PGS.TS Trần Đình Thiên: Giao thông là 'điểm nghẽn' nghiêm trọng của vùng Đông Nam Bộ

Tại Hội thảo "Thúc đẩy kết nối hạ tầng giao thông vùng Đông Nam Bộ" tổ chức ngày 22/11, tại TP Vũng Tàu, PGS.TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thành viên Tổ Tư vấn Kinh tế của Thủ tướng cho rằng để phát triển hạ tầng giao thông khu vực Đông Nam Bộ, cần phải thay đổi cả tư duy chiến lược và phương thức hành động.

Giao thông Đông Nam Bộ tắc nghẽn nghiêm trọng cả đường bộ, hàng không và đường biển

Ông Trần Đình Thiên nêu vấn đề và nhấn mạnh rằng trong thời gian qua, Trung ương, Bộ Chính trị đã đặc biệt quan tâm phát triển vùng Đông Nam Bộ, trong đó đặc biệt quan tâm tới TP HCM với các nghị quyết về định hướng phát triển.

Nhờ đó, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam vẫn tiếp tục là vùng có đóng góp lớn nhất về GDP, ngân sách nhà nước, việc làm và vẫn chứng tỏ tiềm năng - nội lực phát triển vượt trội. Với mức đóng góp GDP (50,8%), vùng kinh tế trọng điểm phía Nam  lớn hơn cả 3 vùng kinh tế trọng điểm còn lại cộng lại.

Tuy nhiên, tốc độ tăng GDP giai đoạn 2016-2018 chỉ đạt 6,72% (trong khi vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ là 9,08%). Vị thế của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam trong nền kinh tế tuy vẫn đứng đầu nhưng bị sụt giảm, vai trò động lực và dẫn dắt suy yếu.

Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, lí do là thiếu kết nối vùng, các tuyến đường vành đai và tuyến cao tốc còn ít, triển khai chậm; ách tắc lưu thông tại các trung tâm tăng trưởng quốc gia và kết nối quốc tế, cac nút giao thông TP HCM, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu.

"Các công trình như Long Thành, Cái Mép – Thị Vải mà triển khai, giải quyết chậm thì sẽ ảnh hưởng lớn không chỉ tới vùng mà còn tới cả nước. Đông Nam Bộ mà không phát triển đúng tầm sẽ ảnh hưởng lớn tới cả nước", ông nói.

PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng giao thông là "điểm nghẽn" nghiêm trọng của vùng Đông Nam Bộ, nghẽn trên cả 3 tuyến: Đường bộ, hàng không và đường biển. Vùng kinh tế trong điểm phía Nam mới có 91 km (11%) đường cao tốc cả nước.

Một thực trạng khác là ách tắc “trung chuyển quốc tế nhưng sân bay Tân Sơn Nhất quá tải; cảng quốc tế Cái Mép - Thị Vải thiếu đồng bộ, thiếu kết nối đường bộ, đường sắt…

Tại buổi hội thảo, Tiến sĩ Trần Hoàng Ngân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TP HCM cũng chỉ ra những mặt hạn chế như nhận thức về lợi nối kết hạ tầng giao thông trong vùng chưa rõ ràng, vẫn còn xoay quanh ranh giới địa phương. Đông Nam Bộ chưa hình thành, cập nhật và chia sẻ dữ liệu chung; bài toán lợi ích giữa các địa phương với toàn vùng, lợi ích của từng tỉnh thành khi triển khai các dự án trên góc độ liên vùng chưa giải quyết được.

Đề xuất tập trung ưu tiên nguồn lực quốc gia và có cơ chế phát triển vượt trước 

Ông Thiên đề xuất tập trung ưu tiên nguồn lực quốc gia và có cơ chế phát triển vượt trước cho Đông Nam Bộ để đầu tàu này trở thành đầu tàu hiện đại, vùng dẫn dắt để phát huy đúng lợi thế và tiềm năng.

Ngoài ra cần thay đổi cách tiếp cận thể chế phát triển vùng. Theo đó, vùng có lợi ích tổng thể, có thực lực ngân sách... Cùng với đó, cần thay đổi cách tiếp cận giữa lợi ích quốc gia và lợi ích doanh nghiệp khi chung sức đầu tư phát triển hạ tầng giao thông, không phải "tranh chấp lợi ích" mà là phối hợp các tuyến lợi ích.

Tiến sĩ Trần Hoàng Ngân cũng đưa ra các kiến nghị về ngân sách để đảm bảo nguồn lực đầu tư các công trình, dự án trọng điểm mang tính liên kết vùng, tạo ra cực phát triển trọng điểm thúc đẩy nền kinh tế của cả nước. 

Đối với các dự án trong kế hoạch vốn trung hạn 2016-2020, ông Ngân đề nghị lập Tổ công tác đặc biệt để tháo gỡ trong khi chờ sửa đổi luật. Đối với các dự án thuộc kế hoạch vốn 2021-2025, cho phép triển khai để xử lí tồn đọng vốn đầu tư công tại kho bạc.

Ông Ngân đề xuất phân cấp thí điểm cho chính quyền địa phương quyết định tất cả dự án đầu tư, phù hợp với qui hoạch, thuộc thẩm quyền của Chính phủ và tự chịu trách nhiệm, ưu tiên cho 4 địa phương gồm TP HCM, Bình Dương, Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu.

Ngoài ra, thực hiện cơ chế đặc thù để xây dựng nhà ga T.3 sân bay Tân Sơn Nhất trong hai năm 2020-2021; đề nghị khởi công cầu Cát Lái ngay trong năm vì đây là dự án mang tính đột phá để phát triển đô thị vùng...