Động lực để kinh tế Việt Nam hoàn thành mục tiêu tăng trưởng GDP 6,5% năm 2021

Năm 2020, các trụ cột tăng trưởng kinh tế của Việt Nam phải kể đến lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp chế biến chế tạo, xây dựng, dịch vụ bán buôn bán lẻ, dịch vụ gắn với kinh tế số - tài chính ngân hàng, thương mại điện tử. Trên nền tảng 2020, đà tăng trưởng đó còn tiếp tục kéo dài trong năm 2021 hay không?

Tại Diễn đàn Kịch bản Kinh tế Việt Nam 2021 do Tạp chí Kinh tế Việt Nam - VnEconomy - Vietnam Economic Times phối hợp với Viện Chiến lược Phát triển (Bộ Kế hoạch & Đầu tư) chủ trì tổ chức chiều 11/1, các diễn giả đã thảo luận, phân tích về những động lực kinh tế giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2021.

Xuất khẩu là một trong những động lực tăng trưởng của Việt Nam năm 2021

Ông Nguyễn Xuân Thành, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, chỉ rõ, bối cảnh thế giới 2021 vẫn tiềm ẩn rất nhiều bất trắc từ Covid-19 (chưa thể được kiểm soát cho dù có vắc xin) và các căng thẳng thương mại quốc tế song phương.

Động lực tăng trưởng cho nền kinh tế Việt Nam thời gian tới sẽ đến từ phục hồi sức mua thị trường nội địa, đầu tư tư nhân và xuất khẩu sang EU và ASEAN. Ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì mặt bằng lãi suất thấp, tiếp tục đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng và chủ động đàm phán với các đối tác thương mại lớn cần phải là ưu tiên chính sách trong năm nay để hỗ trợ cho tăng trưởng trong bối cảnh chúng ta vẫn phải kiểm soát chặt chẽ hoạt động đi lại quốc tế.

"Như vậy, chúng ta thấy rằng, để phát triển kinh tế trong năm 2021, sức bật quan trọng và hàng đầu là từ nội lực. Điều đó đã được chứng minh trong suốt năm 2020 vừa qua khi mà trong mối tương quan với sự thay đổi của thế giới và sự tác động kéo dài của đại dịch Covid-19, nền kinh tế nước ta vẫn tăng trưởng dương khi đạt mức 2,4% và Việt Nam là một trong 4 nền kinh tế trên thế giới có được sự tăng trưởng về GDP bình quân đầu người (Việt Nam, Đài Loan - Trung Quốc, Ai Cập và Trung Quốc)", ông Thành nói.

Chuyên gia kinh tế của Ngân hàng Thế giới tại Mỹ, ông Đặng Hoàng Hải Anh cho rằng động lực tăng trưởng của Việt Nam trong năm 2021 là xuất khẩu. 

Mặc dù dịch Covid-19 ảnh hưởng nặng nề tới xuất khẩu nói chung nhưng do Việt Nam có thị trường xuất khẩu đa dạng nên thay vì sụt giảm tại các thị trường EU, ASEAN thì Việt Nam đã tăng trưởng xuất khẩu sang thị trường Mỹ và Trung Quốc nên đã bù đắp suy giảm.

Tại diễn đàn, ông Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng Cục trưởng Tổng cục Thống kê khẳng định, yếu tố quan trọng là sự nỗ lực bền bỉ của các doanh nghiệp Việt và chính sách đầu tư công của Chính phủ cùng với những giải pháp của Chính phủ ứng phó với dịch Covid-19 đã tác động tích cực tới sự phát triển của nền kinh tế.

Theo ông Lâm, vai trò của đầu tư công vô cùng quan trọng bởi đó chính là trụ cột của nền kinh tế, đầu tư công kích thích nền kinh tế trong ngắn hạn và cả dài hạn. Theo Tổng cục Thống kê, 1 đồng đầu tư công có tác động và lan tỏa đến 4,2 đồng đầu tư tư nhân. Nếu cứ tăng giải ngân 1% đầu tư công thì GDP tăng thêm 0,06%. Trong năm 2020 vừa qua, tiến độ giải ngân đầu tư công nhanh đã tác động rất tốt đến sự phát triển của nền kinh tế.

Một ví dụ cụ thể hơn là nếu giao thông phát triển sẽ giảm chi phí logistics cho nền kinh tế, giảm thời gian luân chuyển hàng hóa, từ đó tạo sức cạnh tranh cho hàng hóa Việt Nam.

"Cứu nền kinh tế bằng những liều thuốc bất thường sẽ tạo ra hệ lụy dài hạn"

Về vấn đề này, PGS.TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo, Viện trưởng Viện Công nghệ Tài chính, Đại học Kinh tế TP HCM bày tỏ sự tự tin rằng năm 2021 là một năm rất lạc quan với nền kinh tế Việt Nam. Ông cũng đề cập đến nguy cơ về bất ổn kinh tế vĩ mô.

"Vấn đề tâm lý và nỗ lực để khôi phục lại sản xuất và chi tiêu bù đắp cho những mất mát trong 2020 sẽ tạo ra gia tăng tổng cầu rất mạnh trong 2021. Đây cũng là một trong những vấn đề lo ngại. Tổng cầu tăng mạnh được hỗ trợ bởi một dòng vốn giá rẻ đang trực chờ sẵn ở các kênh truyền dẫn chính sách rất dễ tạo ra các bất ổn về kinh tế vĩ mô.

Covid-19 tàn phá sức khỏe con người như thế nào thì cũng tàn phá sức khỏe nền kinh tế tương tự như vậy. Cứu nền kinh tế bằng những liều thuốc bất thường sẽ tạo ra những hệ lụy dài hạn. Thủ tướng từng nói trong điều kiện bất thường cần phải có những giải pháp bất thường. Tôi cho rằng đó cũng là những điều chúng ta cần lưu tâm trong năm 2021", ông Nguyễn Khắc Quốc Bảo nói.

"Thách thức lớn để chuyển đổi số đóng góp vào tăng trưởng kinh tế Việt Nam"

Về chuyển đổi số, ông Nguyễn Khắc Quốc Bảo dẫn số liệu từ báo cáo gần đây của Ngân hàng Thế giới cho biết có tới 60% doanh nghiệp tồn tại được trong đợt Covid-19 nhờ chuyển đổi mô hình kinh doanh. Đó là áp dụng kinh tế số, nền tảng kinh tế chia sẻ và dữ liệu đám đông, dữ liệu đám mây để giải quyết bài toán kinh doanh khi lệnh giãn cách xã hội không cho phép các giao dịch trực tiếp.

"Tôi cũng đã dự các diễn đàn với các doanh nghiệp trong đợt Covid-19 vừa qua, chứng kiến nhiều câu chuyện thực tế cho thấy sự linh hoạt của doanh nghiệp như trong 10-15 ngày, có thể cho ra đời dịch vụ giao hàng tại nhà thay cho các cửa hàng trực tiếp.

Đại dịch Covid-19 như một cuộc đào thải, những doanh nghiệp không chuyển đổi, thích nghi được sẽ bị đào thải, doanh nghiệp cải tiến được, có lợi thế mạnh, sẽ chuyển đổi sang mô hình kinh doanh mới. Và đó sẽ là những thế hệ doanh nhân mới, cũng là động lực đóng góp vào tăng trưởng kinh tế trong tương lai", ông Bảo nhận định.

Tuy nhiên, Viện trưởng Viện Công nghệ Tài chính, Đại học Kinh tế TP HCM băn khoăn về vấn đề làm sao để hệ sinh thái số đó đóng góp vào tăng trưởng kinh tế Việt Nam.

"Làn sóng cách mạng công nghiệp 4.0 tự thân nó thúc đẩy quá trình chuyển đổi số. Covid-19 có thể là một nhân tố xúc tác để quá trình đó diễn ra nhanh hơn, nhưng để cho quá trình chuyển đổi số đó đóng góp vào tăng trưởng kinh tế Việt Nam, theo tôi là một thách thức rất lớn", ông khẳng định.

Ông chia sẻ thêm: "Chúng ta đang bàn thảo rất nhiều về câu chuyện làm sao quản lý được thu nhập và thu thuế được tập đoàn công nghệ đó, làm sao để cân bằng cuộc chơi của nền kinh tế chia sẻ, nền kinh tế số và các nền tảng truyền thống.

Chúng ta cũng cần lo ngại đến những vấn đề trong tương lai. Ví dụ hiện nay, 100.000 VNĐ được chuyển thành 100.000 tiền điện tử trong các ví điện tử để sử dụng dịch vụ. Nhưng nếu như các hãng này thay đổi tỷ lệ và Ngân hàng Nhà nước cho phép. Ví dụ sẽ từ 100.000 thành 120-180.000 tiền điện tử. 

Có phải rằng chúng ta phức tạp hóa vấn đề lên, bên cạnh tỷ giá hối đoái giữa tiền đồng và USD, giữa giá vàng, chúng ta có thêm có thêm tỷ giá tiền đồng và tiền kỹ thuật số. Vì thế, bên cạnh những sự lạc quan về kinh tế số, tôi cho rằng chúng ta còn phải đối mặt với những thách thức rất to lớn.

Ngoài ra, khi những hệ sinh thái số này họ mở rộng hoạt động, không chỉ vận tải, mà còn có đầu tư, thăm khám, chữa bệnh, du lịch, nghỉ dưỡng và một hệ thống khép kín sử dụng đồng tiền của họ. 

Trong lòng nền kinh tế truyền thống sẽ tồn tại những nền kinh tế số, đôi khi độ lớn của nó còn lớn hơn nền kinh tế truyền thống. Khi đó để quản lý Nhà nước, để ổn định nền tảng đó để không xâm hại lợi ích kinh tế quốc gia sẽ cũng là một trong những vấn đề quan trọng".

Một yếu tố nữa mà PGS.TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo coi là động lực quan trọng trong năm 2021, đó là thành công của Đại hội 13 sẽ tạo ra đội ngũ những lãnh đạo mới.

"Năm 2021 là năm đầu tiên của thập niên mới, là năm đầu tiên của chu kỳ kinh tế 10 năm, tôi cho rằng nền kinh tế chắc chắn tăng trưởng", ông nói.

Bên cạnh các yếu tố nội lực, theo ông Andy Ho, Giám đốc điều hành kiêm Trưởng Bộ phận đầu tư VinaCapital, đánh giá các yếu tố ngoại lực từ bối cảnh mang lại, trên cơ sở niềm tin về sự bền vững, an toàn và không ngừng kiến tạo môi trường phát triển của Việt Nam đối với các nhà đầu tư quốc tế, các cơ hội sẽ mở ra nhiều hơn cho kinh tế Việt Nam, cho các khu vực doanh nghiệp trong năm 2021 và những năm tiếp theo.

Bên cạnh đó, khi môi trường lãi suất ở Mỹ và hầu hết các quốc gia trên thế giới đang ở mức rất thấp, các quỹ đầu tư tại các nước này sẽ xem xét chuyển hướng đầu tư vào các thị trường mới nổi, cận biên trong đó có Việt Nam, để tăng hiệu quả về lợi nhuận.