Phá cỏ trồng chuối, dự án chăn nuôi bò 4.500 tỷ đứng trước nguy cơ phá sản?

Dự án nuôi bò phá sản?

Tháng 4/2015, Công ty CP Chăn nuôi Bình Hà đã triển khai dự án chăn nuôi bò thịt có quy mô rất lớn tại Hà Tĩnh, trên diện tích khoảng 1.000ha được UBND tỉnh Hà Tĩnh chấp thuận dự án đầu tư.

Để nhường đất cho dự án tỉnh Hà Tĩnh đã điều chỉnh toàn bộ diện tích quy hoạch cao su, rừng sản xuất trên địa bàn huyện Kỳ Anh và Cẩm Xuyên sang quy hoạch phát triển chăn nuôi, trồng cỏ. Hàng trăm diện tích đất rừng, hoa màu của người dân cũng được thu hồi để phục vụ dự án. Với mong muốn nếu dự án đi vào hoạt động sẽ tạo điều kiện phát triển cho nền nông nghiệp tỉnh nhà có bước đột phá, tạo công ăn việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương.

Nhằm giúp dự án đầu tư thuận lợi Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) chấp thuận cho vay 3.162 tỉ đồng. Dự kiến, quy mô vốn tín dụng dài hạn BIDV dành cho dự án là 2.190 tỉ đồng, vay ngắn hạn để nhập khẩu bò giai đoạn 1 và 2 là 970 tỉ đồng.

Đến thời điểm đầu năm 2016, BIDV đã giải ngân 810 tỉ đồng, trong đó vốn dài hạn đạt 492 tỉ đồng thực hiện xây dựng dự án, cho vay ngắn hạn 318 tỉ đồng để thực hiện nhập khẩu bò, thuốc thú y, thức ăn... Nhờ nhận được nhiều sự quan tâm của tỉnh nên việc đầu tư xây dựng dự án được thực hiện khá nhanh.

Theo đó, dự án được giao 2.163ha đất, nhưng đến nay, Công ty mới đền bù giải phóng mặt bằng và thực hiện phát triển sản xuất trên 801ha. Vẫn còn 334ha chưa thể đền bù giải phóng mặt bằng.

Theo bản đề án công ty đưa ra cỏ được trồng và sử dụng công nghệ tưới nhỏ giọt của Israel; bò được nhập giống bò Brahman có thể lực tốt, thích nghi cao với khí hậu nhiệt đới. Bò nuôi vỗ béo có trọng lượng khi xuất chuồng từ 520 - 600kg. Sau khi dự án đi vào hoạt động, lợi nhuận đạt từ 1.000 - 1.400 tỷ đồng/năm, tạo việc làm cho 3.000 lao động. Tuy nhiên, sau gần 3 năm triển khai, theo nhận xét của nhiều người, dự án gần như thất bại toàn diện.

Về đàn bò, phía Bình Hà đã nhập về nuôi vỗ béo hơn 40.000 con, đã xuất bán ra thị trường trong nước 39,5 nghìn con. Nguồn vốn đầu tư lên tới gần 2.000 tỉ đồng.

Sau một thời gian khởi động hoành tráng, dự án đi vào bế tắc, số bò chăn nuôi giảm nghiêm trọng, đạt tỉ lệ rất nhỏ so với quy mô thiết kế. Nhiều gian chuồng trại mênh mông tại huyện Kỳ Anh và Cẩm Xuyên bỏ hoang, xuống cấp. Hiện tại một năm công ty chỉ cho xuất được gần 15.000 con bò, đạt 6% so với quy mô chấp thuận chủ trương đầu tư.

Xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, tổng đàn bò nhập về, thả nuôi các đợt cứ giảm dần và đến tháng 6.2018, tổng đàn bò còn 1.481 con, Công ty tạm dừng nhập bò thịt vỗ béo.

Phá cỏ trồng chuối, bỏ mặc quy hoạch

Dự án chăn nuôi bò của Công ty Bình Hà đã nhận được sự quan tâm, ưu ái đặc biệt của UBND tỉnh Hà Tĩnh nhưng đáp lại kỳ vọng đó là dự án đang nguy cơ phá sản. Ngoài thua lỗ, gây ô nhiễm môi trường, nông dân mất tư liệu sản xuất, dự án để lại rất nhiều sự bức xúc cho người dân và chính quyền địa phương, chỉ mới sau hơn hai năm đi vào hoạt động, hiệu quả kinh tế mới chỉ dừng lại ở trên giấy, Công ty Bình Hà đã đột ngột chuyển đổi một phần rất lớn diện tích trồng cỏ phục vụ vỗ béo đàn bò nhập khẩu sang trồng chuối thương phẩm.

Theo tìm hiểu hiện nay, Công ty Bình Hà đang tiến hành ươm 30.000 giống cây chuối tiêu để trồng trên diện tích 485 ha, trong đó Cẩm Xuyên trồng 248 ha, huyện Kỳ Anh 237 ha. Ngoài ra, công ty cũng đã lên kế hoạch nhập giống chuối từ nước ngoài về để ươm, tiến tới trồng trên diện rộng.

Mặc dù quyết định cho thuê đất quy định cho thuê đất với thời gian 50 năm của tỉnh Hà Tĩnh đối với Công ty Bình Hà chỉ phê duyệt hạng mục chăn nuôi bò, trồng cỏ và xây dựng cơ bản, tuy nhiên, trong quá trình hoạt động doanh nghiệp này phớt lờ, cày phá hàng trăm ha cỏ để chuẩn bị trồng chuối bất chấp quy định.

Lý giải với cơ quan chức năng, Công ty Bình Hà cho biết, sau hơn 2 năm canh tác, năng suất cỏ không đạt với đề án đưa ra; đất rất nghèo dinh dưỡng nên Công ty chuyển đổi sang trồng chuối.

Cũng theo vị lãnh đạo này, trong tổng diện tích 678ha cỏ, Công ty lên kế hoạch chuyển đổi sang trồng chuối 420ha; diện tích còn lại chủ yếu đồi cao, núi đá không trồng chuối được. Đến ngày 12/9/2017 đã phá cỏ, làm đất 380ha (trong đó huyện Kỳ Anh 237ha/351ha được giao), hiện Công ty đang chăm sóc 350 nghìn bầu chuối giống ở huyện Cẩm Xuyên và 800 nghìn bầu ở huyện Kỳ Anh để chuẩn bị trồng.

Như vậy, sau khi vẽ viễn cảnh một dự án chăn nuôi bò thịt đầy hấp dẫn nhưng đã thất bài thì giờ đây Công ty Bình Hà lại tiếp tục vẽ ra dự án trồng chuối để xuất khẩu mà chưa hề nhận được sự đồng ý nào của tỉnh bất chấp quy định; phớt lờ, cày phá hàng trăm hecta cỏ để trồng chuối mà không đánh giá lại tác động môi trường (ĐTM); không xin phép cơ quan chức năng sản xuất thử nghiệm giống chuối mới Cavendish…

Theo quy định, khi doanh nghiệp nhập khẩu chuối phải có đăng ký nhập khẩu; có tờ khai liên quan đến kỹ thuật, lý lịch giống; có bản sao chụp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh gửi Cục Trồng trọt cho phép mới được nhập khẩu giống nhưng Công ty đã không báo cáo. Khi đưa giống về địa phương doanh nghiệp phải thông báo cơ quan kiểm dịch địa phương, trực tiếp là Chi cục Trồng trọt và BVTV để làm thủ tục nhưng quy trình này Công ty Bình Hà cũng chưa làm.

Ngoài ra, Bộ NN-PTNT quy định, diện tích sản xuất thử giống mới khu vực Bắc Trung bộ không quá 20ha, trong khi đó, Công ty đã cày phá cỏ, dự định trồng chuối đại trà lên đến 380ha, lớn hơn rất nhiều quy định của Bộ.

Với việc chuyển đất trồng cỏ sang trồng chuối, dự án chăn nuôi bò, trồng cỏ, xây dựng trang trại được thực hiện dang dở và đứng trước nguy cơ phá sản.