Gợi ý giải đề thi vào lớp 10 môn Ngữ văn tỉnh Vĩnh Phúc năm 2019

PHẦN

ĐỊNH HƯỚNG TRẢ LỜI

GHI CHÚ

Trắc nghiệm

Câu 1: B

Câu 2: A

Câu 3: 2

Câu 4: D

Phần tự luận

Câu 5:

- Hình thức:  Đoạn văn, có hệ thống luận điểm, luận cứ rõ ràng

- Nội dung: Làm rõ luận điểm: "Ý nghĩa của sự sáng tạo trong cuộc sống".

Học sinh có thể nêu một số ý:

+ Thế nào là sự sáng tạo: Sáng tạo chính là khả năng tạo ra những điều mới, hiệu quả và tiên tiến hơn những gì đã có. Người mang trong mình khả năng sáng tạo luôn không ngừng nỗ lực, tìm tòi để cải tiến phương thức lao động hay tạo nên những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, giàu giá trị.

+ Giá trị của sự sáng tạo trong cuộc sống:

- Sáng tạo là tạo ra sự khác biệt với những thứ bạn đang có.

- Sáng tạo sinh ra những con người sáng tạo và làm việc một cách có sáng tạo.

- Sự sáng tạo giúp chúng ta có 1 tư duy logic,1 cái nhìn thấu đáo về sự vật, hiện tượng con người.

 - Một con người có trí óc sáng tạo là một người có trí tiến thủ và là 1 hạt nhân tốt đẹp cho xã hội.

- Tuy nhiên, sáng tạo cũng cần phù hợp, đôi khi sự sáng tạo thái quá lại làm rối ren sự việc và không đạt được kết quả mong muốn.

- Để có được 1 tư duy sáng tạo, lối sống sáng tạo, mỗi con người không chỉ học kiến thức trong trường học mà còn phải học kiến thức ngoài xã hội, ngoài cuộc sống.

- Sáng tạo đúng mục đích sẽ rất tích cực và ngược lại.

- Mỗi con người cần hiểu được vai trò quan trọng của sự sáng tạo, từ đó trau dồi và phát huy khả năng vốn có cũng như học tập thêm những khả năng chưa hoàn thiện của mình.

+ Bàn luận - Mở rộng : Nếu cứ mãi neo mình theo lối mòn đã cũ, chẳng những đánh mất cơ hội của bản thân mà ta còn kéo lùi sự phát triển của văn minh nhân loại.

 Vậy nhưng, hiện nay vẫn còn đâu đó trong xã hội có những kẻ thụ động, lười suy nghĩ, thích hưởng thụ, họ đang dần trở thành gánh nặng cho xã hội. 

Chính vì vậy, giới trẻ ngày nay cần nghiêm túc học tập và làm việc, đánh thức khả năng sáng tạo bằng những suy nghĩ, hành động cụ thể. Có như vậy, chúng ta mới có thể sống một cuộc đời có ý nghĩa, phát triển khả năng của chính mình cũng như đóng góp tích cực cho quê hương, đất nước.

+ Suy nghĩ, hành động của bản thân.

Câu 6

Cảm nhận về đoạn thơ

Bài làm rõ bố cục ba phần, các luận điểm rõ ràng thuyết phục.

I. Mở bài: 

Giới thiệu về tác giả, tác phẩm (ba khổ thơ đầu của bài thơ).

- Phạm Tiến Duật là nhà thơ được rèn luyện, trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ gian khổ và oanh liệt của dân tộc.

- Bài thơ về tiểu đội xe không kính được sáng tác năm 1969 khi cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra ác liệt, khắc họa hình ảnh độc đáo của những chiếc xe không kính làm nổi bật hình ảnh những người lính lái xe ở Trường Sơn trong thời kì chiến tranh với tư thế, tinh thần hiên ngang bất khuất.

II. Thân bài:

1. Trong bài thơ nổi bật lên một hình ảnh độc đáo: Những chiếc xe không kính vẫn băng ra chiến trường. (Khổ đầu)

Ở bài thơ này, hình ảnh những chiếc xe không kính được miêu tả cụ thể, chi tiết, rất thực. Lẽ thường, để đảm bảo an toàn cho tính mạng con người, cho hàng hoá nhất là trong địa hình hiểm trở Trường Sơn thì xe phải có kính mới đúng. Ấy thế mà chuyện "xe không kính" lại là một thực tế.

Hai câu thơ mở đầu có thể coi là lời giải thích cho "sự cố" có phần không bình thường ấy:

            "Không có kính không phải vì xe không có kính

             Bom giật, bom rung, kính vỡ đi rồi".

Lời thơ tự nhiên đến mức khiến người ta phải tin ngay vào sự phân bua của các chàng trai lái xe dũng cảm. Câu thơ rất gần với văn xuôi lại có giọng thản nhiên, ngang tàng trong đó ngày càng gây ra sự chú ý về vẻ đẹp khác lạ của nó. 

Hình ảnh "bom giật, bom rung" vừa giúp ta hình dung được một vùng đất từng được mệnh danh là "túi bom" của địch vừa giúp ta thấy được sự khốc liệt của chiến tranh và đó chính là nguyên nhân để những chiếc xe vận tải không có kính.

Những chiếc xe không còn nguyên vẹn về phương tiện kĩ thuật, dồn dập những mất mát, khó khăn do quân địch gieo xuống, do đường trường gây ra: Những chiếc xe bị hư hỏng nhiều hơn "không kính, không mui, không đèn, thùng xe có xước..." và biết bao chiến sĩ đã dũng cảm hi sinh.

Những chiếc xe như vậy vốn không hiếm trong chiến tranh, nhưng phải có một hồn thơ nhạy cảm với nét ngang tàng, tinh nghịch thích cái lạ như Phạm Tiến Duật mới nhận ra được và đưa nó vào thơ thành hình tượng thơ độc đáo của thời chiến tranh chống Mĩ. 

Hơn nữa, viết về những người lái xe thì không gì gắn họ với hình ảnh chiếc xe, qua xe mà làm nổi bật hình ảnh ngưới lái xe.

2. Hình ảnh những chiếc xe không kính đó làm nổi bật hình ảnh những chiến sĩ lái xe ở Trường Sơn.

Thiếu đi những phương tiện vật chất tối thiểu lại là một cơ hội để người lái xe bộc lộ những phẩm chất cao đẹp, sức mạnh tinh thần lớn lao của họ, đặc biệt là lòng dũng cảm, tinh thần bất chấp khó khăn, gian khổ.

a. Trước hết là tư thế hiên ngang, sự ung dung, bình tĩnh giữa chiến trường hiểm nguy

- Những câu thơ tả thực, chính xác đến từng chi tiết. Không có kính chắn gió, bảo hiểm, xe lại chạy nhanh nên người lái phải đối mặt với bao khó khăn nguy hiểm: Nào là "gió vào xoa mắt đắng", nào là "con đường chạy thẳng vào tim", rồi "sao trời", rồi "cánh chim" đột ngột, bất ngờ như sa, như ùa - rơi rụng, va đập, quăng ném.... vào buồng lái, vào mặt mũi, thân mình.

Dường như chính nhà thơ cũng đang cầm lái, hay ngồi trong buồng lái của những chiếc xe không kính nên câu chữ mới sinh động và cụ thể, đầy ấn tượng, gợi cảm giác chân thực đến thế.

Cảm giác, ấn tượng căng thẳng, đầy thử thách. Song người chiến sĩ không run sợ, hoảng hốt, trái lại tư thế các anh vẫn hiên ngang, tinh thần các anh vẫn vững vàng.... "ung dung.... nhìn thẳng. 

Hai câu thơ "ung dung.... thẳng" đã nhấn mạnh tư thế ngồi lái tuyệt đẹp của người chiến sĩ trên những chiếc xe không kính. Đảo ngữ "ung dung" với điệp từ "nhìn" cho ta thấy cái tư thế ung dung, thong thả, khoan thai, bình tĩnh, tự tin của người làm chủ, chiến thắng hoàn cảnh. 

Bầu không khí căng thẳng với "Bom giật, bom rung", vậy mà họ vẫn nhìn thẳng, cái nhìn hướng về phía trước của một con người luôn coi thường hiểm nguy. Nhịp thơ 2/2/2 với những dấu phẩy ngắt khiến âm điệu câu thơ trở nên chậm rãi, như diễn tả thái độ thản nhiên đàng hoàng. 

Với tư thế ấy, họ đã biến những nguy hiểm trở ngại trên đường thành niềm vui thích. Chỉ có những người lính lái xe với kinh nghiệm chiến trường dày dạn, từng trải mới có được thái độ, tư thế như vậy.

b. Thái độ bất chấp khó khăn, coi thường gian khổ, tinh thần lạc quan hồn nhiên, yêu đời của người lính trẻ

Nếu như hai khổ trên là những cảm giác về những khó khăn thử thách dù sao cũng vẫn mơ hồ thì đến đây, thử thách, khó khăn ập tới cụ thể, trực tiếp. Đó là "bụi phun tóc trắng" và "mưa tuôn xối xả" (gió, bụi, mưa tượng trưng cho gian khổ thử thách ở đời). Trên con đường chi viện cho miền Nam ruột thịt, những người lính đã nếm trải đủ mùi gian khổ. 

Trước thử thách mới, người chiến sĩ vẫn không nao núng. Các anh càng bình tĩnh, dũng cảm hơn. Những tiếng "ừ thì" vang lên như một thách thức, một chấp nhận khó khăn đầy chủ động,  một thái độ cứng cỏi.

Những tiếng cười đùa, những lời hứa hẹn, quyết tâm vượt gian khổ hiểm nguy: Chưa cần rửa, chưa cần thay. Cấu trúc câu thơ vẫn cân đối nhịp nhàng như nhip rung của những bánh xe lăn. 

Câu thơ cuối khổ thơ có 7 tiếng mà có tới 6 thanh bằng: Nhìn nhau…ha ha" gợi cảm giác nhẹ nhõm, ung dung rất lạc quan, rất thanh  thản… xua tan những khó khăn, nguy hiểm. ..đó là khúc nhạc vui của tuổi 18 - đôi mươi hòa trong những hình ảnh hóm hỉnh: Phì phèo châm điếu thuốc, mặt lấm cười ha ha… Ý thơ rộn rã, sôi động như sự sôi động của đoàn xe trên đường đi tới…

III. Kết bài: 

Bài thơ về Tiểu đội xe không kính (Đặc biệt là ba khổ thơ đầu) của Phạm Tiến Duật là tác phẩm đậm chất trữ tình cách mạng. Nhà thơ đã khắc hoạ hình ảnh những chiếc xe không kính và vẻ đẹp của các chiến sĩ lái xe Trường Sơn bằng tình cảm mến yêu và cảm phục chân thành.

Vẻ đẹp của người lính lái xe và hình tượng những chiếc xe không kính trong bom đạn khốc liệt nói lên phẩm chất cao đẹp của thế hệ trẻ trong kháng chiến chống Mĩ cứu nước hào hùng của dân tộc.