Xuất hiện 'siêu' lãi suất

Thông tin Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank) tung ra chương trình huy động tiền đồng lãi suất (LS) 8,88%/năm đối với chứng chỉ tiền gửi kỳ hạn 7 năm và 8,48%/năm đối với kỳ hạn 5 năm + 1 ngày gây sự chú ý trên thị trường. Đây là mức LS áp dụng trong năm đầu tiên, những năm tiếp theo LS được tính theo LS huy động kỳ hạn 12 tháng (lãnh lãi cuối kỳ) đối với khách hàng cá nhân của 4 ngân hàng (NH) có vốn nhà nước.

Lãi suất huy động lên 9,2%/năm

Thực tế trước đó, NH TMCP Bưu điện Liên Việt (LienVietPostBank) cũng đã phát hành chứng chỉ tiền gửi với mức LS 8,8%/năm. LienVietPostBank dự kiến huy động 1.000 tỉ đồng vốn kỳ hạn 18 tháng, 24 tháng, 36 tháng và 60 tháng. Nhưng mức LS huy động của 2 NH trên chưa phải là cao nhất, đứng ở vị trí đầu tiên thuộc về NH TMCP Việt Nam Thịnh vượng (VPBank) với mức 9,2%/năm áp dụng cho khách hàng cá nhân lãnh lãi cuối kỳ, kỳ hạn 60 tháng, số tiền trên 5 tỉ đồng.

Không chỉ LS huy động chứng chỉ tiền gửi ở mức cao, mặt bằng LS huy động tiền đồng của các NH cũng đã tăng lên và có xu hướng tăng ở các kỳ trung dài hạn. Chẳng hạn, chương trình “Gửi dài, tài lộc tăng” của NH TMCP Xuất nhập khẩu VN (Eximbank) kỳ hạn 24 tháng, 36 tháng lãnh lãi cuối kỳ có LS lên 8%/năm, lãnh lãi hằng tháng ở mức 7,8%/năm. NH TMCP Quốc dân (NCB) áp dụng mức LS huy động 8%/năm ở kỳ hạn 24 tháng...

Trong khi theo báo cáo tháng 2 của NH Nhà nước (NHNN) chi nhánh TP.HCM, LS huy động tiền đồng của các NH tăng khoảng 0,04 - 0,09%/năm tùy theo kỳ hạn. LS áp dụng phổ biến cho các kỳ hạn dưới 6 tháng từ 4,8 - 5,3%/năm; kỳ hạn từ 6 tháng đến 12 tháng ở mức 5,3 - 6,93%/năm; kỳ hạn trên 12 tháng từ 6,65 -7,19%/năm…

Trước thực tế trên, nhiều ý kiến lo ngại một cuộc chạy đua LS giữa các NH đã được khởi động.

Lãi suất vay tăng

Theo quy định, tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn kể từ 1.1.2017 giảm từ mức 60% xuống còn 50%. Thế nhưng, trong báo cáo tình hình kinh tế 2 tháng đầu năm, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cho thấy tính đến ngày 31.12.2016, tỷ lệ này của toàn hệ thống đạt 35% nhưng vẫn còn một số NH vượt quá quy định này. Đó là một phần lý do tại sao LS huy động của một số NH như DongABank, VPBank, TPBank, Techcombank... tăng 0,1 - 1,2%/năm so với thời điểm trước Tết Nguyên đán.

Lý do các NH tăng mạnh LS huy động ở các kỳ hạn trung và dài hạn từ đầu tháng 3 đến nay, theo phó tổng giám đốc một NH cổ phần tại TP.HCM, là nhiều năm trở lại đây, nguồn vốn huy động của hệ thống NH chủ yếu đến từ kỳ hạn ngắn dưới 12 tháng, tỷ lệ vốn huy động trung và dài hạn ở mức thấp. Đối với những NH có tỷ lệ huy động vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn vượt trên 50%, đồng nghĩa với việc NH đó phải dừng cho vay trung dài hạn. Còn muốn có nguồn vốn cho vay trung dài hạn buộc các NH tăng LS huy động lên.

TS-LS Bùi Quang Tín, giảng viên Khoa Quản trị kinh doanh - Trường ĐH Ngân hàng, nhận định việc tăng LS huy động của các NH hiện nay chỉ mới bắt đầu. Ngoài các NH tăng LS huy động trong khu vực dân cư, LS trên thị trường liên NH thời gian gần đây cũng đã tăng, kỳ hạn dưới 2 tuần cũng ngấp nghé mức 5%/năm.

Ông Bùi Quang Tín dự báo lãi suất năm nay sẽ tăng từ 0,5 - 1,5%/năm kể cả huy động và cho vay, trong đó LS cho vay sẽ tăng chậm hơn LS huy động vì sự cạnh tranh giành khách hàng trên thị trường rất khốc liệt. Đồng thời, LS cho vay khách hàng cá nhân sẽ tăng trước LS cho vay doanh nghiệp, bởi việc LS cho vay doanh nghiệp tăng được xem là nhạy cảm, tác động đến nền kinh tế. Thay vì tăng LS cho vay trực tiếp doanh nghiệp, NH có thể điều chỉnh phí thông qua các dịch vụ khác.

Thực tế, LS cho vay đối với khách hàng cá nhân đã tăng 1 - 3%/năm. Chị Thư (Q.Thủ Đức, TP.HCM) không khỏi giật mình khi nhận được tin nhắn từ NH về việc điều chỉnh LS vay từ 11,5%/năm lên 12,5%/năm. Chị Thư cho biết: “Đây là mức LS đối với hợp đồng vay khi tôi mua căn hộ chung cư vào năm 2010. Hợp đồng vay trong thời gian 15 năm”. Tương tự chị Thư, hợp đồng vay mua nhà của chị Thanh (Q.3, TP.HCM) cũng bị điều chỉnh tăng LS lên 10,5%/năm từ mức LS ưu đãi năm đầu tiên 7%/năm. Theo vị phó tổng giám đốc trên, những hợp đồng vay mua nhà bất động sản thường là trung và dài hạn nên sẽ chịu sự điều chỉnh tăng trong giai đoạn này cũng như trong thời gian tới. Với mức LS huy động trung và dài hạn mà các NH đưa ra từ 7,5 - 9,2%/năm, cộng với biên độ khoảng 2,5%, LS đầu ra phải từ 10%/năm trở lên.

Thanh Xuân