lấy vạt áo để hứng gạo từ thầy cả và cha đẻ. Sau đó, quan sát và học một số điệu múa từ các thầy. Kết thúc nghi lễ, các thầy cúng múa để dâng rượu, lễ vật tạ ơn thần linh”, ông Qúy nói thêm.

Sau khi nghi lễ cấp sắc hoàn tất, người thụ lễ được tổ tiên, thần linh và mọi người công nhận đã là người trưởng thành, người lớn trong gia đình. Những người đã được cấp sắc có thể học để trở thành thầy cúng và cấp sắc cho những người còn lại.

Chị Phạm Thị Xuân Kiều, Cán bộ Văn hóa – Xã hội xã Cư Suê cho biết, lễ cấp sắc là một nét văn hóa truyền thống được gìn giữ đến tận ngày nay của người Dao.

“Xưa kia lễ cấp sắc được tổ chức 3 ngày 3 đêm. Hiện nay, tục lệ này vẫn được người Dao duy trì, nhưng chỉ thực hiện trong vòng 1 ngày 1 đêm để giảm bớt thời gian và tiền bạc”, chị Kiều thông tin.