Tung tin thất thiệt việc sắp đổi tiền bị xử lý thế nào?

Mấy ngày gần đây xuất hiện tin đồn trên mạng xã hội rằng Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sắp đổi tiền và xúi giục người dân rút tiền để mua vàng và ngoại tệ khiến tâm lý một số người dân hoang mang.

Về việc này, ngày 1/12, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khẳng định đó là thông tin bịa đặt và có dụng ý xấu.

Vậy, việc tung tin này dưới góc nhìn pháp lý thì những người tung tin sẽ bị xử lý thế nào?

Ảnh minh họa.

Đây không phải là lần đầu tiên những tin đồn kiểu này xuất hiện. Những thông tin tương tự đang có xu hướng lan truyền với mật độ cao hơn trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, thường rơi vào các nhóm: tung tin đồn về việc lãnh đạo ngân hàng nào đó bị khởi tố, bắt giam; tung tin về đổi tiền, phát hành tờ tiền mệnh giá cao; tung tin ngân hàng, tổ chức tín dụng bị đổ bể... Những thông tin kiểu như vậy thường có độ lan truyền rất mạnh, gây tâm lý hoang mang, lo lắng trong dư luận do tài chính, ngân hàng liên quan trực tiếp quyền, lợi ích của mọi người dân, tổ chức. Đặc biệt, đổi tiền là vấn đề hệ trọng quốc gia, thông tin về vấn đề này gây hệ lụy nghiêm trọng tới đời sống kinh tế, xã hội cũng như tâm lý người dân.

Người tung tin bịa đặt thường nhằm vào thời điểm có những sự kiện dễ viện dẫn liên đới. Chẳng hạn, khi tỷ giá ngoại tệ so với đồng Việt Nam biến động, khi kinh tế suy thoái.

Điểm nữa, việc tung tin thường được bịa đặt từ "nguồn tin đáng tin cậy". Để nhằm tạo độ nóng và sức nặng truyền tải thông tin để người nghe tin là thật, những thông tin đưa ra thường được nói từ "nguồn chính thống". Đây là kiểu “tung hỏa mù” rất nguy hiểm, vì người nghe khi không nắm được tin gốc. Thông tin bịa đặt do có sức nóng và sức nặng từ "nhân vật nặng ký" khiến có độ lan tỏa rất nhanh, nhiều khi chỉ trong một buổi đã lan tận hang cùng ngõ hẻm, gây tâm lý hoang mang, nhiễu loạn thị trường.

Về phía người dân, trước những thông tin thất thiệt như vậy cũng cần trang bị cho mình những kiến thức nhất định để không bị trở thành nạn nhân của tin đồn. Chẳng hạn, việc đổi tiền là vấn đề hệ trọng, để đổi phải trong điều kiện cho phép và có quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng. Hiện nay, kinh nghiệm đổi tiền, cơ quan phát hành sẽ đưa vào lưu thông song song tiền cũ và tiền mới với mệnh giá tương đương, sau đó dần rút loại tiền cũ ra khỏi lưu thông. Đến thời điểm thích hợp sẽ tuyên bố chấm dứt lưu hành tiền cũ. Ví dụ như việc thay thế tiền cotton bằng tiền polymer được NHNN thực hiện theo phương thức như vậy. Với cách làm như thế sẽ không có ảnh hưởng gì tới quyền lợi cũng như hoạt động giao dịch của người dân.

Điểm nữa, trước tình hình thông tin suy diễn, bịa đặt xảy ra như hiện nay gây nhiều hệ quả xấu, ngoài việc kịp thời đưa ra thông tin công khai để dư luận nắm được, cơ quan chức năng cần sớm áp dụng các biện pháp truy nguồn thông tin, xác định đối tượng tung tin bịa đặt để xử lý theo quy định. Hiện, những thông tin bịa đặt dạng này chỉ có thể xử lý theo tội "vu khống" quy định tại Điều 122 Bộ luật Hình sự, tuy nhiên lâu nay cơ quan tiến hành tố tụng chỉ xử lý đối với hành vi vu khống một cá nhân, tổ chức cụ thể, còn khách thể bị vu khống là Nhà nước, xã hội (như vu khống đổi tiền) thì việc truy xét, điều tra, xử lý vẫn còn bỏ ngỏ.

Cụ thể, mức phạt với người tung tin đồn thất thiệt:

- Nếu xác định được chính xác người tung tin đồn thất thiệt và tin đồn đó có tính chất vu khống thì theo quy định tại Điều 122 Bộ luật hình sự có thể phạt tù từ 3 tháng đến 7 năm về tội Vu khống. Ngoài ra, người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 1 triệu đồng đến 10 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 đến 5 năm.

- Nếu không xác định được chính xác người tung tin đồn thất thiệt mà chỉ xác định được người tung tin thì áp dụng theo quy định tại Điều 226 Bộ luật hình sự. Cụ thể, người nào thực hiện hành vi“đưa lên mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng internet những thông tin trái với quy định của pháp luật, nếu không thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 88 và Điều 253 của bộ luật này” xâm phạm trật tự, an toàn xã hội gây hậu quả nghiêm trọng có thể bị phạt tù từ 6 tháng đến 7 năm. Ngoài ra, người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 20 triệu đến 200 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định.

Ngoài những quy định chung nêu trên, tùy theo từng lĩnh vực, người có hành vi tung tin đồn thất thiệt có thể bị xử lý riêng theo quy định của pháp luật trong lĩnh vực đó.

Luật gia Đồng Xuân Thuận