Sự thật về 'kho vàng' trong những ngôi mộ ở Đà Nẵng

Giữa năm 2012, người dân khu vực Quận Cẩm Lệ (TP Đà Nẵng) xôn xao khi người dân tổ 34 Hòa Thọ Đông nhặt được vàng hời từ mộ cổ trên đất Gò Theo. Theo những vị cao tuổi ở đất Cẩm Lệ kể lại, những vụ đào mộ cổ tìm kho báo không hiếm ở khu vực này suốt mấy chục năm qua…

"Nghĩa địa Chiêm Thành" tại Đà Nẵng?

Ông Huỳnh Bà Hoàng (SN 1960, trú tổ 34 Phường Hòa Thọ Đông, Q.Cẩm Lệ) cho biết, Gò Theo là tên gọi của người xưa đặt cho vùng đất có tứ cận: phía đông giáp xứ đất Bắc Thuận, phía bắc giáp Đông Phước, phía Tây giáp QL1A, phía Nam giáp thôn Phong Bắc (nay là các tổ 34 đến 37, P. Hòa Thọ Đông, Q. Cẩm Lệ, TP Đà Nẵng).

Nằm ở vị trí đắc địa như thế, Gò Theo còn là cồn đất cao ráo nằm tách biệt với xung quanh bởi rừng cây cối um tùm, rậm rạp. Theo lời tổ tiên ông Hoàng để lại nơi đây từng là khu đất có nhiều lăng mộ của người Chăm Pa để lại. Lúc mới khai khẩn, Gò Theo còn thưa người nên ít ai bén mảng đến những khu nghĩa địa nằm sâu trong Gò Theo.

Ông Huỳnh Bá Hoàng kể lại câu chuyện cho PV

Ngày mới lập làng, cả khu đất Gò Theo mới chỉ có 27 hộ và gia đình ông là những người nắm rõ về lịch sử khu đất này nhất. Nhiều người dân ở Gò Theo kể lại nơi đây có một khu nghĩa địa với la liệt những mộ cổ hình mu rùa. Đáng chú ý nhất là một cổ mộ của người Tàu xây dựng từ trước đó rất lâu.

Những ngôi mộ này có diện tích khoảng 6x10 mét vuông, xây bằng vôi với kiến trúc khá tinh tế, hài hòa. Nó là một cổ khác biệt, còn xung quanh lại la liệt những mộ cổ của người Chăm Pa lập nên…

Thời điểm năm 1995, khu đất này được san lấp rồi xây dựng nhiều xí nghiệp, công ty trên địa bàn TP. Nhiều người dân ở Gò Theo truyền nhau câu chuyện về việc khi đào lên xây dựng rồi kiếm tìm báu vật, vàng bạc trong mộ cổ nhưng kết quả ra sao thì không ai dám khẳng định cụ thể…

Ông Hoàng vẽ lại hình dáng những miếng vàng đã từng nhặt được

Trước ngày TP Đà Nẵng xây cầu vượt Hòa Cầm ngay ngã tư Trường Chinh - Xô Viết Nghệ Tĩnh, từ Gò Lăng (Hòa Thọ Tây) xuống Gò Theo (Hòa Thọ Đông) là một vùng rừng núi trập trùng và được người dân nơi đây truyền tụng là "nghĩa trang Chiêm Thành" để lại.

Tuy nhiên do công cuộc khai hóa và mở đường khiến nhiều khu lăng mộ cổ ở đây bị vùi chôn hay bị khai quật một cách lén lút đến nay biến mất hoàn toàn. Hệ quả đến nay, người dân khu vực Hòa Thọ Đông và Hòa Thọ Tây kể lại như những câu chuyện hoài niệm là chủ yếu.

Săn tìm "vàng hời" ở mộ cổ

Khi cuộc sống còn nhiều khó khăn, nhiều kẻ bạo gan đã tìm đến mộ cổ để kiếm vàng bạc, châu báu được mai táng ở những mộ cổ người Chăm, người Tàu xây dựng hàng trăm năm qua.

Ông Đoàn Hoài (SN 1935, trú tổ 34 Hòa Thọ Đông) chia sẻ những mộ cổ hình mu rùa của người Chăm đã có từ trước khi gia đình ông về đây lập nghiệp. Trước đây, người dân nơi đây thường thắp hương cho mộ cổ vô chủ ở nơi đây để cầu mong làm ăn may mắn, không bị người âm phá phách.

Anh N.Chi (trú thôn Đồng Phước, P.Hòa Thọ Tây) cho biết khu vực Gò Lăng với những phế tích Nổng Cây Xoắn, Đá Ba... có không ít di chỉ của người Chăm Pa để lại. Nhất là khu vực Đá Ba trước đây có rất nhiều mộ Chăm Pa. Đặc biệt hầu hết các mộ Chăm có hình dáng giống như cái mai rùa giống khu vực Gò Theo.

Khu đất đào được hũ vàng ở bên dưới ngôi mộ cổ

Dù trải qua nhiều năm trăm năm nhưng các ngôi mộ đều chắc nịch, các dụng cụ thủ công khó có thể đập phá nổi. Nhiều hũ vàng cũng tìm được từ trong những mộ mai rùa này. Phần lớn là vàng có hình thù như lá bồ đề nhưng nhỏ bằng 3 ngón tay chụm lại, hoặc hình chùm cau.

Bằng chứng về những kho báu tùy táng theo mộ cổ người Chăm cũng được ghi lại ở khu vực Gò Lăng thuộc phường Hòa Thọ Tây (Cẩm Lệ). Những người lớn tuổi ở Đồng Bé - đối diện khu vực Gò Lăng - cho biết người dân nơi đây thường đào được nhiều đồ vật tùy táng ở mộ cổ người Chăm Pa khi khai khoáng đất hoang ở đây.

Ngoài "vàng hời" chôn theo còn có nhiều tượng đá ằng đá sa thạch như: tượng rùa, tượng vũ nữ, phù điêu... vài ba năm trước tại nơi đây người ta phát hiện rất nhiều.

Có tượng mang xuống phố bán cánh săn tìm đồ cổ được hơn chục triệu đồng, số tượng rùa thì bán được đôi ba triệu đồng. Những món trang sức bằng vàng hơi đủ loại lại bán với rá thấp vì vàng non lại dính nhiều tạp chất.

Gần nhất tháng 4/2012, người dân tổ 34 Hòa Thọ Đông phát hiện rất nhiều "vàng hời" được tùy táng chôn theo mộ cổ bằng đá ong, khi đang xây dựng một công trình nhà ở tại đường Cẩm Bắc.

Số vàng hời đào được có hình dáng như chiếc lá bồ đề đào được khu vực Gò Lăng (Hòa Thọ Tây) là khá lớn khi người dân có mặt tại đây khăng định số tiền người dân thu về cả trăm triệu đồng sau nhiều lần đào bới.

Nhiều nhà nghiên cứu văn hóa Chăm Pha tiếc nuối bởi những trang sức "vàng hời" như thế sẽ là bằng chứng lịch sử để tìm hiểu hơn về văn hóa - lịch sử người Chăm tại Đà Nẵng.

Có thời điểm bùng lên phong trào tìm kiếm kho báu mộ cổ ở Hòa Thọ Tây và Hòa Thọ Đông (Q.Cẩm Lệ) lên đến huyện Hòa Vang, gây ra không ít câu chuyện dở khóc dở cười cho người dân nơi đây.

Còn tiếp