'Cần tôn trọng những câu hỏi ngớ ngẩn của học sinh'

Để phát triển năng lực sáng tạo của học sinh, rất cần sự đầu tư, quan tâm và tinh thần trách nhiệm của giáo viên trong từng bài học.

Tại hội thảo “Phát triển năng lực sáng tạo của học sinh trong một số môn học” ngày 12/11, thầy Sáu cho rằng mục tiêu của ngành giáo dục là đào tạo ra những lớp học sinh có khả năng sáng tạo chứ không phải là những người có nhiều kiến thức lý thuyết giáo điều. Tuy nhiên, điều này hiện mới chỉ được áp dụng trong các giờ thi giáo viên dạy giỏi còn ngày thường thì ngược lại.

“Hiện, học sinh rất ít được khuyến khích đặt câu hỏi. Có rất nhiều nội dung của bài học giúp học sinh phát huy tư duy sáng tạo nếu giáo viên biết cách khai thác, giúp các em tìm ra được các vấn đề, đặc biệt khi giáo viên khuyến khích học sinh đặt câu hỏi. Tất nhiên giáo viên và bạn bè phải tôn trọng câu hỏi của học sinh, dù đó là câu hỏi có vẻ ngớ ngẩn”.

Theo thầy Sáu, giáo viên nên gợi ý để học sinh đặt câu hỏi khi học sinh gặp khó khăn để tìm câu hỏi. Bởi khi đặt câu hỏi là học sinh đang tư duy và khám phá.

Ông Lê Kim Long, Hiệu trưởng Trường ĐH Giáo dục (ĐHQG Hà Nội) chia sẻ: "Nội dung môn Lịch sử cũng đang có nhiều vấn đề. Có những sự kiện chúng ta thấy nội dung trong sách viết vậy nhưng thực tiễn không phải thế. Khi dạy lịch sử, các thầy cô cũng đang phải dạy theo một tiêu chí xây dựng đất nước thì ít, mà đấu tranh giữ nước thì nhiều. Và một tiêu chí chung trong tất cả là đều có một kết luận: “ta thắng, địch thua”. Như vậy, việc tôn trọng ý kiến, bộc lộ quan điểm của học trò thường không được để ý. Ví dụ các em học sinh có nêu ra một ý kiến mới khác với chủ kiến thì giáo viên bỏ qua và gọi người khác”.

Theo ông Long, có thể chia nhỏ lớp ra và để học sinh trao đổi ý kiến, phân tích rõ hơn thì lúc đó mới bộc lộ suy nghĩ mạch lạc.

“Tuy nhiên, như vậy thì chúng ta phải chấp nhận một việc khó kiểm soát là quan điểm đa chiều về lịch sử”.

Ông Lê Kim Long, Hiệu trưởng Trường ĐH Giáo dục (ĐHQGHN) chia sẻ tại hội thảo “Phát triển năng lực sáng tạo của học sinh trong một số môn học” ngày 12/11. (Ảnh: Thanh Hùng)

Ông Long cho rằng, học sinh không phải là đối tượng sợ đổi mới phương pháp dạy học bởi thầy cô thay đổi cách dạy như thế nào thì trò sẽ học như thế. Do đó, nếu vì học sinh, các thầy cô cần có những chuyển biến căn bản và tinh thần trách nhiệm.

TS Trần Thị Bích Liễu, đại diện nhóm nghiên cứu và thử nghiệm đề tài “Phát triển năng lực sáng tạo của học sinh phổ thông qua một số môn học cụ thể” cho rằng, dạy học phát triển năng lực sáng tạo hoàn toàn khác việc dạy học sáng tạo.

“Dạy học sáng tạo là dùng các phương pháp tiếp cận giàu tưởng tưởng, tích cực để làm cho quá trình học tập trở nên thú vị và có hiệu quả nhưng có thể không giúp người học phát triển năng lực sáng tạo. Điều chúng ta hướng đến là phát triển năng lực và hành vi sáng tạo cho người học, giúp hiểu sâu kiến thức, từ đó vận dụng để tạo sản phẩm sáng tạo”.

Bà Liễu cho rằng, việc phát triển năng lực sáng tạo cũng có những đặc trưng riêng trong từng môn học.

“Có thể là các câu hỏi mới cho một bài toán; yêu cầu học sinh đưa ra một bài toán tương tự; giải quyết bài toán bằng nhiều phương án hay ứng dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc sống một cách sáng tạo. Hay như môn Lịch sử thì sử dụng các cách tiếp cận mới để phân tích, giải thích và đánh giá các sự kiện lịch sử, yêu cầu tạo mối liên hệ giữa quá khứ, hiện tại và tương lai”, bà Liễu nói.

Bà Liễu đánh giá, qua thực tế thấy rằng giáo viên có sự hiểu biết về một số phương pháp và công cụ sáng tạo song việc sử dụng trong dạy học còn hạn chế và không nhằm vào mục đích phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh. Cùng đó là những hạn chế về điều kiện, thời gian như mâu thuẫn giữa nội dung chương trình, chuẩn kiến thức cần đạt với thời lượng giờ học.

Cô Dương Phương Thảo (Trường THCS Mạc Đĩnh Chi, Hà Nội) nêu thực tế: “Trong thời lượng 45 phút của một tiết học, hầu như giáo viên và học sinh chỉ tập trung giải quyết được vấn đề về kiến thức cần đạt theo chuẩn kiến thức kỹ năng của bài học, môn học. Còn năng lực sáng tạo cho học sinh dù được phát triển vẫn còn khá hạn chế do không đủ thời gian cho các em suy nghĩ thấu đáo các ý tưởng của mình. Vì vậy, hoạt động bổ trợ sau giờ học là rất quan trọng. Với học sinh trung bình, yếu kém thì để các em phát huy năng lực sáng tạo còn cần thời gian và sự hướng dẫn tỉ mỉ của giáo viên song điều đó chỉ có thể làm được sau và ngoài giờ học.”

Do đó, muốn dành thời gian để học sinh được sáng tạo nhiều, giáo viên phải chọn lọc kiến thức, ngược lại để đảm bảo kiến thức, nhiều hoạt động sáng tạo phải để về nhà.

Cô Thảo cho rằng, để có thể phát triển năng lực sáng tạo học sinh, ngoài việc giáo viên cần tâm huyết với từng bài học để xây dựng những giáo án có nhiều hoạt động sáng tạo thì những người quản lý cần có tư duy đổi mới, mạnh dạn và dám thử nghiệm những cái mới.