Để gói bánh chưng không cần khuôn bằng lá dong, bạn thực hiện theo các bước sau đây:
Bước 1: Xếp lá
- Khi mua lá dong về, bạn rửa sạch với nước rồi dùng khăn sạch lau khô lá. Tiếp đó, bạn dùng dao cắt phần sống lá, nhưng không không cắt quá sâu tránh làm rách lá.
- Úp mặt xanh đậm của 1 lá dong xuống theo chiều dọc. Với 2 lá dong còn lại, bạn ngửa mặt xanh đậm lên và đặt theo chiều ngang, xếp sao cho lá trên chồng lên một nửa lá phía dưới.
Bước 2: Xếp nhân và gói lá
- Bạn cho các nguyên liệu vào lần lượt theo thứ tự như sau: dàn đều 1 lớp gạo nếp, 1 lớp đậu xanh, 1 lớp thịt heo, 1 lớp đậu xanh và cuối cùng cho 1 lớp gạo nếp.
- Đầu tiên, bạn túm hai mép chiếc lá đặt dọc vào dùng tay gấp và cuộn các mép lá vào sát nếp để cố định nhân bánh.
- Một tay giữ mép vừa gấp, một tay gập 1 bên của phần lá đặt ngang, dựng bánh lên, giữ chặt và thổ bánh xuống mặt bàn nhiều lần để phần nếp được dàn đều. Sau đó, bạn gấp phần lá ở phía trên vào, dựng bánh phía bên này xuống mặt bàn và thực hiện tương tự với bên còn lại.
Bước 3: Buộc dây lạt
- Đặt bánh nằm ngang trên mặt bàn, đồng thời chuẩn bị 4 sợi dây để gói bánh. Dùng 1 dây lạt luồn xuống phía dưới bên phải của bánh, vòng qua bánh rồi xoắn 2 đầu dây lại với nhau. Luồn 1 đầu dây vào sợi dây lạt nằm ngang trên mặt bánh để cố định dây lạt.
- Thực hiện tương tự với 3 dây còn lại.
Cách gói bánh chưng bằng lá chuối không cần khuôn cũng tương đối đơn giản với các bước sau đây:
Bước 1: Xếp lá
- Bạn dùng khăn lau sạch lá chuối, sau đó đem lá đi phơi 10 - 15 phút dưới trời nắng gắt cho lá héo bớt.
- Cắt lá thành 3 miếng, mỗi miếng rộng 35cm. Sau đó, bạn xếp 2 miếng chồng lên nhau, có mặt xanh đậm đều úp xuống dưới (mặt A), 1 miếng còn lại có mặt xanh đậm ngửa lên trên (mặt B).
Bước 2: Xếp nhân và gói bánh
- Lần lượt dàn đều các nguyên liệu vào mặt B theo thứ tự gồm: 1 lớp nếp xào, 1 lớp đậu xanh, 1 lớp thịt heo, 1 lớp đậu xanh và cuối cùng là 1 lớp nếp xào.
- Dùng tay gấp 2 mép lá chéo nhau vào giữa.
- Một tay giữ nếp vừa gấp, một tay gập 1 bên lá đang mở ra, dựng bánh lên, giữ chặt và thổ bánh xuống mặt bàn nhiều lần để phần nếp được dàn đều. Sau đó, gấp phần lá ở phía trên vào, nếu dư lá thì bạn cắt bớt hoặc gấp lá dư vào trong.
- Dựng bánh phía bên này xuống mặt bàn, mở lá phía bên còn lại lên và thực hiện tương tự.
- Úp mặt có nếp gấp của bánh xuống chính giữa 2 lá (A), đặt bánh chéo tại hình thoi so với mặt phẳng lá (A).
- Dùng tay gấp 2 mép lá chéo nhau của các lá (A) vào giữa, xong bạn gấp hai đầu lá hai bên vào rồi miết chặt từng nếp gấp để tạo hình vuông.
Bước 3: Cố định bánh
- Cắt lá chuối thành 2 sợi, mỗi sợi dài 25cm. Dùng các sợi này buộc quanh bánh thành 2 đường vuông góc nhau để cố định bánh là hoàn thành.
Chỉ cần bìa carton cùng với là chuối và dây nilon là bạn đã có thể gói được những chiếc bánh chưng vuông vức, đầy đặn:
Bước 1: Cắt hộp carton
- Chọn 1 hộp carton dày để cắt khuôn được cứng cáp hơn. Tùy theo mức độ to, nhỏ của chiếc bánh chưng mà bạn cắt kích thước của hộp carton cho phù hợp. Ví dụ: Bạn cắt một khuôn carton có kích thước vuông 9x9cm và cao 5,5cm.
Bước 2: Cắt lá và xếp lá
- Dùng khăn sạch lau lá chuối, sau đó bạn đem lá đi phơi dưới trời nắng gắt 10 - 15 phút cho lá héo bớt. Kế đến, bạn cắt lá theo chiều dọc thành 6 miếng lớn có chiều ngang là 9cm (cùng kích thước với hộp carton), chiều dài 30 - 35 cm và 4 miếng nhỏ có chiều ngang là 5,5cm (cùng kích thước với chiều cao của hộp).
- Gấp đôi 1 miếng lá lớn với 2 mặt lá đậm sẽ úp vào nhau. Sau đó, bạn luồn qua 1 cạnh của hộp rồi gập lá phía trên xuống theo cạnh hộp. Bạn thực hiện tương tự với 3 miếng lá lớn còn lại.
- Với 2 miếng lá lớn còn lại, bạn đặt chéo nhau vào giữa hộp, với mặt lá đậm ngửa lên trên.
- Với 4 miếng lá nhỏ bạn gấp đôi rồi đặt nếp gấp vào 4 góc vuông của hộp.
Bước 3: Xếp nhân và gói bánh
- Bạn dàn đều các nguyên liệu vào khuôn bánh lần lượt theo thứ tự: 1 lớp gạo nếp, 1 lớp đậu xanh, 1 lớp thịt heo, 1 lớp đậu xanh và cuối cùng là 1 lớp gạo nếp. Bạn dùng muỗng để nén nếp xuống cho các nguyên liệu dính chặt với nhau.
- Bạn lần lượt gấp 2 miếng lá lớn ở giữa lại. Với 4 miếng lá lớn ở bên hông, bạn thực hiện lần lượt: Vắt chéo 1 miếng lá lớn qua 1 bên, sau đó bạn dùng tay miết đường xéo của lá, rồi gấp lá vào bánh. Bạn thực hiện tương tự với 3 lá lớn còn lại theo chiều kim đồng hồ.
- Sau đó, bạn úp mặt bánh vừa gấp lại, ngửa phần đáy bánh lên và gấp các lá tương tự như các bước ở trên
- Bạn dùng 1 tay vừa giữ bánh, 1 tay kia nhẹ nhàng nhấc hộp carton ra khỏi bánh.
Bước 4: Buộc dây
- Bạn luồn 1/4 chiều dài sợi dây đi ở dưới đáy bánh, sau đó đặt dây lệch qua bên phải. Bạn sử dụng một mảnh dây dài xoắn 90 độ với mảnh dây ngắn rồi luồn sợi dây dài đi dưới đáy bánh lên mặt trên bánh rồi tiếp tục xoắn 2 dây 90 độ để tạo thành 1 đường song song với sợi dây đã buộc trước đó.
- Bạn tiếp tục luồn sợi dây dài đi dưới đáy bánh, xoắn 2 dây 90 độ để tạo thành 1 đường song song với sợi dây đã buộc. Như vậy, trên mặt bánh đã có 4 đường dây đặt chéo nhau, trong đó có 2 đường dây song song với nhau.
- Cuối cùng, bạn giữ sợi dây dài quấn 1 đường quanh thân bánh, rồi cột vào với nhau để cố định là hoàn tất một chiếc bánh chưng vuông vức.