Dự án khu đô thị mới (KĐTM) Thủ Thiêm được Thủ tướng phê duyệt năm 1996 với tổng diện tích 930 ha với dự định biến nơi đây thành trung tâm kinh tế, tài chính, văn hóa không chỉ của TP HCM mà cả khu vực. Có khoảng 15.000 hộ dân với hơn 60.000 người thuộc diện giải tỏa.
Để tái định cư cho người dân Thủ Thiêm bị ảnh hưởng, TP HCM đã xây dựng chương trình 12.500 căn hộ tái định cư tại chỗ cho các hộ dân thuộc 5 phường gồm khu tái định cư Bình Khánh có diện tích 38,4 ha với 6.220 căn hộ, khu 30,2 ha Bình Khánh có 4.216 căn hộ và khu 17,3 ha An Phú - Bình Khánh có 1.844 căn. Đến nay, khu tái định cư Bình Khánh 38,4 ha đã hoàn thiện, hạ tầng khang trang đồng bộ.
Khu tái định cư này có vị trí rất thuận lợi khi nằm giữa hai trục đường Lương Định Của và đại lộ Mai Chí Thọ. Khi vào nơi đây, chúng tôi có cảm giác nó như một siêu đô thị với hàng chục tòa nhà cao tầng đủ màu sắc, đường sá khang trang rộng rãi, đầy đủ công viên cây xanh. Tuy nhiên đến nay có một nghịch lý là đa số các căn hộ tại đây đang trong tình trạng để trống vì không có người ở.
Dự án này được TP HCM giao cho nhiều chủ đầu tư khác nhau như Thuận Việt, Keppel Land, Tiến Phước, Trần Thái, Đức Khải. Từ khu vực này, có thể đi vào trung tâm TP, cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây hay khu vực phía đông là quận 9, Thủ Đức đều rất thuận tiện.
Do không người ở nhiều năm nên đa số hạ tầng khu tái định cư Bình Khánh bắt đầu xuống cấp, cỏ dại mọc đầy các khu vực trồng cây xanh tạo cảnh quang. Khác xa với sự hào nhoáng nhìn từ bên ngoài, phía trong khu tái định cư xây dựng dày đặt, các tòa nhà san sát nhau tạo cảm giác ngột ngạt. Bên cạnh đó, ngoại trừ khu vực công viên chung thì các mảng xanh đang rất thiếu.
Những tòa nhà cao hàng chục tầng nhưng vắng bóng người ở. Nguyên nhân của tình trạng này xuất phát từ việc giá bán của căn hộ cao hơn số tiền mà người dân Thủ Thiêm được nhận đền bù đất, bất tiện công việc hoặc phải trả nhiều loại chi phí khi sống ở chung cư...
Theo khảo sát trên một số trang môi giới bất động sản, giá nhà tại khu tái định cư Bình Khánh hiện nay dao động từ 30 - 40 triệu đồng/m2, mỗi căn hộ được rao bán từ 1,7 - 2,5 tỉ đồng, không thua gì các căn hộ thương mại ở khu vực khác. Đối với người dân Thủ Thiêm trong diện di dời thì đây là số tiền quá lớn mà nhiều người không thể gom góp được để mua cân hộ tái định cư trên chính mảnh đất trước đây mà mình sinh sống.
Tầng trệt các tòa nhà thường được quy hoạch thành siêu thị hoặc ki-ốt kinh doanh, có vị trí đắt địa, vỉa hè rộng rãi nhưng vắng bóng người thuê, phải đóng cửa suốt những năm qua. Để giải quyết tình trạng "ế ẩm" của khu tái định cư, tháng 2/2018, UBND TP HCM chấp thuận chủ trương bán đấu giá quyền sử dụng đất và công trình xây dựng trên đất đối với 3.790 căn hộ tại các khu chung cư R1, R2, R3, R4, R5 với mức giá khởi điểm 9.100 tỉ đồng nhưng không thành công vì không có đơn vị nào tham gia đấu giá.
Do không có người ở trong nhiều năm nên nhiều hạng mục của khu tái định cư hư hỏng xuống cấp như cửa mất ổ khóa, ban công sắt hoen rỉ. Lý giải thất bại của đợt bán đấu giá lần 1, nhiều chuyên gia bất động sản cho rằng, theo quy định đơn vị tham gia đấu giá phải ký quỹ 20% trên tổng số tiền giá khởi điểm (hơn 1.800 tỉ đồng). Nếu đấu giá thành công thì trong vòng 3 tháng phải thanh toán dứt điểm số tiền trúng giá (hơn 7.200 tỉ đồng). Trường hợp chậm thanh toán thì bị phạt 0,05%/ngày.
Với quy định đấu giá như trên thì rất ít đơn vị đủ thế mạnh tài chính để tham gia cũng như mức giá khởi điểm được cho là khá cao, không thua gì một căn hộ thương mại nên không thu hút được nhà đầu tư quan tâm. Trong ảnh: Lối vào khu chung cư R5 đóng cửa suốt nhiều năm qua và nhếch nhác rác thải, hệ thống phòng cháy chữa cháy cũng không có thiết bị nào.
Trên cơ sở thẩm định giá theo giá thị trường vào thời điểm tháng 7/2018, Sở Tài chính đã báo cáo kiến nghị UBND TP xem xét, phê duyệt phương án giá trị quyền sử dụng đất và công trình xây dựng trên đất với tổng giá trị khoảng 9.936 tỉ đồng. Đây được xem là đợt đấu giá lần 2 cho 3.790 căn hộ tái định cư Bình Khánh. Trong những năm vắng người ở, khu tái định cư biến thành nơi cho nhiều người dân xung quanh tập thể dục, dắt cho đi dạo và cả tập lái ô tô vì các tuyến đường nội bộ rất thông thoáng.
Nhiều góc phố của khu tái định cư được một số hộ dân mở bán tạp hóa hoặc ăn uống vỉa hè cho bảo vệ tại đây hoặc giới tài xế, người thu nhập thấp đến tìm chỗ mát mẻ để nghỉ ngơi buổi trưa. Trước đó trong buổi tiếp xúc với người dân Thủ Thiêm ngày 18/10/2018, Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong từng nói: "Thay mặt cho chính quyền các thời kỳ, tận đáy lòng mình, tôi xin lỗi người dân về những sai sót trong quá trình thực hiện quy hoạch Thủ Thiêm... Tôi rất xin lỗi".
Tại các khu nhà nhà vắng bóng người ở thường được 1 hoặc 2 bảo vệ trông coi.
Trái ngược với khung cảnh đìu hiu phía trong, một phần của dự án tái định cư này phía mặt đường đại lộ Mai Chí Thọ do Công ty TNHH Xây dựng - Thương mại Thuận Việt làm chủ đầu tư được đổi tên thành New City với tổng quy mô 1.330 căn hộ và rao bán thương mại với giá trên dưới 50 triệu đồng/m2. Dù chưa hoàn tất việc định giá đất nhưng hiện nay New City đã bán được hơn 1.000 căn, đón cư dân vào ở. Sở Xây dựng TP HCM phạt hơn 100 triệu đồng đối với hàng loạt lỗi vi phạm của công ty này.
Bao quanh khu tái định cư Bình Khánh đang trong tình trạng "vắng như chùa Bà Đanh" là nhiều dự án chung cư cao cấp và biệt thự hạng sang đang được thi công rầm rộ ngày đêm.