Phương pháp và kỹ thuật nào để dạy tốt môn Lịch sử?

Có nhiều kỹ thuật dạy học tích cực, giáo viên có thể sử dụng vào dạy học môn Lịch sử: Kỹ thuật chia nhóm, kỹ thuật giao nhiệm vụ, kỹ thuật đặt câu hỏi...
phuong phap va ky thuat nao de day tot mon lich su Mạch nội dung riêng và tích hợp trong môn Lịch sử và Địa lý cấp THCS
phuong phap va ky thuat nao de day tot mon lich su Đề thi học kì 1 lớp 12 môn Lịch sử THPT Huỳnh Thúc Kháng năm học 2018 - 2019
phuong phap va ky thuat nao de day tot mon lich su Giáo viên tư vấn 6 bước để làm tốt bài thi môn Lịch sử dành cho học sinh lớp 12
phuong phap va ky thuat nao de day tot mon lich su Đề thi tham khảo THPT quốc gia 2019 môn Lịch sử có xu hướng an toàn, không đánh đố

LTS: Đề cập đến phương pháp giảng dạy môn Lịch sử, hai tác giả Lê Văn Linh và Đỗ Tấn Ngọc nhấn mạnh đến việc giáo viên cần vận dụng sáng tạo các kỹ thuật dạy học tích cực. Tòa soạn trân trọng gửi đến độc giả bài viết.

Đổi mới phương pháp dạy học là một trong những yêu cầu quan trọng của việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo hiện nay.

Các môn học nói chung, môn Lịch sử nói riêng, cũng cần phải đổi mới phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng dạy học ở trường phổ thông đáp ứng yêu cầu mới của ngành giáo dục và xã hội.

Muốn vậy, giáo viên phải vận dụng tốt các phương pháp dạy học tích cực để phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo, đồng thời giúp học sinh nắm chắc được vấn đề cơ bản, hình thành thế giới quan khoa học, giáo dục nhân cách và rèn luyện các kỹ năng sống.

Qua thực tiễn giảng dạy nhiều năm qua, tôi đã vận dụng các phương pháp dạy học tích cực vào dạy môn Lịch sử, đúc kết được nhiều kinh nghiệm quan trọng.

Sau đây là một số vấn đề mà giáo viên cần quan tâm để vận dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực trong tổ chức các hoạt động giảng dạy đáp ứng với quan điểm giáo dục lấy người học làm trung tâm.

phuong phap va ky thuat nao de day tot mon lich su
Một tiết dạy lịch sử trên sa bàn của thầy và trò tỉnh An Giang. Ảnh trên VOV.

Giáo viên cần phải nắm vững các kỹ thuật dạy học tích cực

Mỗi phương pháp dạy học tích cực đều có các bước tiến hành, mỗi bước là một công đoạn quan trọng để dẫn dắt học sinh đi đến nắm được bài học tốt nhất, qua đó giáo viên mới nâng cao hiệu quả khâu tổ chức dạy học.

Có nhiều kỹ thuật dạy học tích cực, giáo viên có thể sử dụng vào dạy học môn Lịch sử: Kỹ thuật chia nhóm, kỹ thuật giao nhiệm vụ, kỹ thuật đưa ra tình huống có vấn đề, kỹ thuật đặt câu hỏi, kỹ thuật khăn trải bàn,...

Đầu tiên, với kỹ thuật đặt câu hỏi, giáo viên cần chú ý tới một số yêu cầu: Câu hỏi về lịch sử phải liên quan trực tiếp đến việc thực hiện mục tiêu bài học; câu hỏi rõ ràng dễ hiểu; phù hợp với trình độ của học sinh; câu hỏi phải kích thích sự suy nghĩ của học sinh nhằm khuyến khích sự phát triển nhận thức và tư duy của học sinh.

Vấn đề lịch sử có nhiều nội dung nhưng cần tránh hỏi tất cả trong một câu hỏi.

Biết cách đặt câu hỏi học sinh sẽ khám phá dần vấn đề lịch sử, tiếp nhận được kiến thức cơ bản, rút ra được bản chất, quy luật sự kiện và nắm được mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện.

Đối với kỹ thuật giao nhiệm vụ trong dạy học theo hướng tích cực phát huy tinh thần trách nhiệm của cá nhân và nhóm học sinh để giải quyết những nội dung cốt lõi của bài học do đó giáo viên cần lưu ý:

Nhiệm vụ được giao cho cá nhân, nhóm nào? Giao nhiệm vụ gì? Địa điểm thực hiện nhiệm vụ? Thời gian cần hoàn thành nhiệm vụ bao lâu? Phương tiện cần để giúp hoàn thành nhiệm vụ? Sản phẩm của học sinh sau khi hoàn thành nhiệm vụ là gì?

Ví dụ như giao bài tập về nhà học sinh soạn diễn biến một sự kiện lịch sử; tìm hiểu thêm tư liệu cho bài học và sản phẩm có nhiều sáng tạo như clip, video, tranh, ảnh, sơ đồ tư duy.

Giao nhiệm vụ tại tiết dạy, đòi hỏi học sinh suy nghĩ, thảo luận và trình bày nhanh kết quả.

Giáo viên chú ý mức độ tích cực, chủ động, sáng tạo, hợp tác của học sinh trong việc thực hiện các nhiệm vụ học tập.

Đối với kỹ thuật “Khăn trải bàn” trên thực tế trọng dạy học môn Lịch sử giáo viên ít thực hiện, song có rất nhiều sự kiện lịch sử đòi hỏi nhiều ý kiến để đánh giá, kết luận, hơn nữa nó yêu cầu tính hợp tác cao và thể hiện trách nhiệm mỗi thành viên trong thảo luận.

Do đó, để làm tốt kỹ thuật này giáo viên nên: Tổ chức cho học sinh trong lớp được chia nhiều thành nhóm, mỗi nhóm 4 người.

Mỗi nhóm có một tờ giấy A0 đặt trên bàn, mỗi thành viên một cạnh của tờ giấy.

Mỗi thành viên sẽ suy nghĩ và viết tất cả các suy nghĩ của mình lên cạnh của “khăn trải bàn” trước mặt mình. Sau đó nhóm thảo luận và đưa ý đúng và thống nhất vào giữa “Khăn trải bàn”.

Kỹ thuật “Bản đồ tư duy” nếu sử dụng hiệu quả, học sinh sẽ nắm chắc các sự kiện lịch sử, logic vấn đề, mau thuộc, nhớ lâu kiến thức cơ bản, nhất là trong bối cảnh hiện nay nhiều học sinh ngại học bài, hay phải thuộc lòng.

Do đó, giáo viên chú ý hướng dẫn học sinh tìm ra nội dung chính - còn gọi là “Từ khóa” như các từ khởi nghĩa, kháng chiến, chiến dịch, cách mạng tư sản, cách mạng dân tộc dân chủ, …viết vào ô trung tâm, sau đó học sinh viết tất cả các ý liên quan đến ý trung tâm.

Hướng dẫn học sinh viết nhánh cấp 1, cấp 2 của ý lớn. Nếu giao bài tập về nhà thì giáo viên động viên học sinh thể hiện sơ đồ tư duy ở các nhánh bằng hình vẽ, bằng clip, video,… để tăng thêm tính sự thật lịch sử, minh chứng vấn đề, đồng thời cũng nhắc học sinh khi dùng màu vẽ các nhánh tư duy tránh màu mè, gây rối mắt.

Nhiều nội dung bài học lịch sử giáo viên có thể yêu cầu học sinh tóm tắt lại dưới dạng sơ đồ tư duy như các cuộc khởi nghĩa ở nước ta từ thế kỷ I đến thế kỷ XV, các cuộc cách mạng tư sản Âu - Mĩ, hay tóm tắt hoàn cảnh lịch sử, diễn biến, kết quả, ý nghĩa các chiến dịch trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mĩ.

phuong phap va ky thuat nao de day tot mon lich su Mạch nội dung riêng và tích hợp trong môn Lịch sử và Địa lý cấp THCS

Lịch sử và Địa lí là môn học bắt buộc, được dạy học từ lớp 6 đến lớp 9. Môn học này gồm phân môn ...

phuong phap va ky thuat nao de day tot mon lich su Đề thi học kì 1 lớp 12 môn Lịch sử THPT Huỳnh Thúc Kháng năm học 2018 - 2019

Dưới đây là đề thi học kì 1 lớp 12 môn Lịch sử THPT Huỳnh Thúc Kháng năm học 2018 - 2019, các em học ...

phuong phap va ky thuat nao de day tot mon lich su Giáo viên tư vấn 6 bước để làm tốt bài thi môn Lịch sử dành cho học sinh lớp 12

PGS.TS Nguyễn Mạnh Hưởng đưa ra 6 lưu ý khi làm bài thi môn Lịch sử, các em học sinh lớp 12 có thể tham ...

phuong phap va ky thuat nao de day tot mon lich su Đề thi tham khảo THPT quốc gia 2019 môn Lịch sử của Bộ GD&ĐT

Dưới đây là đề thi tham khảo THPT quốc gia 2019 môn Lịch sử do Bộ GD&ĐT mới công bố, các em học sinh có ...


Diễn đàn Đầu Tư Việt Nam 2025 - Mid-Year Update do trang thông tin điện tử tổng hợp VietnamBiz, Việt Nam Mới tổ chức sẽ diễn ra vào lúc 13h30 ngày 03/06/2025 tại Khách sạn L7 West Lake Hanoi by LOTTE, TP Hà Nội.

Sự kiện quy tụ các nhà hoạch định chính sách, các chuyên gia tài chính, các định chế tài chính, đại diện từ các doanh nghiệp, ngân hàng, các cơ quan thông tấn báo chí và đông đảo nhà đầu tư có kinh nghiệm lâu năm trên thị trường.

Trong giai đoạn thị trường có nhiều thay đổi với những tác động chính sách, Diễn đàn hứa hẹn mang lại không gian để các chuyên gia bàn luận về các xu hướng đầu tư mới, các góc nhìn chiến lược, mở ra nhiều ý tưởng đầu tư phù hợp cho giai đoạn mới. Đồng thời tạo cơ hội gặp gỡ, kết nối giữa nhà đầu tư và các đối tác tiềm năng trên thị trường.

BTC dành số lượng vé hạn chế cho độc giả Việt Nam Mới. Vui lòng đăng ký và hoàn thành khảo sát tại đây để xác nhận tham dự.

chọn
[LIVE] Vietnam Investment Forum 2025: Mid-Year Update đang diễn ra
Các phiên thảo luận tại Vietnam Investment Forum 2025: Mid-Year Update tập trung cập nhật bối cảnh vĩ mô, phân tích tác động chính sách lớn, triển vọng thị trường và các kênh đầu tư chủ chốt; đồng thời đề cập sâu đến xu hướng token hóa tài sản, khung pháp lý cho tài sản số, và tiềm năng của một thị trường minh bạch, thanh khoản tại Việt Nam.