1 tuổi – 18 tháng – 2 tuổi: Lúc nào nên cho con đi học mầm non?

Rất khó để nói thời điểm nào là phù hợp cho em bé để bắt đầu đi học. Điều này tùy thuộc vào từng điều kiện hoàn cảnh gia đình và tùy từng đứa trẻ như bố mẹ có thể nghỉ làm ở nhà cùng em bé trong 1-2 năm đầu đời không; nếu không ông bà hay giúp việc là người chăm sóc trẻ hàng ngày; sức khỏe, mức độ năng động, thói quen và lối sống, cách chăm sóc và nói chuyện… của người chăm sóc trẻ trực tiếp như thế nào? Nhiều bố mẹ không có lựa chọn nào khác ngoài việc gửi con đi học ở khi con được 12 tháng hoặc bé hơn do không có ai hỗ trợ chăm sóc bé ở nhà.

1 tuổi – 18 tháng – 2 tuổi: Lúc nào nên cho con đi học mầm non? (Ảnh: Hằng Nguyễn)

Từ kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực mầm non, mình thấy đa số các bé ở Hà Nội đi học vào khoảng thời gian 18-24 tháng, số lượng các em bé đi học lúc 1 tuổi cũng gia tăng nhiều trong vài năm gần đây. Số ít bố mẹ cho con mình đi học lúc dưới 1 tuổi, hay trên 3 tuổi.

Nếu nhà bé có những điều kiện dưới đây, thì bé có thể đi học vào lúc 2 tuổi hoặc hơn

- Có bố mẹ hoặc ông bà, giúp việc tốt ở nhà cùng bé

- Có không gian trong nhà an toàn, bé được khuyến khích tự do vui chơi thay vì ngăn cấm, cho phép bé leo trèo trong nhà trong tầm kiểm soát của người lớn

- Ông bà, người chăm sóc… không có thói quen xem tivi/ ipad nhiều và cho bé xem cùng

- Có thói quen đưa bé ra ngoài trời đi dạo và vận động

- Đọc sách cho bé

- Người chăm sóc trò chuyện nhiều với bé

- Bé có cơ hội được tương tác với các em bé, bạn và anh chị hơn tuổi

- Người chăm sóc tạo điều kiện cho bé tự lập: tập xúc ăn, đội mũ, đi giày…

- Nếu người chăm sóc vui vẻ, thoải mái với công việc của mình thì sẽ là môi trường tinh thần tốt cho bé

Ở giai đoạn mầm non, đặc biệt 0-3 tuổi, điều kiện quan trọng nhất để em bé phát triển (ngoài được quan tâm yêu thương) là được vận động nhiều và được trò chuyện nhiều, được tự do trải nghiệm thế giới xung quanh bằng cách sờ chạm, nghe nắm, ngửi… Dù ở nhà hay ở trường, những điều này nếu được thực hiện sẽ đảm bảo cho sự phát triển tự nhiên của bé. Không phải gia đình nào cũng đạt được những điều trên, và cũng tùy mức độ, tần suất… mà ảnh hưởng nhiều hay ít, tích cực hay tiêu cực đến bé.

Không ít bố mẹ vẫn có người thân/ giúp việc ở nhà chăm sóc cho bé nhưng lại lo lắng gửi bé đến trường cũng do thiếu các điều kiện trên, chẳng hạn như người giúp việc không đảm bảo an toàn cho bé, hoặc ông bà cho bé xem tivi quá nhiều mà bố mẹ không can thiệp được, hoặc người chăm sóc suốt ngày cho bé ở trong nhà, không cho ra ngoài, bé làm gì cũng bị cấm…

Cho con đi học lúc 18-2 tuổi là lựa chọn của nhiều cha mẹ Việt. (Ảnh: Hằng Nguyễn)

Cho con đi học lúc 18-2 tuổi là lựa chọn của nhiều cha mẹ Việt

Sẽ là lý tưởng nếu bé có thể được nhà cùng bố mẹ đến lúc 2 tuổi hoặc hơn, nhưng trong bối cảnh thực tế của cha mẹ Việt, cả hai đều phải đi làm, thuê giúp việc hoặc nhờ ông bà trông bé sau 6 tháng, nhiều gia đình phải thay đổi giúp việc liên tục, ông/ bà vừa chăm cháu nhưng cũng vừa nhấp nhổm muốn về quê hoặc điều kiện sức khỏe không tốt…. Do vậy, thời điểm đi học phù hợp với đa phần cha mẹ Việt có lẽ là trên 18 tháng (trên 2 tuổi càng tốt).

- Ở độ tuổi trên 18 tháng, bé đã biết đi, có thể theo các bạn để tham gia các hoạt động, di chuyển ở trường như đi ra nhà ăn, đi dạo… mà cô giáo không phải bế.

- Ở độ tuổi này, bé cũng đã có một số kỹ năng tự lập nhất định (nếu ở nhà cũng tạo điều kiện cho sự tự lập của bé): bước đầu biết tự xúc ăn dù còn rơi vãi và chưa khéo, biết đội mũ, đi dép...

- Bé bắt đầu biết nói các câu đơn, biết bày tỏ nhu cầu và mong muốn của mình bằng các câu ngắn, nhờ đó có thể thông báo cho cô giáo các nhu cầu của mình. Bé cũng ít nhiều bày tỏ được cảm xúc của mình với bố mẹ về giáo viên hay việc đi học.

- Biết theo các chỉ dẫn đơn giản của người lớn để có thể tham gia vào các hoạt động ở lớp theo tổ chức của cô giáo.

Trước khi cho bé đi học, bố mẹ cần chú ý rèn luyện cho con các kỹ năng tự lập để bé thích nghi nhanh với cuộc sống ở trường mầm non. (Ảnh: Hằng Nguyễn)

Bản thân mình cũng gặp rất nhiều trường hợp các em bé đi học chừng 12 tháng hoặc 14-15 tháng và thích nghi khá tốt với môi trường mầm non, thích thú đi học vì ở trường có nhiều đồ chơi, trò chơi, hoạt động, được đọc sách, đi dạo ngoài trời… Đương nhiên, môi trường an toàn, yêu thương, được giáo viên quan tâm và chăm sóc, đáp ứng các nhu cầu của bé là điều không thể thiếu.

Trước khi cho bé đi học, bố mẹ cần chú ý rèn luyện cho con các kỹ năng tự lập để bé thích nghi nhanh với cuộc sống ở trường mầm non, đồng thời giảm bớt gánh nặng và áp lực cho cô giáo mầm non.

Khi phải gửi con đi học trước 1 tuổi

Thời điểm đi học phù hợp với đa phần cha mẹ Việt có lẽ là trên 18 tháng. (Ảnh: Hằng Nguyễn)

Nếu phải gửi con đi học quá sớm, khoảng 6 tháng hoặc dưới 1 tuổi, hẳn bố mẹ sẽ vô cùng lo lắng về việc con mình sẽ như thế nào, cũng như áp lực trong việc tìm ra ngôi trường đáng tin cậy để gửi con.

Ở Mỹ 1,7 triệu bà mẹ cũng cùng chung nỗi lo lắng này khi phải đặt tài sản quý giá nhất của họ vào tay người khác để đi làm khi con mới 10 tuần hoặc 4-5 tháng. 57% trẻ em dưới 1 tuổi phải đến các trung tâm chăm sóc trẻ em (daycare). Các ông bố bà mẹ này lo lắng về tác động của việc này đến sự phát triển tinh thần và xã hội của con cũng như đối với mối quan hệ giữa trẻ sơ sinh và cha mẹ.

Nghiên cứu của Hiệp hội Quốc gia về Sức khỏe và sự phát triển của trẻ em Mỹ (National Institute of Child Health and Development) cho thấy nhà trẻ không đe dọa sự gắn bó giữa em bé và bố mẹ nếu như ở nhà bé được chăm sóc một cách đầy đủ và tình cảm. Phần lớn các chuyên gia đều đồng ý rằng trẻ em có thể phát triển ở nhà trẻ với các điều kiện phù hợp, bao gồm việc trẻ được người chăm sóc quan tâm và chú ý, yêu thương, giàu trải nghiệm ngôn ngữ và được vui đùa với người chăm sóc.

Tuy nhiên, việc tìm kiếm được cô giáo nhà trẻ có kinh nghiệm với độ tuổi này, yêu thương trẻ, đoán biết và hỗ trợ các nhu cầu của trẻ, thích trò chuyện và chơi đùa, khiến trẻ yêu mến và kết nối… không phải là điều dễ dàng. Bố mẹ cũng sẽ thấy lo lắng vì mình khó có thể đánh giá được giáo viên qua thời gian ngắn, và không có nhiều thời gian tương tác, ảnh hưởng, kiểm soát như việc thuê giúp việ chăm sóc con ở nhà.

Nếu bố mẹ bất đắc dĩ phải gửi con trước 1 tuổi, chắc chắn phải tìm hiểu thật kỹ và cảm thấy an tâm với trường và giáo viên chăm sóc trẻ, cũng như có thời gian làm quen dài để trẻ kết nối và cảm thấy an tâm với người chăm sóc.