Lạc bước trong những lâm viên tuyệt cảnh của Tô Châu

Trung Quốc đẹp nhất ở những điểm đến này đây

Người Trung Quốc có câu “Giang Nam viên lâm giáp thiên hạ, Tô Châu viên lâm quán Giang Nam” (Giang Nam có những khu vườn đẹp nhất trên đời, Tô Châu có những khu vườn đẹp nhất Giang Nam). Đó quả thực là một miêu tả không ngoa, một khi du khách đã bước chân vào 1 trong hàng chục lâm viên của mảnh đất này.

Nguyệt môn, Chuyết Chính Viên, một trong những lâm viên nổi tiếng của Tô Châu. (Ảnh: Zharov Pavel/Shutterstocl)

Đôi nét về lịch sử của mảnh đất “đệ nhất lâm viên”

Tô Châu nằm tại hạ lưu sông Dương Tử, trên bờ Thái Hồ, tỉnh Giang Tô. Từ hàng ngàn năm trước, nơi đây đã là một trung tâm văn hóa và nghệ thuật, nguồn cảm hứng của thi ca, nhạc họa. Năm 514 trước Công Nguyên, vua Hạp Lư của nước Ngô đã cho xây dựng những thành trì và cung điện tại vị trí ngày nay là Tô Châu, với những khu vườn hoàng gia đầu tiên.

Những lâm viên tại Tô Châu được xây dựng lần đầu tiên vào thời vua Hạp Lư. (Ảnh: Absolute China Tours)

Sau khi Hạp Lư qua đời, Tô Châu lần lượt rơi vào tay nước Việt và nước Sở, những khu vườn hoàng gia xưa kia không còn được chăm sóc nữa. Một phần trong số chúng trở thành những đống điêu tàn và đổ nát, một số khác, may thay, được giữ lại và trở thành những tư viên của quan lại, quý tộc, đặt nền móng cho những khu vườn chúng ta thấy ngày nay.

Tô Châu lâm viên là kết tinh của nghệ thuật kiến trúc và vườn tược Trung Hoa với vẻ hài hòa của cảnh sắc và thiên nhiên. (Ảnh: Meiqianbao/Shutterstock)

Khi Đại Vận Hà được hoàn thành vào thời nhà Tùy (581-618), Tô Châu vươn mình trở thành một trung tâm thương mại có ý nghĩa quan trọng. Và tới thời nhà Đường (618-907), thành phố đã trở thành một trung tâm hàng đầu về nông nghiệp, thủ công nghiệp, giao thương và đặc biệt là văn hóa ở miền đông nam Trung Quốc.

Tới thời Minh, Thanh, nghệ thuật vườn tược của Tô Châu đã đạt tới đỉnh cao của thẩm mỹ và triết lý, với đóng góp của những nhà quý tộc, quan lại, thi sĩ. Có thể nói đây là thời kỳ đỉnh cao khi chỉ tính trong phạm vi khu thành cổ, đã có hơn 200 lâm viên mang cảnh sắc tuyệt trần.

Những lâm viên của Tô Châu là bối cảnh rất quen thuộc trong các bộ phim cổ trang Trung Quốc. Trong ảnh là nguyệt môn của Lưu Viên. (Ảnh: Roslyn.russell/Flickr)

Có thể nói, suốt chiều dài lịch sử của mình, Tô Châu khá được ưu ái để có thể phát triển hệ thống vườn tược quy mô như vậy. Tuy nhiên cũng không thể không kể đến nhiều biến cố lịch sử đã khiến cho nét đẹp của mảnh đất này bị hao tổn ít nhiều.

Tiêu biểu là vào thời nội chiến giữa Thái Bình thiên quốc và triều đình nhà Thanh hay sau này là chiến tranh thế giới thứ 2 với sự cai trị của Nhật Bản, nhiều công trình có giá trị cũng như các khu vườn của Tô Châu bị tàn phá nghiêm trọng. Tới năm 1950, sau khi đảng cộng sản Trung Quốc lên nắm quyền, công cuộc tu sửa các lâm viên này mới được tiến hành, đáng chú ý nhất là Chuyết Chính Viên. Cuối cùng, tới thập niên 1980 thì Quốc vụ viện Trung Quốc đã công nhận Tô Châu và các khu vườn của nó là một di sản văn hóa cần được bảo vệ đặc biệt.

Có tới 9 lâm viên tại Tô Châu được UNESCO công nhận là di sản thế giới vào các năm 1997 và 2000. Trong hình là Võng Sư Viên, được công nhận năm 1997. (Ảnh: Easytourchina)

Triết lý của những lâm viên Tô Châu

Như đã đề cập, thời đại Minh – Thanh là thời kỳ phát triển hoàng kim của nghệ thuật lâm viên Tô Châu. Vào giai đoạn này, những tư viên được dựng lên bởi những bậc nhân sĩ và quan lại đã về hưu, một phần là để an hưởng tuổi già, phần khác là để biểu lộ những triết lý nhân sinh quan và thẩm mỹ của bản thân.

Những tư viên được xây với bức tường bao bên ngoài nhằm đảm bảo một không gian đủ riêng tư và yên tĩnh để thể hiện tư duy thẩm mỹ của các bậc nhân sĩ. (Ảnh: Tess Humphrys/Lonely Planet)

Chuyết Chính Viên là khu vườn nổi tiếng nhất của Tô Châu, được xây dựng vào khoảng đầu thế kỷ XVI bởi Vương Trần Hiền, một vị quan lại đã về hưu. (Ảnh: posztos/Shutterstock)

Những khu vườn cũng là một cách để thể hiện vị thế trong xã hội cũng như tri thức của gia chủ. Họ luôn cố gắng tạo ra một không gian đậm chất sáng tạo và nghệ thuật, với sự kết hợp hài hòa của những tác phẩm điêu khắc hay các khối đá có hình thù độc đáo, một ví dụ là tại Lưu Viên.

Lưu Viên. (Ảnh: Meiqianbao/Shutterstock)

Nghệ thuật điêu khắc cũng đạt tới đỉnh cao. (Ảnh: Tess Humphrys/Lonely Planet)

Những khu vườn này cũng trở thành nơi để đàm luận thế sự của các bậc nhân sĩ, một ví dụ tiêu biểu là Nghệ Phố, lâm viên của vị đại thần cuối đời nhà Minh là Giang Thái.

Nghệ Phố từng là nơi diễn ra những cuộc luận đàm về thế sự dưới thời nhà Minh (Ảnh: Wikipedia)

Chính vì có nguồn gốc như vậy nên những lâm viên Tô Châu cũng sở hữu giá trị triết lý sâu sắc và được coi là điển hình của lối kiến trúc tư gia Trung Quốc. Một đặc trưng dễ nhận thấy của những khu vườn này đó là từng yếu tố và cảnh vật cấu thành đều đại diện cho thế giới tự nhiên một cách vô cùng cô đọng.

Một đại diện cho đặc trưng này là Thương Lang Đình, với hình ảnh lấy cảm hứng từ biển rộng, núi cao. (Ảnh: Mapio)

Tô Châu viên lâm có thể coi là hình ảnh thu nhỏ của thế giới, với những cây cảnh mang hình hài độc đáo, tựa như những cây cổ thụ ngoài tự nhiên. (Ảnh: Tess Humphrys/Lonely Planet)

Càng bước chân vào khung cảnh thần tiên của những khu vườn, chúng ta càng cảm nhận được vẻ đẹp của tính thẩm mỹ và triết lý cao độ, được thể hiện qua sự hài hòa của các yếu tố thiên nhiên như đất, đá, nước, cây cảnh với các yếu tố nhân tạo như những vọng lâu, con đường, những cây cầu hay những chiếc cửa sổ và đặc biệt là nguyệt môn.

Nguyệt môn là kiến trúc đặc thù của viên lâm Tô Châu, nổi bật nhất là ở Chuyết Chính Viên và Lưu Viên. (Ảnh: FYC/Shutterstock)

Những hành lang có mái che cũng tạo ra sự hài hòa với thiên nhiên, lại là nơi mà khách tham quan có thể dừng lại nghỉ chân, thưởng ngoan. (Ảnh: HelloRF Zcool/Shutterstock)

Những triết lý thẩm mỹ của nghệ thuật tạo vườn Trung Hoa cũng đi sâu, len lỏi một cách tinh tế vào từng kiến trúc nhân tạo của lâm viên, với tính thống nhất và hòa hợp chặt chẽ, chú ý vào từng tiểu tiết.

Một khoảnh sân được lát sỏi ở Chuyết Chính Viên, thể hiện rõ triết lý “Thiên viên, Địa phương” (Trời tròn, Đất vuông) của người Trung Hoa, cũng như hình ảnh con dơi, tượng trưng cho tài lộc. (Ảnh: pzdqh)

Nếu để ý, bạn cũng sẽ phát hiện ra rất nhiều hình tượng có ý nghĩa may mắn trong văn hóa Trung Quốc, như hình ảnh loài dơi tượng trưng cho tài lộc hay hạc, tượng trưng cho sự trường thọ. Hay ở Ngẫu Viên, cảnh vật thường được đặt theo cặp, biểu thị cho sự hòa hợp âm dương.

'MỜI XEM THÊM'

	Ngắm hoa xuân nở rộ ở Trung Quốc
	Cam Túc Thanh Hải - cung đường hút hồn 'kẻ sống ảo'
	Review công viên Trung Quốc được check-in nhiều thời gian gần đây