Toàn cảnh 'siêu' khu đô thị mới Thủ Thiêm ở Sài Gòn mà Thanh tra Chính phủ vừa kết luận có nhiều sai phạm

Dự án khu đô thị mới (KĐTM) Thủ Thiêm nằm trên bán đảo Thủ Thiêm, quận 2, TP HCM. Dự án được Thủ tướng phê duyệt quy hoạch năm 1996 với quy mô 930 ha, trong đó KĐTM 770 ha, Khu tái định cư 160 ha, dân số khoảng 200.000 người, khu tái định cư khoảng 45.000 người. Vị trí của Thủ Thiêm được xem là đất vàng khi nằm bên bờ sông Sài Gòn đối diện với quận 1 và là trung tâm mới. Thời điểm 2014, khu vực này chủ yếu được giải phóng mặt bằng và chưa có nhiều dự án hoàn thành. (Ảnh tư liệu, chụp năm 2014).

Cũng thời điểm này, hệ thống giao thông kết nối với Thủ Thiêm gồm cầu Thủ Thiêm (quận Bình Thạnh nối quận 2), hầm vượt sông Sài Gòn (quận 1 nối quận 2), xa lộ Hà Nội (nối cầu Sài Gòn và cầu Rạch Chiếc), cầu Phú Mỹ (quận 7 nối quận 2). Cũng trong thời điểm năm 2014, đối lập với quận 1 và quận Bình Thạnh có rất nhiều tòa cao ốc san sát nhau thì Thủ Thiêm vẫn còn là những bãi đất trống vừa được giải phóng mặt bằng hoặc những vùng đầm lầy đầy cây dại. Dân cư và những dự án tại khu vực này chủ yếu dọc đại lộ Mai Chí Thọ, đường Lương Định Của, Trần Não, Nguyễn Thị Định, khu vực Thảo Điền. (Ảnh tư liệu chụp năm 2014).

Khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm được chia làm 5 khu vực chính gồm khu vực "lõi trung tâm" chính; khu dân cư phía Bắc; khu dân cư dọc đại lộ Mai Chí Thọ; khu dân cư phía Đông và khu châu thổ phía Nam. TP HCM cũng giao công ty cổ phần Đại Quang Minh xây dựng 4 tuyến đường gồm Đại lộ vòng cung (tuyến R1 dài 3,4 km); đường ven hồ trung tâm (tuyến R2 dài 3 km); đường ven sông Sài Gòn (tuyến R3 dài 3 km); đường vùng châu thổ, đường châu thổ, đường ven sông - khu dân cư (tuyến R4 dài 2,5 km). Hiện tại khâu giải phóng mặt bằng của KĐTM Thủ Thiêm đã hoàn tất 99%, nhiều dự án như khu tái định cư Bình Khánh, khu đô thị Sala cùng nhiều chung cư hạng sang đã được đưa vào sử dụng.

"Xương sống" chính của KĐTM Thủ Thiêm là đại lộ Mai Chí Thọ bắt đầu từ hầm vượt sông Sài Gòn đến xa lộ Hà Nội. Đại lộ là trục kết nối quan trọng khu vực phía Đông của TP HCM (tỉnh Bình Dương, tỉnh Đồng Nai, quận 9, quận Thủ Đức, quận Bình Thạnh thông qua quốc lộ 1A và xa lộ Hà Nội) - cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây - vào trung tâm quận 1 (qua hầm vượt sông Sài Gòn) - khu vực phía Tây TP HCM (quận Bình Tân, huyện Bình Chánh và các tỉnh miền Tây bằng đại lộ Võ Văn Kiệt).

Với tầm quan trọng như vậy nên rất nhiều siêu dự án chung cư, biệt thự hạng sang nhanh chóng mọc lên tại KĐTM Thủ Thiêm khiến giá đất tăng chóng mặt trong thời gian ngắn. Thanh tra Chính phủ kết luận, các sở ban ngành của của thành phố đã đề xuất và được Thường trực Thành ủy, UBND thành phố phê duyệt chi phí đầu tư bình quân cho 1m2 đất thương mại – dịch vụ - nhà ở là 26 triệu đồng. Điều này giảm khoảng 50% so với đơn giá đã được các sở, ngành đề xuất.

Bốn tuyến đường được đặt ký hiệu R1 (đại lộ vòng cung), R2 (đường ven hồ trung tâm), R3 (đường ven sông Sài Gòn), R4 (đường vùng châu thổ) có tổng chiều dài 11,9 km bao gốm 10 cây cầu, tổng mức đầu tư 12.182 tỉ đồng.

Cũng theo Thanh tra Chính phủ, việc xây dựng bốn tuyến đường chính trong KĐTM Thủ Thiêm khi chưa làm rõ ý kiến của các sở, ngành liên quan là không đúng quy định. Một số khoản phê duyệt không đúng quy định với tổng giá trị hơn 1.500 tỉ đồng.

Theo sau các dự án chung cư, biệt thự siêu sang là rất nhiều các cơ sở giáo dục, nhà hàng mang đẳng cấp quốc tế liên tiếp xuất hiện tại KĐTM Thủ Thiêm. Thanh tra Chính phủ nhận định, báo cáo của UBND thành phố về đánh giá tổng quan cân đối vốn khi đầu tư KĐTM Thủ Thiêm và kết quả thanh tra cho thấy, tổng chi phí phải trả là hơn 83.335 tỉ đồng (gồm chi phí đầu tư và lãi tiền tạm ứng từ ngân sách). Tổng thu dự kiến đến nay là trên 74.601 tỉ đồng, mất cân đối vốn khoảng 8.734 tỉ đồng

Ngoài vị trí "vàng" tiếp giáp đại lộ Mai Chí Thọ, các khu đất giáp sông Sài Gòn luôn là nơi được các nhà đầu tư lựa chọn. Tại bờ sông Sài Gòn phía Thủ Thiêm có nhiều khu nhà hàng sang trọng phục vụ cầu tàu cho khách có du thuyền. Phía sau nhà hàng này là khu tái định cư Bình Khánh có diện tích quy hoạch hơn 38 ha với 6.220 căn hộ.

Các khu tái định cư cho người dân bị ảnh hưởng trong việc di dời, giải tỏa để phục vụ dự án KĐTM Thủ Thiêm gồm Bình Khánh 38,4 ha (6.220 căn hộ), Bình Khánh 30, 2 ha (4.216 căn hộ) và An Phú - An Khánh 17,3 ha (1.844 căn hộ). Tuy nhiên hiện nay khu tái định cư Bình Khánh 38,4 ha dù nằm ở vị trí đắt địa bên cạnh đại lộ Mai Chí Thọ lại rất vắng người ở dù hạ tầng đã gần như hoàn thiện. TP HCM đề xuất chuyển đổi 1.330 căn hộ do liên danh đầu tư Công ty CP địa ốc Sài Gòn Thương Tín - Công ty TNHH xây dựng thương mại Thuận Việt - Công ty CP sản xuất thương mại Thành Thành Công thực hiện sang nhà ở thương mại.

Nổi bật tại KĐTM Thủ Thiêm còn có khu đô thị Sala của công ty Đại Quang Minh. Với hình thức hợp đồng BT, sau khi đầu tư xây dựng 4 tuyến đường R1-R2-R3-R4, Đại Quang Minh được TP HCM giao 79 ha đất trong khu đô thị mới Thủ Thiêm (thuộc phường Thủ Thiêm và phường An Lợi Đông) để đầu tư bất động sản. Sau đó, với hợp đồng BT xây dựng cầu Thủ Thiêm 2, công ty này tiếp được giao 26 ha đất để làm dự án.

Hiện tại, UBND TP HCM đã chỉ định hai nhà đầu tư xây dựng các dự án theo hình thức BT trong KĐTM Thủ Thiêm gồm Công ty cổ phần đầu tư địa ốc Đại Quang Minh (dự án 4 tuyến đường R1-R2-R3-R4, cầu Thủ Thiêm 2) và Công ty cổ phần phát triển hạ tầng kỹ thuật TP HCM (CII) làm chủ đầu tư dự án xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu dân cư phía Bắc, hoàn thiện đường trục Bắc – Nam đoạn từ chân Cầu Thủ Thiêm 1 đến đại lộ Mai Chí Thọ.

Ngoài các dự án trên, nhiều dự án chung cư với quy mô hàng nghìn căn hộ được triển khai rầm rộ. Vừa qua, UBND quận 2 vừa ra quyết định phạt 40 triệu đồng, đình chỉ thi công 60 ngày đối với dự án Laimain City của Công ty cổ phần Phát triển và Kinh doanh nhà (HDTC) làm chủ đầu tư với sai phạm tổ chức thi công công trình không có giấy phép mà theo quy định phải có giấy phép xây dựng đối với công trình có yêu cầu phải lập báo cáo kinh tế - kĩ thuật đầu tư xây dựng hoặc lập dự án đầu tư xây dựng tại khu vực chung cư CC04.

Bên cạnh các dự án đã hoàn thành hoặc đang thi công dọc trục đại lộ Mai Chí Thọ, một số dự án khác đang trong tình trạng ngưng thi công như như công trình Trung tâm triển lãm TP HCM có vốn đầu tư 800 tỉ đồng nhưng sau 5 năm vẫn chưa hoàn thành, một số tuyến đường đã bàn giao mặt bằng như chưa thể thi công tiếp...

Tại nhiều khu vực của KĐTM Thủ Thiêm, không khó bắt gặp cảnh thi công tấp nập. Tổng thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo UBND TP HCM thu hồi, hoàn trả ngay khoản tiền đã tạm ứng từ ngân sách Nhà nước không đúng quy định đã đầu tư cho KĐTM Thủ Thiêm đến 30/9/2018 là hơn 26.315 tỉ đồng. Trao đổi với báo chí sáng 27/6 sau khi có kết luận của Thanh tra Chính phủ, Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong cho biết sẽ báo cáo kết quả kết luận thanh tra với Thường trực Thành ủy, sau đó gấp rút tổ chức họp báo về những sai phạm ở KĐTM Thủ Thiêm.

Một số người dân Thủ Thiêm vẫn đang cố gắng bám trụ lại với mảnh đất này, sinh sống trong những căn nhà chắp vá xuống cấp, thiếu thốn các nhu cầu thiết yếu. Việc kết luận của Thanh tra Chính phủ không nhắc đến khiếu nại của người dân Thủ Thiêm, họ cho biết rất buồn và mong muốn sắp tới TP HCM sẽ có những động thái tích cực.