Con đường sụp đổ của ông hoàng ngành thép Sanjeev Gupta

Trong thời hoàng kim, ông Sanjeev Gupta được tán tụng là "vị cứu tinh của thép". Vị doanh nhân người Anh gốc Ấn Độ này tự nhận mình là một kẻ ngoài cuộc với sứ mệnh giải cứu các cộng đồng công nghiệp đang chết dần, từ miền nam xứ Wales đến miền nam Australia.

Ông Gupta xây dựng đế chế thép và hàng hóa GFG Alliance trải dài 4 châu lục với 30.000 nhân viên và tạo ra doanh thu hơn 20 tỷ USD. Từ trụ sở ở Dubai, vị doanh nhân 49 tuổi này có vẻ đã thành công trong lĩnh vực mà rất nhiều người khác thất bại.

Nhưng tháng 5/2021, đế chế GFG Alliance đang đứng trên bờ vực sụp đổ. GFG Alliance là một tập hợp các doanh nghiệp bao gồm Liberty Steel, nhà sản xuất thép lớn thứ ba của Anh, theo Nikkei Asia.

Văn phòng Điều tra gian lận nghiêm trọng (SFO) của Anh đã mở cuộc điều tra vào GFG Alliance dựa trên nghi vấn giao dịch gian lận và rửa tiền. "Vị cứu tinh" Gupta giờ đây có vẻ giống như nhân vật trong truyện "Người thổi sáo thành Hamelin", kẻ lừa đảo đã qua mặt nhà đầu tư, chính phủ và người lao động.

Ông Gupta khẳng định không làm gì sai. Ông chỉ là nạn nhân của tai ương, đặc biệt là đại dịch. COVID-19 đã khiến nhu cầu thép rớt thảm và khiến nhà tài trợ chính của ông là Greensill Capital sụp đổ. Với thiện chí từ các chủ nợ và chính phủ, ông Gupta tin mình có thể thực hiện thêm một cuộc giải cứu nữa, lần này là vực dậy đế chế của chính ông.

Tầm nhìn cho "thép sạch" của ông Gupta bao gồm việc nấu chảy thép phế liệu trong lò điện hồ quang thay vì sử dụng phương pháp truyền thống là nấu chảy quặng sắt với cacbon trong lò cao.

Trái ngược với sự sẵn lòng khi nói về tầm nhìn, ông Gupta không thoải mái với những câu hỏi về mạng lưới các công ty trong GFG và vì sao ông lại thành lập ngân hàng bán lẻ Wyelands ở Anh.

Còn có những kẽ hở khác trong câu chuyện về ông Gupta. 

Gupta không phải là một người tay trắng lập nên cơ đồ mà được sinh ra trong một gia tộc doanh nhân Ấn Độ. Ông nội ông Gupta sở hữu các nhà máy thép và cha ông, PK, xây dựng doanh nghiệp sản xuất xe đạp Victor.

Trong 6 năm qua, lối sống của ông Gupta trở nên xa hoa hơn bao giờ hết. Ông ở hữu một điền trang rộng lớn ở vùng nông thôn xứ Wales, một dinh thự ở Sydney, khu đất 461 km² ở Scottish Highlands. Ngay cả khi nền tảng tài chính của đế chế GFG vỡ vụn năm ngoái, ông vẫn mua một biệt thự 6 tầng ở London với giá 60 triệu USD dưới tên vợ. 

Không rõ ông Gupta làm cách nào để trang trải cho những bất động sản đắt giá trên. Công việc kinh doanh thép của ông chắc chắn có mối quan hệ thân thiết với Greensill, công ty fintech được đầu tư bởi SoftBank và General Atlantic.

Cả SoftBank lẫn General Atlantic đều không ủng hộ ngành công nghiệp nặng. Hai công ty đầu tư này chú ý đến Greenstill vì mô hình từng được coi là vô cùng an toàn: cung cấp tài trợ ngắn hạn cho các doanh nghiệp và chính phủ đáng tin cậy, sau đó đóng gói các khoản nợ thành trái phiếu ngắn hạn. Những trái phiếu này được bán cho nhà đầu tư thông qua các quỹ chuyên dụng do Credit Suisse quản lý.

Greensill Capital đã sụp đổ. Công ty mẹ ở Australia đang trong quá trình thanh lý tài sản, Credit Suisse đang vật lộn để thu hồi các khoản nợ, bao gồm cả từ ông Gupta.

Chính phủ Anh và Australia đang chịu áp lực bơm tiền giải cứu nhưng không muốn đổ hàng triệu USD vào hoạt động kinh doanh kém minh bạch mà ông Gupta có thể là người hưởng lợi lớn nhất.

Theo Nikkei Asia, những bài học lớn nhất từ cú "chìm xuồng" của ông Gupta bao gồm:

Thứ nhất, ông Gupta hứa hẹn sản xuất nhiều thép hơn khả năng thực tế. Ông dựa dẫm nhiều vào trợ cấp từ chính quyền địa phương lo lắng về việc làm như Scotland, Wales, và South Australia. Và ông thanh toán chậm trễ.

Công ty Tata Steel của Ấn Độ mới đây đã khởi kiện ba công ty của ông Gupta lên tòa án tối cao Anh. Ba công ty này trễ hạn thanh toán 12,5 triệu bảng Anh cho thượng vụ mua lại các hoạt động sản xuất thép đặc biệt của Tata Steel.

Thứ hai, ông Gupta và Greensill có mối quan hệ thân thiết bất thường. Các nhà quản lý hiện thời của Greensill Capital đã không thể xác minh các hóa đơn làm đảm bảo cho các khoản vay hàng trăm triệu USD cấp cho công ty kinh doanh hàng hóa Liberty của ông Gupta.

Kết cục họ phát hiện rằng một số hóa đơn là dựa trên "khoản phải thu tiềm năng", có nghĩa là chỉ dựa trên dự doán của doanh nghiệp.

Thứ ba, tuy có vẻ ngoài độc lập, nhân viên của GFG Alliance thường xuyên phối hợp kiểm toán và ký các tài liệu cho vay cho lẫn nhau. Các cổ đông và ban giám đốc cũng liên kết với nhau thông qua việc tuyển dụng nhân sự, theo Financial Times.