Doanh nghiệp thép lãi khủng, rủng rỉnh tiền mặt

Tập đoàn Hòa Phát (Mã: HPG) tiếp tục giữ vững vị trí "anh cả" về quy mô khi báo cáo lãi sau thuế 4.661 tỷ đồng, tăng 142% so với cùng kỳ năm trước và cũng là kỷ lục trong lịch sử của doanh nghiệp này. Lũy kế cả năm 2020, Hòa Phát ghi nhận lãi ròng cao kỷ lục 13.506 tỷ đồng, tăng 78% và vượt xa mục tiêu đề ra.

Kết quả trên đạt được là nhờ Hòa Phát đưa thêm các lò cao tại Khu Liên hợp Dung Quất vào hoạt động, qua đó gia tăng sản lượng. Giá thép xây dựng và thép cuộn cán nóng (HRC) liên tục tăng cao trong các tháng cuối năm cũng là một nhân tố thuận lợi. Hòa Phát đã nâng giá thép xây dựng10 lần trong hai tháng cuối năm 2020, với mức tăng tổng cộng là 25 - 28%.

Trong bối cảnh Trung Quốc và Australia căng thẳng thương mại dẫn tới việc than của Australia bị dư thừa nguồn cung, Hòa Phát đã tận dụng cơ hội để nhập than giá rẻ, từ đó giảm chi phí đầu vào.

Ông lớn ngành tôn mạ - Tập đoàn Hoa Sen (Mã: HSG) – cũng ghi nhận lợi nhuận kỷ lục 572 tỷ đồng, tăng trưởng 216%.

Theo Chứng khoán SSI, tăng trưởng của Hoa Sen quý vừa qua đạt được là nhờ hai nguyên nhân. Thứ nhất, sản lượng tiêu thụ tăng khoảng 30%, chủ yếu do xuất khẩu tăng 63%. Thứ hai, tỷ suất lợi nhuận tăng do Hoa Sen tích lũy được nguyên liệu HRC giá rẻ trong khi giá HRC trên thị trường ước tính tăng 35% trong quý gần đây lên khoảng 700 USD/tấn vào cuối năm 2020.

Quán quân tăng trưởng lợi nhuận quý vừa qua là Thép Nam Kim (Mã: NKG) khi lãi sau thuế đạt 154 tỷ đồng, gấp hơn 20 lần cùng kỳ.

Trong năm 2020, Nam Kim đã tiêu thụ 565.000 tấn tôn mạ, tương đương thị phần 14,37%, đứng sau Hoa Sen và Tôn Đông Á. Ở thị trường ống thép, Nam Kim bán ra 141.000 tấn, đứng thứ 6 với thị phần 5,42%.

Nhiều doanh nghiệp chuyển biến từ thua lỗ trong quý IV/2019 thành lãi trong quý cuối năm 2020 như Đầu tư Thương mại SMC (Mã: SMC), Thép Pomina (Mã: POM), Thép Việt Ý (Mã: VIS), Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNSteel – Mã: TVN).

Lãnh đạo Pomina cho biết trong tháng 11/2020 công ty đưa vào vận hành một lò cao kết hợp lò điện với công suất 1 triệu tấn thép/năm, giúp nâng sản lượng và giảm giá thành.

Biên lợi nhuận: Hòa Phát vượt xa đối thủ

Trong quý IV/2020, Hòa Phát ghi nhận biên lãi ròng lên tới 18,1%, cao hơn tất cả doanh nghiệp lớn cùng ngành, đồng thời tăng đáng kể so với mức 10,7% trong quý IV/2019 và 15,3% trong quý III/2020. 

Theo Chứng khoán SSI, sự cải thiện này đến từ ba nguyên nhân. Thứ nhất, gia tăng công suất hoạt động ở tất cả các lò cao giúp giảm chi phí cố định trên mỗi sản phẩm. Thứ hai,  gia tăng sản lượng HRC là phân khúc có tỷ suất lợi nhuận cao hơn thép xây dựng, phôi thép. Và thứ ba, giá thép tăng.

Hòa Phát sở hữu chuỗi sản xuất khép kín theo ngành dọc, từ khâu tuyển quặng để luyện ra gang cho tới công đoạn cán phôi ra HRC, thép thanh, thép cuộn, tôn mạ, ống thép, ….

Trong khi đó, các doanh nghiệp khác như Hoa Sen, Nam Kim, Việt Đức … phải phụ thuộc nguồn cung HRC để cán ra sản phẩm cuối cùng. Theo Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), HRC chiếm tới 70% giá vốn sản xuất tôn mạ nên có tác động rất lớn tới biên lợi nhuận của doanh nghiệp.

Một số doanh nghiệp như VNSteel, Pomina, Việt Ý, … có cơ sở luyện thép nhưng công suất tương đối nhỏ, không đạt được tính lợi thế theo quy mô (economy of scale) nên chi phí cố định trên mỗi sản phẩm cao.

Biên lợi nhuận của Hoa Sen quý vừa qua đạt 6,29%, tăng đáng kể so với mức 3,95% cùng kỳ năm trước. Một phần nguyên nhân là công ty tiết kiệm chi phí sau đợt tái cấu trúc hệ thống phân phối. Ngoài ra, công ty giảm 66 tỷ đồng lãi vay nhờ cả nợ vay và lãi suất đều đi xuống.

Tích lũy tiền mặt cho các dự định mới

Nhiều doanh nghiệp thép trên sàn chứng khoán Việt Nam ghi nhận lượng tiền mặt và tiền gửi cuối năm 2020 tăng vọt so với đầu năm. Một nguyên nhân là hoạt động làm ăn thuận lợi đã mang lại dòng tiền dương cho doanh nghiệp.

Chẳng hạn, Hòa Phát có hơn 21.800 tỷ đồng, gấp 3,7 lần một năm trước; Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNSteel) có 2.160 tỷ đồng, tăng 73%; Thương mại SMC có 1.741 tỷ đồng, gấp đôi đầu năm, … Hoa Sen có xấp xỉ 500 tỷ đồng, không thay đổi nhiều.

Mới đây, Hoa Sen dự kiến mua lại 22 triệu cổ phiếu HSG làm cổ phiếu quỹ, tương đương 5% tổng số cổ phiếu đang lưu hành. Tính theo thị giá hiện tại khoảng 24.000 đồng/cp, Hoa Sen sẽ cần chi khoảng 528 tỷ đồng để hoàn tất mua vào, thời hạn mua lại chưa được ấn định.

Trong năm 2021, Hoa Sen dự kiến mở 150 cửa hàng Hoa Sen Home, khoảng 100 trong số này sẽ được nâng cấp từ các cửa hàng hiện tại của công ty. Theo Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), chi phí nâng cấp sẽ không quá lớn, khoảng 300 - 500 triệu đồng cho mỗi cửa hàng, bao gồm cả xây dựng và trang trí.

Lượng tiền mặt và tiền gửi của Hòa Phát cao đột biến do tập đoàn của tỷ phú Trần Đình Long đã cơ bản hoàn thành quá trình đầu tư giai đoạn 1 Khu Liên hợp tại Dung Quất, không cần liên tục rót thêm vốn lớn như các năm trước. Trong năm 2021, Hòa Phát còn dự định trả cổ tức tiền mặt tỷ lệ 5%.

Theo Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), Nam Kim được kỳ vọng sẽ vận hành tối đa công suất các nhà máy trong 4 tháng đầu 2021 nhờ lượng đơn hàng xuất khẩu lớn sang Châu Âu.

Do lượng đơn đặt hàng tăng mạnh, công ty cần thêm không gian cho hàng tồn kho. Nam Kim dự kiến sẽ đầu tư khoảng 250 tỷ đồng để xây dựng một nhà kho rộng khoảng 4 ha, gần các nhà máy chính của công ty tại Bình Dương.

Triển vọng 2021 khả quan

Trong báo cáo phân tích mới đây, Công ty Chứng khoán Ngân hàng BIDV (BSC) duy trì khuyến nghị khả quan đối với cổ phiếu ngành thép trong năm 2021 nhờ sự hồi phục mạnh mẽ của nhu cầu.

Bloomberg Intelligence dự báo nhu cầu thép thế giới tăng trưởng 5% so với năm 2020, trong đó Trung Quốc tăng 3%, các khu vực khác tăng 11%. Nhu cầu thép tại Mỹ, EU, Ấn Độ… được cho là sẽ tăng mạnh hơn ở Trung Quốc nhờ áp lực đẩy mạnh đầu tư xây dựng và sản xuất kinh doanh để bù đắp cho sự sụt giảm của 2020.

Ngành thép Việt Nam nhiều khả năng sẽ bước vào chu kỳ tăng trưởng mới từ năm 2021 sau gần ba năm khó khăn với động lực đến từ đầu tư, xây dựng và công nghiệp hỗ trợ, chế biến chế tạo.

Giá nguyên liệu thô đối mặt với nhiều yếu tố bất ngờ như dịch bệnh và căng thẳng giữa Trung Quốc và Australia. Chứng khoán BSC dự báo giá quặng sẽ giữ ở mức cao trong quý I/2021 trước khi giảm dần về quanh 100 USD/tấn vào cuối năm; ngược lại giá than nhiều khả năng sẽ hồi phục nhẹ.

Áp lực giảm đối với giá bán các sản phẩm thép đầu ra thấp do nhu cầu hồi phục tốt và diễn biến giá nguyên liệu dự báo sẽ bù trừ lẫn nhau.

Kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp ngành thép được dự báo sẽ duy trì sự tích cực trong quý IV/2020 sang năm 2021, đặc biệt là với nhóm doanh nghiệp đầu ngành, thị phần lớn như HPG. 

Các doanh nghiệp tôn mạ như Hoa Sen, Nam Kim cũng sẽ được hưởng lợi khi giá HRC được dự báo vẫn duy trì ở mức cao đến hết quý I/2021 và sự điều chỉnh sẽ không quá đột ngột do giá tăng phần nhiều trên cở sở quặng đầu vào cao.

Tuy nhiên cần cẩn trọng khi nhu cầu tại Trung Quốc có thể suy yếu dần trong nửa sau năm 2021 khi tín dụng cho bất động sản bị kiểm soát, ảnh hưởng tiêu cực đến nhu cầu và giá thép toàn cầu.

Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) khuyến nghị nhà đầu tư nên thận trọng đối với các cổ phiếu ngành tôn mạ và ống thép trong năm 2021. Mặc dù tăng trưởng ngành trong dài hạn vẫn được hỗ trợ bởi các yếu tố vĩ mô, khả năng sinh lời của nhóm nhà sản xuất hạ nguồn này nhiều khả năng sẽ chịu sức ép.

Cơ hội đầu tư vào cổ phiếu vẫn có trong những quý mà kết quả kinh doanh hưởng lợi do tăng sản lượng bán hàng hoặc diễn biến giá nguyên liệu thuận lợi. Tuy nhiên, trong dài hạn, các nhà đầu tư vẫn cần theo dõi diễn biến về cạnh tranh ngành để có quyết định phù hợp.

Đối với mảng thép xây dựng, VDSC vẫn giữ nguyên nhận định rằng thị phần của các công ty sử dụng lò cao như Hòa Phát, Formosa sẽ liên tục cải thiện do có lợi thế về quy mô và biên lợi nhuận ít phụ thuộc vào diễn biến giá nguyên liệu (so với các doanh nghiệp sử dụng lò điện).

Đặc biệt trong điều kiện thị trường như hiện nay, nhu cầu thép không tăng trưởng mạnh, cạnh tranh gay gắt hơn, lợi thế của các nhà sản xuất như Hòa Phát sẽ càng được phát huy. Các nhà sản xuất đầu ngành sẽ có lợi thế để tăng lợi nhuận ngay cả khi thị trường chung không thuận lợi nhờ giành thị phần của các đối thủ yếu hơn.