Quy chế mới về lãi suất cho vay

Ngày 30/12/2016, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã ban hành Thông tư số 39/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng (Thông tư 39) và Thông tư số 43/2016/TT-NHNN quy định cho vay tiêu dùng của công ty tài chính (Thông tư 43) góp phần tạo lập khuôn khổ pháp lý mới về cho vay của Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, công ty tài chính đối với khách hàng.

Thông tư 39/2016/TT-NHNN nhằm thay thế Quy chế cho vay của TCTD đối với khách hàng ban hành kèm theo Quyết định số 1627/2001/QĐ-NHNN và một số văn bản khác liên quan đến hoạt động cho vay. Các quy định về hoạt động cho vay của TCTD với khách hàng tại Thông tư được điều chỉnh cho phù hợp với quy định tại Luật các TCTD năm 2010, Bộ Luật dân sự năm 2015, các quy định hiện hành khác của pháp luật liên quan đến hoạt động cho vay. Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 15/3/2017.

Ảnh minh họa.

Không được cho vay để mua vàng miếng

Thông tư có nhiều nội dung mới đáng chú ý liên quan đến hoạt động cho vay, đặc biệt là quy định về lãi suất cho vay. Theo đó, TCTD và khách hàng thỏa thuận về lãi suất cho vay theo cung cầu vốn thị trường, nhu cầu vay vốn và mức độ tín nhiệm của khách hàng, trừ trường hợp NHNN có quy định về lãi suất cho vay tối đa mà cụ thể là lãi suất cho vay với 5 lĩnh vực ưu tiên. Mức lãi suất tối đa với 5 lĩnh vực nông nghiệp nông thôn, xuất khẩu, công nghiệp hỗ trợ, doanh nghiệp nhỏ và vừa, công nghệ cao sẽ được Thống đốc NHNN ban hành theo từng thời kỳ.

Về điều kiện vay vốn, Thông tư quy định TCTD xem xét, quyết định cho vay khi khách hàng có đủ điều kiện: Là pháp nhân có năng lực pháp luật dân sự theo quy định của pháp luật, cá nhân từ đủ 18 tuổi trở lên có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định của pháp luật hoặc từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi không bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự theo quy định của pháp luật; Nhu cầu vay vốn để sử dụng vào mục đích hợp pháp ; Có phương án sử dụng vốn khả thi ; Có khả năng tài chính để trả nợ.

Thông tư cũng quy định rõ một loạt các nhu cầu vay mà TCTD không được cho vay. Đó là vay để mua vàng miếng; để thực hiện các hoạt động đầu tư kinh doanh mà pháp luật; để thanh toán các chi phí, giao dịch, hành vi mà pháp luật cấm; để mua, sử dụng các hàng hóa, dịch vụ thuộc ngành, nghề mà pháp luật cấm đầu tư kinh doanh; để trả nợ khoản nợ vay tại chính TCTD cho vay trừ trường hợp cho vay để thanh toán lãi tiền vay phát sinh trong quá trình thi công xây dựng công trình; để trả nợ khoản nợ vay tại TCTD khác và trả nợ khoản vay nước ngoài, trừ trường hợp cho vay để trả nợ trước hạn khoản vay đáp ứng đầy đủ các điều kiện được quy định.

TCTD tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong hoạt động cho vay Trong hoạt động cho vay, Thông tư nêu rõ các quyền của TCTD như TCTD có quyền tự chủ trong hoạt động cho vay và tự chịu trách nhiệm về quyết định cho vay của mình. Không tổ chức, cá nhân nào được can thiệp trái pháp luật vào hoạt động cho vay của TCTD. TCTD có quyền từ chối các yêu cầu của khách hàng không đúng với quy định tại Thông tư này và thỏa thuận cho vay.

TCTD có quyền chấm dứt cho vay, thu hồi nợ trước hạn theo nội dung đã thỏa thuận khi phát hiện khách hàng cung cấp thông tin sai sự thật, vi phạm quy định trong thỏa thuận cho vayvà/hoặc hợp đồng bảo đảm tiền vay. Trường hợp khách hàng không trả được nợ đến hạn, thì TCTD có quyền áp dụng các biện pháp thu hồi nợ theo thỏa thuận cho vay, hợp đồng bảo đảm và quy định của pháp luật có liên quan.

Trường hợp sau khi áp dụng các biện pháp thu hồi nợ nhưng vẫn không đủ để hoàn thành nghĩa vụ trả nợ đối với TCTD, thì khách hàng có trách nhiệm tiếp tục trả đầy đủ nợ gốc và lãi tiền vay cho TCTD.

Trường hợp khách hàng hoặc bên bảo đảm bị tòa án quyết định mở thủ tục phá sản hoặc tuyên bố phá sản, thì việc thu hồi nợ của TCTD đối với khách hàng, bên bảo đảm thực hiện theo quy định của pháp luật về phá sản. TCTD cũng có quyền quyết định miễn, giảm lãi tiền vay, phí cho khách hàng theo quy định nội bộ của TCTD.

Luật gia Đồng Xuân Thuận