Những báo cáo mất tích trên HNX và dấu hỏi minh bạch của thị trường trái phiếu

Trái phiếu doanh nghiệp nhìn chung vẫn là sân chơi của khối doanh nghiệp địa ốc và các định chế tài chính sẵn tiền, như ngân hàng. Cả hai nhóm này thường không mấy nhiệt tình với nghĩa vụ công bố thông tin theo Nghị định 163.

Nghị định 163 được ban hành cuối năm ngoái với mục tiêu đẩy mạnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp, nhằm biến đây trở thành một kênh dẫn vốn quan trọng cho nền kinh tế, bên cạnh tín dụng ngân hàng và thị trường cổ phiếu.

Tròn 9 tháng sau khi Nghị định 163 đi vào hiệu lực, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã có những bước phát triển nhất định: nhiều doanh nghiệp cỡ vừa có thêm cơ hội tiếp cận với dòng vốn, các nhà đầu tư cá nhân, nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng có thêm lựa chọn đầu tư. Dù vậy, nhìn chung đây vẫn là "sàn diễn" chủ yếu của các doanh nghiệp, tập đoàn lớn, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản. Không ít thương vụ phát hành trái phiếu có giá trị nhiều nghìn tỷ đồng, thậm chí lên tới 16.000 tỉ đồng hay 25.000 tỉ đồng bắt đầu lộ diện.

Ở trong nước, rất khó để thu xếp được dòng vốn có đơn vị nghìn tỉ đồng. Bởi vậy sẽ không bất ngờ nếu các trái chủ chủ yếu là các tổ chức tín dụng - bên luôn có sẵn tiền tươi với số lượng lớn. 

Khi lo ngại về rủi ro của trái phiếu bất động sản ngày một tăng cao và lãnh đạo cấp Chính phủ không ít lần chỉ đạo quản lí chặt chẽ việc các ngân hàng đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp, đặc biệt là trái phiếu bất động sản, các tập đoàn địa ốc và ngân hàng "sân sau" vẫn không thiếu cách thức hợp thức hoá dòng vốn, đơn giản là thông qua công ty chứng khoán, hay phức tạp hơn chút là cho vay chéo giữa các nhà băng.

Dù dưới hình thức nào thì các nhân vật chính trong thị trường trái phiếu doanh nghiệp hiện nay vẫn rất nhạy cảm với vấn đề công khai thông tin hoạt động. Các trái chủ dường như cũng không quá buồn lòng với thực trạng này.

Ở một ví dụ nhỏ, điểm a Khoản 2 Điều 24 Nghị định 163 quy định doanh nghiệp phải công bố báo cáo tài chính 6 tháng, báo cáo tài chính năm của doanh nghiệp phát hành trái phiếu đã được kiểm toán (nếu có); báo cáo tài chính chưa kiểm toán được Đại hội cổ đông hoặc Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch công ty xác nhận các số liệu.

Chiếu theo quy định này, các doanh nghiệp tham gia phát hành trái phiếu phải công bố báo cáo tài chính định kỳ 6 tháng đầu năm 2019. Theo thống kê của Sở GDCK Hà Nội (HNX), 9 tháng đầu năm 2019 có 151 doanh nghiệp tham gia phát hành trái phiếu. Tuy nhiên theo ghi nhận của nhadautu.vn, chỉ có lác đác một số doanh nghiệp đã công bố báo cáo tài chính đầy đủ như: CTCP Bông Sen, CTCP Thiết kế và Trang trí nội thất NORAH, CTCP Đầu tư Con Cưng, Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Lý Khương... 

Còn phần lớn tới nay vẫn chưa công bố báo cáo tài chính bán niên theo quy định, dù chỉ còn 2 tháng nữa là hết năm.

Cá biệt hơn, có một vài trường hợp đã đăng báo cáo tài chính công khai, song không rõ lí do gì mà bị xoá trắng không lâu sau đó. Ví dụ như trường hợp của CTCP Đầu tư và Phát triển Du lịch Phú Quốc hay CTCP Tập đoàn Sunshine. Điểm chung của bộ đôi này là nợ vay rất lớn và kết quả kinh doanh trong kì báo cáo không mấy khả quan.

Ngoài ra, chỉ trong 2 ngày cuối tháng 10, có 11 doanh nghiệp đồng loạt công bố báo cáo tài chính dưới dạng tóm tắt, với chỉ một ít thông tin cơ bản, như: nguồn vốn, lỗ/lãi, hệ số nợ/vốn chủ sở hữu. 

Những công ty này bao gồm: CTCP Dịch vụ Cáp treo Bà Nà, Công ty TNHH BĐS Hoa Anh Đào, Công ty TNHH BĐS Hoa Phượng, Công ty TNHH BĐS Lan Việt, Công ty TNHH Dịch vụ Thương mại Tổng hợp An Thịnh, Công ty TNHH Đầu tư Kinh doanh và Phát triển Thương mại Việt An, CTCP BĐS Nova Lexington, CTCP Dịch vụ Newco, CTCP Dịch vụ Hòn Một, CTCP Du lịch Thiên Minh, CTCP Phát triển Du lịch Vinasia.

Những số liệu ít ỏi nêu trên rõ ràng không thể cung cấp đầy đủ thông tin cho các nhà đầu tư. Đáng chú ý, gần như tất cả các bản báo cáo tài chính tóm tắt đều có chung một mẫu trình bày, không khỏi dẫn tới nghi ngại các doanh nghiệp này đã được "mách nước", để lách quy định công bố thông tin.

Hoạt động công bố thông tin của thị trường trái phiếu doanh nghiệp bởi vậy đang rất cần sự quan tâm sát sao của Bộ Tài chính, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước và cả HNX - tổ chức đang vận hành chuyên trang thông tin về trái phiếu doanh nghiệp. 

Chỉ có một cơ chế quản lí, vận hành minh bạch, tuân thủ pháp luật thì mới mong nhận được sự tin tưởng của nhà đầu tư cả trong và ngoài nước, là nền tảng căn bản nhất để phát triển trái phiếu doanh nghiệp trở thành một cột trụ của thị trường tài chính.